1428 yılında yapılmış ve Hacı Bayram-ı Veli hazretlerinin türbesinin de yanında bulunduÄŸu Hacı Bayram-ı Veli Camii ve çevresi  Ankara BüyükÅŸehir Belediyesi’nin titiz ve kararlı çalışmalarıyla restore edilmiÅŸ ve tekrar hizmete açılmıştır.

 

2009 yılında baÅŸlayıp 2011 yılında biten bu restorasyonun en büyük özelliÄŸi maksimum 400-450 kiÅŸi kapasiteli olan camiyi 4000 kiÅŸi kapasiteli hale getirmesidir. Caminin Ankara Kale’sine bakan kısmına ilave edilen 3 kat ile (bodrum-zemin ve 1. kat) bina geniÅŸletilmiÅŸ ve modernize edilmiÅŸtir.

 

Bu caminin yapımında Ankara BüyükÅŸehir Belediyesi ve Anfa ortak karar alarak kullanılacak tüm ekipmanların en kaliteli ve en son teknoloji olmasına karar vermiÅŸlerdir, bu yüzden bina otomasyonu, ses sistemleri, ışık sistemleri ve ısıtma,soÄŸutma, havalandırma sistemleri en son teknolojiye sahip ürünlerden seçilmiÅŸtir. Belediyenin ve Anfa’nın araÅŸtırmaları sonucu ısıtma, soÄŸutma ve havalandırma sistemi gerek enerji sarfiyatı gerekse sistemin hızlı tepki vermesinden dolayı su soÄŸutmalı VRS, kazan, kule ve klima santrallerinden oluÅŸan bir sisteme karar vermiÅŸlerdir. Seçilen su soÄŸutmalı VRS sisteminin yeni bir sistem olması ve Türkiye’de çok yaygın olmamasından dolayı Arçelik sistem klima ekibi; bu projenin tasarım aÅŸamasından itibaren uygulamaya kadar her an projeciye, idareye, müteahhide ve taÅŸerona her türlü destek ve bilgiyi saÄŸlayarak, Ankara’nın ilk ‘YeÅŸil’ Camisi’nde katkıda bulunmuÅŸtur.

 

Su soÄŸutmalı VRS cihazlarının en önemli özelliÄŸi klasik hava soÄŸutmalı VRS sistemleri gibi dış havanın deÄŸiÅŸken ÅŸartlarından etkilenmeden sürekli aynı performansta çalışabilmesidir. Bu cihazlar toprak, su ve jeotermal kaynaklı olarak kullanılabileceÄŸi gibi, kule ve kazandan oluÅŸan kapalı devre sistemi ile de kullanılabilmektedir. Su soÄŸutmalı VRS cihazları muadilleri olan; su soÄŸutmalı santrifüj gruplar, su soÄŸutma grupları ve toprak ve su kaynaklı ısı pompalarından daha verimli ve daha hızlı tepki verme yeteneÄŸine sahiptir. Su soÄŸutmalı VRS sistemleri 15-45ºC arası su sıcaklığı ile ısıtma ve soÄŸutma yapabilmektedir. Bu sayede ortalama 25-35ºC sıcaklığa sahip bir su kütlesini kullanan birden fazla dış ünite farklı modlarda ısıtmada ve soÄŸutmada çalışabilir.

 

Camii’nin ısıtma ve soÄŸutma sistemi tasarlanırken kullanım sıklığı ve kullanım amacı doÄŸrultusunda 8 farklı gruplama yapılmıştır. Bu gruplar sayesinde sistem kademeli olarak devreye girmekte, VRS’lerin oransal çalışması ile elde edilen verimliliÄŸin üstüne,  kısmi yüklerde verimlilik artışı da eklenerek enerji sarfiyatının en düÅŸük seviyede tutulması  saÄŸlanmaktadır. Sistem dış ünite kapasiteleri  20 HP(Qs::56 kW) 1 adet, 30 HP(Qs: 84 kW) 2 adet, 40 HP(Qs: 112 kW) 4 adet ve 60 HP(Qs::168 kW) 1 adet olmak üzere  toplam 300 HP(840 kW)’dir. Binanın tüm ısıtma ve soÄŸutma iÅŸlemi; yeni yapılan kısımlarda dört yöne üflemeli kaset tipi iç üniteler ile tarihi cami kısmında ise binada en az tadilatı gerektiren kabinli döÅŸeme tipi iç üniteler kullanılarak yapılmaktadır. Yeni yapılan kısım ile Hacı Bayram Camii’nde insan sayısının ciddi artışı, yüklü miktarda taze hava ihtiyacını da beraberinde getirmiÅŸtir. VRS sistemlerde Arçelik’in ürün gamında bulunan ve yaygınlığı hızla artan klima santrallerinde VRS Sistem ile DX batarya uygulaması (VRS performansı ile bir Klima santralini birleÅŸtirerek VRS verimliliÄŸine sahip taze hava sistemleri tasarlanabilmesi) projede gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Hacı Bayram-ı Veli Camii’nde kullanılan 2 adet klima santralinden 1 tanesi 22.000 m³/h ve diÄŸeri 14.000 m³/h’dir. Toplam 230 HP(Qs:: 364 kW) dış üniteye baÄŸlı olan bu santraller %100 taze havalı ve havadan havaya ısı geri kazanımlıdır. Arçelik marka VRS sistemlerin bu projede rakiplerinden 1 adım öteye çıkmasının sebebi;  tek bir DX bataryaya maksimum baÄŸlanabilme kapasitesine sahip olmasıdır (117,6 kW soÄŸutma-132,3 kW ısıtma kapasiteli 42 HP’lik bir dış ünite tek bir bataryaya ısı pompası olarak baÄŸlanabilir). Proje özelinde örneklenirse Hacı bayramda 80 HP kapasiteli santrale Arçelik 2 dış ünite ve 2 DX batarya ile çözerken sektördeki muadillerinde çözüm için 8 dış ünite ve 8 adet DX batarya gerekecekti. Bu durumda santralin ciddi anlamda büyümesi ve ilave otomasyon ekipmanları gerekli olacaktı.

 

Bu iki klima santrali iç ortamdan bağımsız olarak 4 adet VRS dış ünitesi ile beslenmektedir. Bu klima santralleri tamamen iç hava kalitesine göre devreye girip çıkabilen ve ortamın taze hava ihtiyacına göre oransal olarak hava debisini ayarlayan ve bu oransal ayarlamaya en hızlı tepki verebilen Arçelik VRS sistem ile desteklenen sistemlerdir. Caminin doluluÄŸu ile azalan oksijen seviyesini hisseden klima santralleri otomatik olarak devreye girip çıkmaktadır. Bu sayede bu büyüklükteki klima santrallerinin aynı bir VRS sistem iç ünitesi gibi hızlı ve oransal tepki vermesi saÄŸlanmakta ve bu da sistemin verimliliÄŸini arttırmaktır. Hacı Bayram Camii’nde kullanılan bu sistem verimliliÄŸi ve hızlı tepki süresinden ötürü kayıp enerjiyi en aza  çeken örnek ve yenilikçi bir uygulamadır. 

 

Bu projenin en önemli noktalarından biri de  Ä±sı pompası özelliÄŸine sahip bir sistemin gruplar arası ısı transferi saÄŸlanarak  Ä±sı geri kazanımlı gibi çalışması olmuÅŸtur. Hacı Bayram Camii’nde bulunan Arçelik VRS klima sistemi 4 farklı dış ünite grubu ile tasarlanmıştır. Bu dış ünitelere baÄŸlı klimaların konumlarına göre merkezi konumda olan iç ünite, yönetici iç ünite seçilerek sistemin ısıtma ya da soÄŸutmasına otomatik karar vermesi saÄŸlandı. Bunu ÅŸöyle bir örnek ile açıklayabiliriz;, caminin en yoÄŸun olduÄŸu günlerde zemin kattaki giriÅŸ kapıları sürekli açıktır, bu yüzden zemin kattaki cihazlar sürekli ısıtma modunda çalışır. Ancak ısınan hava yukarı çıktığından caminin üst katında sıcaklık istenilen deÄŸerden daha yukarılara çıkar, bu yüzden camilerde sık karşılaşılan üst katın pencerelerinin açılması durumu gerçekleÅŸir, bu da enerji kaybına neden olur. Aynı su hattına baÄŸlı farklı gruplara hitap eden Su SoÄŸutmalı VRS cihazlarından 1 tanesi, hitap ettiÄŸi grubun soÄŸutma iÅŸlemini yaparken, ortamdan çektiÄŸi ısıyı suya aktararak, atık ısı enerjisini bir baÅŸka VRS dış ünite  grubun ısıtılması için kullanabilir. Bu sayede su tesisatı tarafında hiçbir ekipman çalışmadan uzunca bir süre sistem çalışmaya devam edebilir. Bu da kule ve kazanın daha az çalışması ve daha az enerji tüketmeleri anlamına gelmektedir. Bu sistem Hacı Bayram Camii’nde baÅŸarılı bir ÅŸekilde uygulanmıştır. Bunun en güzel örneÄŸi açılış günü olan 14 Åžubat 2011’de aynı zamanda Mevlit Kandili’nin kutlanması sırasında tamamen dolan caminin tüm pencerelerinin kapalı olması ve Arçelik VRS sisteminin baÄŸlı olduÄŸu merkezi kumandanın tüm bu süreçte ortam sıcaklıklarının deÄŸiÅŸmediÄŸini göstermesidir. Bu sebeple en yoÄŸun günlerinde bile Ankara’nın Eyüp Sultanı olan Hacı Bayram-ı Veli Camii ziyaretçilerini maksimum konforda en az enerji sarfiyatıyla ağırlamaktadır.   

 

Hacı Bayram-ı Velii Camii, uygulamasında kullanılan su soÄŸutmalı VRS sistemi ile yeni yapılacak olan projelere çok iyi bir örnek olmuÅŸtur. Bu ve benzeri projeler ülkemiz için enerji verimliliÄŸi açısından daha etkili sonuçlar saÄŸlayacaktır.