.., C, ı ' n "' Araş. Gör. M. Burak Örenel YıldızTeknik Ünv. Mak.fak.Mak.Müh.Blm. 1 998 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü'nden mezun olan Örenel, 2003 'te aynı üniversitenin Fen Bilimleri Enstitüsü Makina Mühendisliği ABD Isı Proses Programı'ndan Yüksek Mühendis Unvanını aldı. Halen Y.T.Ü. Makina Mühendisliği Bölümü'nde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaktadır. Araş. Gör. Dr. İnci Salt Yıldız Teknik Ünv. Kimya Müh.Blm. Yıldız Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümünde 1989 yılında lisansını tamamlayan Salt, YTÜ Kimya-Metalurji Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü'nde araştırma görevlisi olarak görev yapmaktadır. Prof. Dr. Olcay Kıncay YMıaldkız.FaTkek.MniakkÜ. Mnvü.h . B l m . 1981 yılında İDMMA, Makina Mühendisliği bölümünde lisans, 1991 yılında Yıldız Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Isı ve Proses dalında Doktora ve 1994 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi, Makina Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Termodinamik ve Isı Tekniği Aııabilim dalında Doçent Doktor Unvanı aldı. 2003 yılı itibariyle Profesör Unvanı alan Olcay Kıncay, halen aynı anabilim dalında görev yapmaktadır. OZET lsıl enerji depolama (JED)en önemli teknolojilerden biridiı'. Son yıllarda ısıtmadan soğutmaya kadar her ıiirlii ısıl uygulamalarda bıı ıekniğe verilen önem artmakıadıı'. Bıı çalışmada, ısıl enerji depolama, ıerıııokimyasal ısı depolama {TKD) ve TKD sistemlerinde kullanılan kimyasal maddeler hakkında genel bilgi verilmiş ve bazı uygulamalardan bahsedilmişti,: Anahtar kelimeler: Termokimyasal lsı Depolama, Kimyasal Jsı Pompası, lsıl Eneıji Depolama. ABSTRACT Thermal energy sıorage {TES) is one ofıhe mosı iınporlant ıechnologies. in the recent years ıhis ıneıhod starıed ıo become ınore imporıanı in al/ kinds ofıhermal applications froın heaıing and cooling. in !his sıudy, after providing general informaıion on ıhermocheınical energy sıorage {TCES), s/orage systeıns and varioııs lypes of cheınical ınaıerials will be presented ıogether wiıh examples on ıhermochemical energy sıorage applicalions. Key words: Therınochemical Energy Storage, Chemical Heaı Pııınp, Tlıerınal Energy Sıorage. 96 • TERMOKIMYASAL iSi • • DEPOLAMA sısırEMLERI Thermochemical Heat Storage Systems 1. Giriş Sınırlı olmaları nedeniyle fosil yakıtların kullanımından diğer enerji kaynaklarının kullanımına geçerken, gelecekte enerjinin farklı d c a k t ı r. A e y p n o ı l a z n a m m a a n şde a k , i l l e e n r e i n r e j i n i i h n t i y e a t k ç i n o l v a e tasarruflu kullanılması önemlidir. Enerjiyi etkin ve tasarruflu kullanmanın yollarından biri de enerji üretiminin tüketiminden fazla olduğu dönemlerde depolama yapmaktır. Enerji depolama yöntemleri çeşitlidir. Çoğu bölgede ısı, enerji tüketiminde önemli bir yere sahiptir ve ısının depolanması özellikle önemli hale gelmektedir. Enerji kaynağı "ısı" olduğunda, IED sistemlerini kullanmak birçok yönden avantaj sağlayacaktır. Eğer fs ta o e r ğ r k c ul i tı h m b a e i ar meançel ır kj i u lkl aanyı nyoa ğr sı ankı I Eı sDı t smi sat evmel eyrai di lmel idir. Yenilenebilir enerji kçaoyknyakalyagrıınile IED sistemlerinin kullanımı ise dır. IED sistemi kullanıcıları, yatırım ve işletim maliyetlerinde azalmalar elde edecektir. IED, fosil yakıt tüketiminde azalma sağlayacağınd alavraı nntınajıortaya çıkarac aanğ, ı ykainr ml i l iağ ie mö ni slyeomne da taşımaktadır. Soğutma amaçlı depolama, elektrik enerjisinden sağlanan tasarrufun yanı sıra ozon tabakasına zarar vmear es ınn ak l o dar oyf al orrdoımkacrıboolnurg. azlarının sınırlan2. lsıl Enerji Depolama (IED) Endüstride enerjinin büyük miktarının düşük sıcaklıkta ısı olarak çevreye atıldığı bilinmektedir ve bu atık ısı potansiyel olarak önemli bir enerji kaynağı dır. Proseslerin çoğunda, bu atık ısıyı geri kazanmadan enerji verimi artırılamaz. Endüstride atık ıms ı en ıknagnei kr i kı saı z apnoı l mm apsaı lvaer ıg ey lai şyt gi r ıi nl m eosl ia irçai nk kullanılmaktadır. Yüksek işletme maliyeti ve düşük ısıl performans katsayıları gibi dk e u z l l a a v n a ı n m ta l a j l r a ı r n ı ı m k e ü k ç a ü n k i k ö l ı ç s ı e k p l o e m r e p a s ı l a n r ı r ı n l a ı n maktadır. Buna karşın, ad spoormp spi ay loa nr ı , ıns iısl ap er ı tneı n kyuül kl as ne akso n sr ı c p s a s o i k y r l p ı o k s n l i a y v r o e n a ı b sı da ısıl enerji sağlar ve endüstriyel uygulamalarda büyük ölçeklerde tasarlanırlar; ancak imşleetkmaneivkehebmakını maliyetleri yüksektir. Hem de sorpsiyon ısı pompalarının dezavantajlarının üstesinden gelebilmek tiçasina,ralaltnemrnışattıirf o(Clahruankgkvimyasal ısı pompaları d., 1997). Kimyasal t ıs ö ı r p le o ri m ndp ea l aernı es rajni atyüik, et itci ma rienti vaez akl ot anbuitl esceekk y ta ednıir .b Ui r yt egkunno bl oijri nı isnı tpeommepl iansi ı oillueş tbu ri rml i akkte kullanılan düşük sıcaklıktaki ısı kaynakları ısının daha yüksek sıcaklıklara gelişimini s s a ı k ğ ı ş la t r ı . r m B u a l g ı e ı s l i ı ş i p m o m e l e p k a t l r a i r k ı ) t ü y k a e t i m i y l e ( b u h a r da ısıl yollarla v ı (sbı u ph oa rmapbassoı )r pgsei yr çoen k vl eeş t ki rai ltiı r- g(aWz osnogr ps us wi y oa nn d., 2001). Kimyasal ısı pompası sisteminde, düşük syı üc ka ks el ı kl ttma ea kl ı n iaçni nı s tı neırns i ns ı icra kbl ıi kr skei vmi yyeassi an il reaksiyon kullanılmaktadır. İlgili ileri ve geri reaksiyonlar iki farklı sıcaklıkta meydana gelir, böylece, ısının düşükten daha yüksek sıcaklığa d maktadır. K iomğyraus agl eı lsi ış ipmoimmp aül amr ık öü nne mo ll i perf lage o lm rm iş a ıs n ı s p a o v m an p t a a la jla rı r n ı ds a a n ğ lda y a a h r a a k y ü a k l s ı ş e ı k sıcaklık aralıklarında ve daha az elektrik gmüecküa ni l ei k eç na el ı şr ıj ri lgairr. i şKi gi me yr eaks tai lr mı seı zpl eor m. Ppr oa lsaersı oiçlimn eanmbaeslıirgin özellik toplam reaksiyonun dır. Kimyasal reaksiyonda kullanılan kimyasal maddeler ısının absorplannıasınd sında ö n e m l i rola ovyen aser lrabre. sKt i mb ıyr aaksıal ml ıas ı pompalarının; yüksek depolama kapasitesi, daha az ısı kaybı ve hem reaktanların hem de ürünlerin uzun süre depolanabilmesi gibi ternıokimyasal enerji d tgaibjliarı, sınai atık ısı ve/veyaegpüonlaemş aenaevrajinsi d m e k iüçşi nü kosldı cuağkul ı kkt aa dısaınr ınısıkda e lit p e o s l i a n m i y a ü k a s m e a ltcıyla da önemli bir seçenek olabileceğini gösterir (Ral dow ve Wentworth, 1979; Lauerhass ve Rudd, 1981; Mbaye vd., W1 9o9n8g;suMwaonovksuwan ve Kumar, 2000; d., 2001 ).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=