unsuru olan yapı denetiminin faaliyetlerinin denetimi ise fenni mesul, teknik uygulama sorumlusu olarak isimlendirilen ve serbest çalışan mimar ve mühendislere bırakılmıştır. Bakanlığımız 4425 sayılı yetki kanununa dayanarak çeşitli gerekçelerle yıllardır üzerinde çalışmakta olduğu yapı denetim yasa taslaklarını birleştirmiş; plansız, kontrolsüz ve sağlıksız yapılaşmanın önüne geçmek amacıyla yapı denetimi hakkında 595 sayılı KHK'yi hazırlayarak, 1 O Temmuz 2000 tarihli resmi gazetede yayınlanmıştır. 595 sayılı KHK'nin Anayasa Mahkemesi Başkanlığınca 24.05.2001 tarihinde yürütülmesinin durdurulması ve iptalinden sonra denetim boşluğunu doldurmak üzere bakanlığımızca hazırlanan 4708 sayılı yapı denetimi hakkındaki kanun, 13.07.2001 tarihli resmi gazetede yayınlanmıştır. Bu kanuna dayalı olarak çıkartılan yapı denetimi uygulama usul ve esasları yönetmeliği de 13.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 4708 sayılı yapı denetimi hakkında kanunun amacı can ve mal güvenliğini teminen imar planına sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Bu kanun 3194 sayılı imar kanununun 26. maddesinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler ile 27. maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yapılar hariç belediye ve mücavir alan sınırlar içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar. Organize sanayi bölgeleri ve serbest bölgeler de bu kapsam içindedir. Komisyon başkanlığımız kanun yönetmeliğinin devreye girdiği 13.08.2001 tarihinden günümüze kadar 5649 kişiye denetçi mimar mühendis belgesi, 364 firmaya yapı denetim izin belgesi vermiştir. Hazırlanan yeni tasarıyla getirilmek istenen yenilik ve değişiklikleri aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: t Kanunun amaç maddesi genişletilerek yapıların güvenli olarak yapılmasının yanında yapı hasarı nedeniyle zarara uğrayanların haklarının korunması ve doğabilecek zararların tazminin sağlanması öngörülmüştür. Bu amaçla müteahhitler tam risk sigortası yaptırarak yapım süresi içinde her türlü can ve mal kaybını ve yapı hasarını kapsayan sigortayı kanunda belirtilen görüşleri sebebiyle yapı denetim kuruluşu ve müteahhit tarafından mali sorumluluk sigortası ve bu kanun uyarınca yapıların projelendirilmesinde denetimde ve laboratuvar hizmetlerinde görev alan meslek mensuplarının üyesi bulundukları meslek odalarınca takibinin yapılacağı mesleki sorumluluksigortası yaptırılmaları şartı getirmiştir. t Tek parsel ve bodrum kat hariç en çok iki katlı ve toplam yapı inşaat alanı 180 metrekareyi geçmeyen müstakil yapılar denetim haricinde tutulmuştur. t Kamu kurum ve kuruluşlarının bu kanuna göre kurulmuş olan yapı denetim kuruluşlarından yapı denetim hizmeti alabilmeleri sağlanmıştır. t Yapı denetim kuruluşlarının mevcut yapılarının mevzuata uygunluğu koşulunda müşavirlik hizmeti vermesi imkanı getirilmiştir. t Tanımlar ve sistemde yer alan kamu özel ve tüzel kişilerin görev ve sorumlulukları genişletilmiş ve detaylandırılmıştır. t Yapı denetim kuruluşlarının ortaklarının tümünün denetçi belgesine sahip olmak kaydıyla mimar, inşaat, makinaveelektrik mühendisleri olma şartı getirilmiştir. Denetçi mimar mühendis ve kontrol elemanlarının mimar ve mühendislerin sicillerinin ilgili meslek odalarınca tutulması hükmü getirilmiştir. t Cezalar hukuksal ve idari olarak detaylandırılmış, hukuksal olarak geçici ve sürekli faaliyeti durdurma cezası, idari olarak da yapı denetim kuruluşu ve yapı sorumlularına nakdi ceza uygulaması öngörülmüştür. t 4708 sayılı yasada sadece bakanlığımızdan yetki alarak çalışma izni verilen laboratuvarlara bu kez bakanlıktan veya yetkili akreditasyon kuruluşundan izin belgesi alarak faaliyet yapma imkanı sağlanmıştır. t Yapım işlerini yürüten şantiyede yapım işinin konusuna uygun ve sözleşmeye bağlı olarak çalışacak bir şantiye şefinin bulunması mecburiyetini getirmiştir. Kontrol elemanı olarak mimarların da sistemde yer alması sağlanmıştır. Yardımcı kontrol elemanı olarak teknik öğretmen yüksek tekniker, tekniker ve teknisyenlerin sistemde görev alması sağlanmıştır. t Kanunun kabul tarihinden itibaren bir yıl içinde 81 vilayetin denetim kapsamına alınması öngörülmüştür. t 3194 sayılı imar kanunun yapılaşma ve ilgili yaptırımlarına bir kez de bu kanunda yer verilmiştir. Kanuna bağlı olarak çıkartılacak yönetmeliklerde maddeler üzerinde açılım sağlanarak işlevler daha da detaylandırılacaktır." Panelde konuşan İzmir Büyükşehir Bel diyesi İmar İşleri Daire Başkanı Hasa e n Topal, "Şu andaki uygulama modeli üzerine tartışmak gerekiyor. Konuyu sağlıklı bir kentleşme olarak ele almayıp, sadece yapıyı denetleme olarak ele almanın sıkıntısını yaşıyoruz genel anlamda." diyerek başladığı konuşmasında özetle şunları söyledi: "4708 sayılı yasanın öngörmüş olduğu denetleme sürecini belediyelerin imar yönetmelikleri de kendi noktalarından geliştirmektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi imar yönetmeliğinde de özellikle yapılaşma süreci içerisinde görev alan uzmanların rollerini ve mesleki eylemlerini tam olarak yerine getirmesine dönük düzenlemeler, ki bu uzmanların bağlı oldukları kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının, yani bir anlamda kamu kurumlarının bu sürecin içerisine dahil edilmemesinin yarattığı sıkıntılarla bu yönetmelik bu hükümleriyle bugün yürürlüktedir. Yönetmelikte önerilen değişikliklerin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Hazırlanan taslağın daha olumlu olduğunu söylemek gerekiyor." Panelde Makina Mühendisleri Odası adına konuşan Eski Oda Başkanı Mehmet Soğancı; "Yapının üç temel özelliği var; tasarım, yapım ve bunun bakımı. Bu üç öğenin içinden sadece konstrüksiyonun denetimidir tartışılan. Yasanın ilgilendiği, o binanın nasıl yapıldığı, projesinin nasıl üretildiği filan değil, sadece o binanın yapılma sürecinin denetimidir. 4708'in özü budur. Yani denetim eşittir, depremde yıkılmasın; binalar ne olursa olsun. Bu yasa bir zengin il yasasıdır. Bu yasa Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Antep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ, Yalova'yı kapsıyor. Birinci deprem bölgesinde bulunup gelir dağılımında arka sıralarda yer alan Erzincan, Muş, Siirt, Tokat bu yasa kapsamında yok. Ankara dördüncü deprem bölgesi, Antalya ikinci deprem bölgesi ama yasada yoklar. Bu gerçekten bir zengin il yasasıdır. Sürekli değişen yasalar ile 99 yılından bu yana yapı denetimini tartışmadığımız bir kongre olmadı. Yapılarda makina mühendislerinin çalışma alanı mekanik tesisattır. MMO yapı sektöründe dünyadaki gelişmelere paralel olarak kendi içinde ayrıntılanan mekanik tesisat alanında, üyelerinin mesleki ve teknik açıdan gelişmelerini toplum gereksinimleri doğrultusunda yıllardır ön planda tutmuştur. Mesleki denetimi tasarımda yapacaksınız, üretimde yapacaksınız ve işleyen bir bina için o binanın bakımında yapacaksınız. MMO yapı denetimi istiyor. Yani bilimin ve tekniğin gereklerine uygun yapı denetimi istiyor. Uzmanların yaptığı projelerin uzman-81 Moo N E :wi sa t, C . / . l
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=