.., oo N · E ;:; "' :c o o, "' vı -"' ., Sert sular kireç (CaO veya Ca(OH)2) ve gerekirse soda (Na2CO) eklenerek yumuşat ı labilir: (Şekil 3). Bu akı m şeması sadece kalsiyum gidermek için uygundur. Daha genel olarak, kireç ile yumuşatma sı rasında sertlik iyonları CaC03 ve Mg(OH)2 çökeltileri ne dönüştürülür ve çöktürfme/filtrasyon işlemleri ile bu çökeltiler tutulur. Çöktürülemeyen ve filtrelerde de tutulamayan küçük CaC03 ve Mg(OH)2 parçacıklarının daha sonra büyüyerek ve yumaklaşarak depoda ve dağıtı m şebekesinde çökmemesi ve tıkanmalara sebep olmaması için suya karbon dioksit eklenerek (karbonlama işlemi ile) suyun pH değeri düşürülür ve bunlar tekrar suda çözünen Ca(HC03) 2 ve Mg(HC03 ) 2 bileşiklerine dönüştürülür. Kireç ile yumuşatma esnasında demir ve manganez iyonları da büyük oranda çöktürülürler. Ayrıca oksitleme işlemine ihtiyaç kalmaz. Ancak yumuşak bir sudan demir ve manganez gidermek için kireç eklemek iktisadlı bir arıtma metodu değildir. Kuyu suları genellikle berrak olmaktadır. Yüksek bulanıklıkta bir suyu kireç ile yumuşatırken teşekkül eden CaC03 ve Mg(OH)2 çökeltileri aynı zamanda yumaklaştırıcı olarak da etki ederler. Bu durumda çöktürme ve filtrasyon işlemleri neticesinde suyun bulanı klığı da azaltılmış olur. Daha etkili bulanıkl ı k giderimi için suya (hızlı karıştı rma biriminde) ayrı ca bir yumaklaştırıcı eklenebilir. Kireç ile yumuşatmanın bazı ilave faydaları vardır: Radyum-226 ve radyum-228 giderilir. TOK (organik madde) konsantrasyonu azal ı r. Ağır metaller, silika ve florür çeşitli oranlarda giderilir. Kireç eklendiği zaman suyun pH değeri yükseltildi ği için ayrı ca bir ön-dezenfeksiyon işlemine ihtiyaç kalmayabilir. 4.2. Yüzey Suları Yukarıda izah edilen arıtma akım şemaları yüzey suları na da tatbik edilebilir. Genellikle yüzey sularında bulanı kl ı k, organik madde ve mikroorganizma konsantrasyonları yeraltı sularına göre daha yüksek, demir, manganez ve sertlik ise daha Kireç ve soda, t ___. Havalandırma 1----t Hızlı karıştırma Karbonlama ı----. Hızlı filtrasyon Şekil 3. . iii {! 150 az olduğu için, yüzey suları nı n arı tı m usülleri yukarı daki akı m şemalarında gösterilenlerden farkl ı olmaktadır. Yüzey suları nın tasfiyesinde en önde gelen hedef bulanı klı ğın azaltı lmasıdır. Bunun sebepleri geçen sayıdaki (Tesisat 89) "İçme Suyu Kalite Parametreleri" başl ı kl ı yazımızda "bulanıkl ı k" başlı ğı altı nda anlatı lmı ştı . En yaygı n olarak kullanılan arıtma akım şeması sırasıyla öndezenfe ks i yo n/o ksidasyon, yu maki aştırma, çöktürme, hızlı filtrasyon ve dezenfeksiyon işlemlerini ihtiva etmektedir (Şekil 4). ları suya eklendikleri zaman ferrik hidroksit (Fe(OH)3) çökeltisi meydana gelir. Alüminyum veya demir tuzları suyla karıştıkları zaman oluşan çökelti kristalleri askıdaki katı maddelerin (kil, bitki parçaları, mikroorganizmalar, vb.) etrafı nda büyüyerek bunları içine al ı r. Ayrıca, bulanı kl ığa sebep olan çeşitli parçacıklar ve bazı çözünmüş organik maddeler yumak ("flok") tabir edilen bu çökelti parçacıklarına yapışı r veya yumakların yüzeyinde tutulurlar. Oluşan yumaklar çöktürme tankı nda ve filtrelerde sudan ayrıl ırlar. Bu Yumaklaştı rıcı Toz aktif karbon ön-ozonlama Hızlı karıştırma Yavaş karıştırma Çöktürme Hızl ı filtrasyon Depo Şekil 4. i CI, Son senelerde ön-klorlama işleminin yerine ön-ozonlama daha çok kullanı lmaya başlamıştı r. Ozon kullanı mı nı n faydaları arasında şunlar sayılabilir: a. THM'ler ve diğer klorlu organik maddeler meydana gelmez. b. Suya koku ve tad veren maddeler oksitlenerek koku ve tad problemi kısmen veya tamamen giderilebilir. c. Suda demir ve/veya manganez varsa oksitlenerek giderilmesi sağlanı r. d. Renk giderimine yardımcı olabilir. İçme suyu arıtımı nda en yaygın olarak kullanı lan yumaklaştırıcı alüminyum sülfattır (Al2(S04)/ Suya eklendiği zaman Al(OH)3 çökeltisi meydana gelir. Demir tuzları ferrik klorür (FeCl3) ve ferrik sülfat (Fe2(S04\) alüminyum sülfattan sonra en yaygın olarak kullanılan yumaklaştı rıcılardır. Demir tuzsayede sadece katı parçacıklar ve bulanıklık değil, bazı organik ve inorganik çözünmüş maddeler de giderilmiş olur. Yukarıda gösterilmiş olan akı m şeması Türkiye'deki hemen bütün büyük arıtma tesislerinde kullanı lmaktadı r. Bazı tesislerde ön-ozonlamadan (veya ön-klorlamadan) önce havalandırma işlemi de tatbik edilmektedir. Çok yüksek bulanı kl ı ğa sahip suların (çamurlu akan akarsuları n vs.) arıtı lması nda yukarı daki şemada gösterilen bütün işlemlerden önce ayrıca bir ön-çöktürme işleminin kullanı lması tavsiye edilir. Önçöktürme işlemi için yumaklaştırıcı kullanı lmayabilir. Bu tankta kil, kum vb. kolay çökelebilen katı parçacıklar tutularak tesisin geri kalan kısmını n yükü hafifletilir, filtrelerin çabuk tıkanmasının önüne geçilir ve çı kış suyu kalitesinin bozulması na mani olunur. Akarsularda inşa edilen regülatör (su alma) yapı ları uygun bir şekilde tasarlanırsa önçöktürme işlemi için kullanı labilirler. Yavaş karıştırma � Çöktürme ,__, Baraj, göl, vb. durgun yüzey sularının kullanı ldığı durumlarda da su alma yapısının tasarı mı çok önemlidir. Göl, rezervuar gibi su kaynaklarında su kalitesi parametreleri (sıcakl ı k, demir ve manganez konsantrasyonları, çözünmüş oksijen, amonyak, alglar, vs.) suyun alındığı derinl i ğe göre değişmektedir. Su alma yapıları mutlaka tercihe bağlı olarak değişik seviyelerden su almaya imkan verecek şekilde inşa edilmelidir. Her seviyedeki su kalitesi � Depo r----. i Clı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=