M 00N "' : e : n E C0 " " ' ' •. :.,; Katılın, tartışalım... Katılın, çözüm üretelim... ' • J .t • � ,ı e ilişkin(konıışmak, tartışmak, çözüm , öneri sunmak istiyorsanız; Obiz2e12ııl2a8şa8bi2l6irs1i4ııinz.olıı faksa veya forıım@teknikyayiııcilik.coııı e-ıııail adresi ile (Bu böliimdeki sorıımlıılıığu yazarlara aittir.) Sektöre/Forumun bu bölümünde, Celal Okutan 'ın "Projelerde Malzeme ve Marka Belirlenmesi" başlıklı yazısına yer veriyoruz. CELAL OKUTAN Projelerde Malzeme ve Marka Belirlenmesi Yeni İhale Kanunu'nun uygulanması ile Bayındırlık Bakanlığı keşif, metraj ve birim fiyat taıiflerinde büyük değişim olmaktadır. Bugüne kadar alışılagelmiş bir uygulama olan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın klasik birim fiyat kalemleri ve bunların seridoprileri günümüzde her projeye özgün spesifikasyon ve buna bağlı ölçüm sistemlerini içeren metrajlara dönüşmekte, özellikle anahtar teslimi ihalelerde yüklenicinin mevcut projeye uygun çok iyi değerlendirıne yapmasını zorunlu kılmaktadır. Bir yapının; projeye esas metraj ve keşiflerinin hazırlanması deneyimliler için çok kolay görünmekle birlikte, mimari ve inşaat dışındaki mekanik tesisat ve elektrik kalemlerinin binlerce adede ulaşması sorunu güçleşdirmektedir. Özellikle spektlerde yazılı ölçümleme yöntemi cihazlarla birlikte olan malzeme, armatür ve aksesuarların doğru değerlendirilmesini gerektirir. Yaklaşık elli yılı aşkın süre içinde kullanmakta olduğumuz Bayındırlık ve İskan Bakanlığı meka-nik tesisat işleri genel şartnamesi bugün yetersiz kalmıştır. Ayrıca bu şartnameler, TS standartları, DiN normları, EN standartları, Yeni İhale Kanunu ve onun ekleri yönetmeliklerle uyumsuzluk ve ikilem içindedir. Tesisat işleri birim fiyat tarifleri ise; Gümrük Birliği ürünlerinden farklı daha çok yerli imalata dönük piyasada satılan malzemeleri tanımlamaktadır. Dolayısıyla bu ürünleri özel teknik şartnamelere uyumlu olarak anahtar teslimi projelerde uygulamak imkansızlaşmaktadır. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı birim fiyat tarifleri her projeye uygun olmadığından, geçerliğini kaybetmek üzeredir. Bahsi geçen birim fiyatlar ölçüm sistemleri, uluslararası uygulama yöntemlerinden çok farklıdır. Her yıl, Bayındırlık Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu tarafından revize edilen birim fiyat tariflerinin değişiminde yeni ürünlerin yer almasında üretici ve satıcı firmalar çok etkili olmuştur. Üretici firmalar muhtelif yollarla kendi mamüllerini birim fiyat cetvellerine sokmuşlardır. Gerek Türk Standartları gerekse Yüksek Fen Kurulu incelemeleri sonucu onaylanan bu tür kalemlerin birim fiyatlara girmesi, kimi zaman serbest rekabeti, kimi zaman kalite ve standartları etkilemiş, özellikle 28 ölçüm sistemlerini ticari amaçlı hedeflere yöneltmiştir. Soğutma grubunun, otomatik kontrol sistemlerinin, brülörlerin ve benzer cihazların kalem kalem parçalanması, doğal armatürlerinin ayrı kalem olması bu tür yaklaşımların bir kanıtıdır. Tesisat birim fiyatlarında cihaz ve malzeme tanımlarının yanı sıra bonı, vana, fittings gibi malzemelerin kaliteleri daha çok TS standartlarına ve DiN normları refere edilerek tanımlanır. İthal malzemelerin bir kısmı için birim fiyat şartnameleri içine katıimasında TS kullanılabilirlikve uygunlukbelgesi zorunludur. Bu anlamda bütün yükleniciler imalatta bu standartlara uymak zonındadır. Ayrıca işveren veya onu temsilen yetkili kontrolların numunelerden seçim ve tercih haklan bulunmaktadır. Yeni İhale Kanunu gereği; yapı ve endüstriyel tesislerde ısıtma, havalandırma, klima, sıhhi tesisat, yangın ve özel tesisatlarda kullanılacak malzemelerin ön seçimleri proje teknik şartnamelerinde yazılı spektlerle belirlenir. Bu belirlemelerde spektlerde yazılı standartlar, uluslararası normlar etkilidir. Bu tür tesislerin proje karakteristiklerine uygun malzemelerin marka tanımlarında ise geçerli sertifikalar ve kalite belgeleri dikkate alınır. Ayrıca benzer muadillerinin seçim hakkı teknik kurallara uymak kaydıyla yetkililere aittir. Müşterek tesisat kalemlerinin çoğu; farklı imalatçılar tarafından standartlara uygun üretilmektedir. Bu yönleri ile tek bir imalatçı gösterilmeden malzemenin en az üç veya daha çok imalatçıya refere edilerek yönlendirilmesi rekabet kurallarına uygun bir yaklaşım sayılır. Özellikle müşterek tesisat kalemlerinde yer alan bonı, fitting ve benzeri malzemelerin yüzlerce imalatçısı olduğundan, bu ürünlerin seçimlerinde dikkatli davranmak muadillerinin kullanılmasına imkan tanımak gerekir. Bu anlamda kaliteli ve belgeli Türk mamüllerine öncelik vennek tesisat mühendislerinin görevi sayılmalıdır. Dünya Bankası ve benzeri kredilerle yapılan proje ve uygulamalarda kredi koşulları, Dünya Bankası yöntemleri ile yapılmakta, ihalelerde yabancı müşavir firmalara öncelik tanmmaktadır. Bu firmalar ise kendi ülkelerinin mamüllerini tercih etmekte, ülkemizdeki görevliler ise bu müşavirlerin talimatlarına uyarak, yatırımcı kurumların yetkili makamları bu yaptırıma seyirci kalmaktadırlar. Bir vesile ile elimize gelen doğal gaz bölge dağıtım şebekesi ihale dosyasında BOTAŞ'ın Teknik Spesifikasyonu eki "Approved Manufacturers List for Mechanical Equipments" incelendiğinde boru fıttingleri için listede 73 yabancı firma ismi yer almış, içinde birtek Türk firmasına raslanmamıştır. Bazılarının imalatçı bile olduğu bile şüpheli bu firmaların TS belge sertifikaları olmadan mevcut belgeleri ile onay gömıüş olmasının yanı sıra, uluslararası kalite belgesine haiz, DYGW test onaylarma, TS standartlarına, BOTAŞ sertifikalarına sahip bir yerli imalatçıların fittings ürünlerinin listede yer almaması ilginç bir görünümdür. Bu tür durumlarda projecinin, müşavirin atlayabileceği ve hata yapabileceği varsayılsa dahi durumu düzeltmek maksadıyla kaliteli üretici bir fimıanm müracaatma ilgili idarenin "doğal gaz şebekesi ihale dosyası onaylı imalatçı listesinde yer alma talebiniz ihale dosya111z111 değiştirilmesi uygun bulunma-dığmdan kabul edilmemiştir" cevabı çok şaşırtıcıdır. Dış kredili yatırımlarda krediyi veren ülkelerin veya onlarla ilişkili uluslararası kurulların kredi veren ülkelere bu amaçlı geri dönüşleri alışılmış bir uygulamadır. Ancak yatırımcıyı temsil eden ülke temsilcilerimizin ülkemiz üreticilerine imkan tanıması, onları teşvik etmesi, görevi sayılmalıdır. İhalelerde teknik şartnamelerin en önemli tarafı gelişen teknoloji ve değişen kalite kriterlerine yönelik esnekliğidir. Hiç bir teknik şartııame hukuk usul ve kurallar gibi katı bir yöntemle smırlı kalmamalıdır. Dolayısıyla şartnamelerde daha dayanıklı, daha verimli, daha kaliteli malzemenin kullanılmasına açık kapı bırakılmalı, uygulamada yetkilileryerli ürünleri korumalıdır. Bu anlamda yerli üretimde yatırımcı kuruluşların yanı sıra Türk mühendislerin, Türk işçilerin haklarınm korunması, reel ekonominin canlanması ön planda tutulmalıdır. Ankara, 20.05.2003 �
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=