.., QQ N ., ;. .. :ı; ·;;; ·ea .. C ·;;; � Kadmiyum böbreklerde hasara ve başka rahatsızlıklara (mesela, "ltai-ltai" hastalığına) yol açan zehirli bir madde olmasının yanında kansere de sebep olabilir. İzin verilen azami konsantrasyonu 0.005 mg/L'dir. Klorür (cı-ı iyonu insan sağlığına zararlı değildir. Deniz suyundaki ortalama konsantrasyonu 19,000 mg/L kadardır. Konsantrasyonu 250 mg/L'yi aşarsa suya tuzlu bir tad verir. Ancak, 50 mg/L'den fazla olursa çelik ve alüminyum malzemeler üzerinde korrosif etkisi vardır. Ayrıca, yüksek konsantrasyonlarda mevcut olduğu zaman birçok bitki için zehirleyicidir. Krom (Cr(VI) hali) karaciğerve böbreklere zarar veren zehirli bir maddedir. Cr(III) ise vücut için gerekli bir maddedir. İzin verilen azami toplam krom konsantrasyonu 0.1 mg/L'dir. Kurşun kuvvetli bir zehir olmasının yanı sıra muhtemelen kansere sebep olan bir maddedir. Bebeklerin zihni ve fiziki gelişimini geciktirmektedir. Yetişkinlerde böbrek rahatsızlıklarına ve yüksek tansiyona sebep olmaktadır. İçme suyundaki konsantrasyonu 0.05 mg/L'yi aşmamalıdır. Tavsiye edilen konsantrasyonu sıfır olarak bildirilmektedir; yani içme suyunda hiç bulunmaması tercih edilir. Nitrat iyonu (NO3 -) bir yaşından küçük bebeklerin sindirim sisteminde nitrit iyonuna (No2 - ı dönüşür. Nitrit 'methemoglobinemia' (mavi-bebek) hastalığına sebep olmaktadır. Ayrıca, nitrat ve nitritin kansere yol açan nitrozamin ve nitrozamidlerin meydana gelmesine sebep olabilecekleri sanılmaktadır. İçme suyunda nitrat konsantrasyonu 44 mg/L'yi, nitrit konsantrasyonu da 3.3 mg/ L'yi aşmamalıdır. Perklorat (CIO4 -) iyonunun tiroid bezinin iyodürü almasına mani olduğu düşünülmektedir. Suda 0.018 mg/L'den fazla perklorat varsa iyon değişimi veya başka usüllerle giderilmelidir. Az miktarda selenyum vücut için gerekli olmakla beraber yüksek konsantrasyonlarda mevcut olduğu zaman zehirli bir maddedir. Tırnak ve saç kaybına, el ve ayak parmaklarında uyuşmaya ve kan dolaşımında problemlere yol açmaktadır. Suda genellikle selenit iyonu (SeO/-ı olarak bulunur. İçme suyunda izin verilen azami miktarı 0.05 mg/L'dir. Siyanür (CN-) sinirlerde hasara ve tiroid problemlerine yol açar. İçme suyunda izin verilen azami miktarı 0.2 mg/L'dir. Sodyum (Na+) iyonu bütün su kaynaklarında mevcuttur. Ayrıca evlerde kullanılan yumuşatıcılar kalsiyum ve magnezyumu 154 tutarak bunların yerine suya sodyum eklerler. Katı gıdalardan alınan sodyum, içme suyu vasıtası ile alınana göre çok daha fazladır. Ancak yüksek tansiyon ile alakası sebebi ile sodyumun içme suyunda 100 mg/L'den az olması tavsiye edilmektedir. Yüksek tansiyon rahatsızlığı olanların (büyük kısmı gıdalardan olmak üzere) günde 500 mg'dan az sodyum alması gerekmektedir. Bu sınırın altında kalmalarına yardımcı olmak için bu hastaların içtikleri sullarda 20 mg/L'den fazla sodyum olmaması tavsiye edilir. Sülfat (SO4=) iyonu da sodyum gibi tabii su kaynaklarında yaygın olarak mevcuttur. 300-400 mg/L'nin üzerindeki konsantrasyonlarda suya istenmeyen bir tad verir. Ayrıca, küçük çocuklarda 600 mg/L'nin üzerinde, yertişkinlerde ise 1000 mg/L civarında, geçici ishale sebep olur. Bünye zamanla sülfata alıştığı için, bu etki daha ziyade bahis konusu suya alışık olmayanlarda (misafirve turistlerde) görülür. Tad • problemi de göz önüne alındığında, sülfatın içme suyunda 250 mg/L'nin altında olması tavsiye edilir. Talyum tuzları aşırı derecede zehirlidir. Sindirim ve sinir sistemlerine, deriye, kalp ve damarlara etki eder. Saç dökülmesine, kanda değişikliklere, böbrekler, bağırsaklar ve karaciğerde rahatsızlıklara yol açar. Konsantrasyonu 0.002 mg/L'yi aşmamalıdır, 0.0005 mg/L'den az olması tavsiye edilmektedir. 3. Radyoaktif Maddeler Bazı elementlerin çekirdekleri kararsız olup tabii olarak bozunurlar. Bu bozunmalar (nükleer reaksiyonlar) sırasında üç çeşit radyasyon yayılır: a. Alfa (�) ışınları +2 yüklü helyum atomlarıdır. b. Beta {IS) ışınları -1 yüklü elektronlardır. c. Gama (y) ışınları ise röntgen (X) ışınları gibi bir tür ışıktır. Nükleer radyasyon maddelerin içinden geçerken iyonlaşmaya ve kimyevi değişikliklere sebep olur. Radyoaktivite genellikle curie, rontgen, rad veya rem birimleriyle ölçülür. Radyoaktivitenin insan sağlığına olan etkileri ile ilgili literatürü ve standartları anlayabilmek için, bu birimlerin tanımlarını anlamak gerekmektedir. Radyoaktif bir maddenin radyoaktivitesi curie (Ci) birimiyle ölçülür. 1 Ci saniyede 3.7x1010 parçalanmaya (bozunmaya) tekabül eder. Bir gram saf radyumun radyoaktivitesi yaklaşık olarak 1 Ci'dir. Buna kıyasla 1 gr uranyum-238'in radyoaktivitesi 0.36x106 Ci kadardır. (pCi ('picocurie') birimi 10·12 Ci'ye eşittir.) Bu rakamlar kullanılarak Ci cinsinden radyoaktivitesi bilinen bir radyum veya uranyum numunesinin gram olarak miktarı hesaplanabilir. Ayrıca pCi/L radyoaktif maddelerin sudaki konsantrasyonlarını belirtmek için kullanılan bir birimdir. Roentgen ("röntgen") birimi gama ve X ışınlarının yoğunluğunu belirtmek için kullanılır. 1 atm basınçta ve O °C sıcaklıktaki 1 santimetre küp havada 1 esu miktarında (1 esu artı ve 1 esu eksi) elektrik yükünün meydana gelmesine sebep olan ışın miktarı 1 roentgen olarak tanımlanır (esu = 'elotrostatic unit'; 1 esu = 3.336x10-10 coulomb). Bu miktardaki elektrik yükü 2.1x109 iyon çiftine eşdeğerdir. Roentgen birimi gama ve X ışınlarının sebep olduğu iyonlaşmanın miktarını gösterir. Alfa ve beta ışınlarının sebep oldukları iyonlaşmaları da ölçmek için başka birimlere ihtiyaç duyulmuş, rad ve rem birimleri tanımlanmıştır. Bir rad (radiation-absorbed-dose), 1 gr malzeme (insan dokusu vb.) tarafından emilen 100 erg enerjiyi ifade eder. Rad birimi emilen enerji miktarını belirtir ve her türlü (alfa, beta, gama) radyasyon için kullanılır. Belli bir miktar radyasyonun tekabül ettiği rad miktarı radyasyonu emen maddenin türüne bağlı olarak değişir. Rad birimi ile ifade edildiğinde aynı miktarda olan fakat değişik türdeki ışınların insan vücuduna etkilerinin değişik olduğu görülmüştür. Yani, 1 rad miktarındaki alfa radyasyonu ile 1 rad gama radyasyonunun canlı dokulara olan etkileri farklıdır. Bu farklılığı hesaba katmak içim rem (roentgenequivalent-man) birimi kullanılır. 1 rem miktarındaki herhangi bir tür radyasyonun insan vücudundaki etkisi 1 roentgen gama ışınının etkisine eşdeğerdir. 1 milirem (mrem) 0.001 rem'e eşittir. Bir tahmine göre 0.1 mrem/sene miktarındaki radyasyon kanser ihtimalini milyonda bir (10-6) oranında artırmaktadır. Çeşitli dozlardaki radyasyonun etkileri aşağıda özetlenmiştir: 600 rem: Kısa bir sürede buna maruz kalanların o/o50'si ölür. 50 rem: Kısa vadede görünür etkisi olmayan azami miktar. 5 rem/sene: Nükleer teknoloji sektöründe çalışanlar için azami doz. 500 mrem/sene: Ayrı ayrı her şahıs için endüstriyel kaynaklı azami doz. 170 mrem/sene: Bütün nüfus için endüstriyel kaynaklı azami ortalama doz. 100-150 mrem/sene: Ortalama olarak her insanın maruz kaldığı tabii radyasyon (radon hariç). 10 mrem: Tipik bir göğüs röntgeni çekimi. �
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=