;. : . E . ' Ol c ; o . .. vı 'iii ·e C -:. kasının üzerine gönderilerek, buzu eritir ve suyu da soğutur. İkinci türde ise boru içerisinden bir soğutma ünitesinin buharlaştırıcısında soğutulmuş glikol-su karışımı dolaştırılır. Buz oluştuktan sonra iklimlendirilecek ortamdan dönen glikol-su karışımı boru içerisinden geçirilerek buzun erimesi ve karışımın soğuması gerçekleştiril ir. 2.2.3. Nodüllenmiş Buz Bu sistemlerde iyonize edilmiş su ve buz çekirdeklendirici (FDM) içeren plastik nodüller kullanılır. Ticari olarak satılan nodüller küresel, silindirik ya da diktörtgenler prizması şeklindedir. Şarj süresince bir soğutucu ünitede soğutulan glikol-su karışımı bir depo içerisine yerleştirilmiş plastik nodüllerin üzerinden geçirilerek nodüllerin içerisinde buz oluşumu gerçekleşir. Deşarjda ise iklimlendirilecek ortamdan dönen glikol-su karışımı nodüllerin üzerine gönderilerek buzun erimesi ve karışımın soğuması sağlanır. Nodüllü depolamada şarj ve deşarj esnasında ısı transferi önemli bir rol oynamaktadır. IED sistemi nodüllerle dolu depodan oluşmaktadır. Depo sahip olduğu üst kapak sayesinde nodüllerin dolmasına izin vermektedir. Alt kapak ise boşaltmayı sağlar. Deponun içinde ısı transfer akışkanını depoya yayan iki difüzör (giriş ve çıkış) vardır. Yükleme işleminde giriş, doğal katmanları sağlaması amacıyla alt difüzör yolu ile olmalıdır. Nodül iskeletinin (polyolefinden imal edilmiş) mekanik ve kimyasal karakteri, hava şartlandırma ve soğutma sistemlerinde karşılaşılan koşullara iyi adapte olmayı sağlar. Nodül boyutları ekonomiklik ve teknik gereksinimlere göre hesaplanır. Genelde 77, 78 ve 98 mm çaplarında küresel nodül tipleri kullanılır. Bu boyutlar çevrim boyunca büyük hacim değişimlerine olanak vermektedir (Cristopia, 2000). Tapa l Hava boşluğu -Faz değiştiren malzeme (FDM) +-Polyonefın kabuk Şekil 6. Nodül. 'iii � 112 2.3. Faz Değiştiren Ötektik Tuzlar Bu sistemlerde ise plastik nodüller içerisinde su yerine faz değiştiren bir ötektik tuz kullanılır. Faz değiştiren bu maddelerde depolamada aşırı soğuma ve aşırı genleşme önlenebilmektedir (Yılmaz, 1997). Ötektik tuzlar varolan soğutucularda kullanılabilir fakat genellikle buz veya soğutulmuş su sistemlerine göre daha yüksek sıcaklıklarda çalışır. Ötektik tuzlar, arzu edilen sıcaklıkta donan inorganik tuzlar, su ve diğer elementlerden oluşan bir karışımla çalışır. Malzeme, suyun çevrim yaptığı deponun içine yığılan plastik kutuların içine yerleştirilmiştir (Dinçer, 2002). 3. Soğutma Sistemlerinin Şarj ve Deşarjı Soğutma ihtiyacının karşılanması amacıyla depolamayı şarj ve deşarj etmek gerekir. Bunun için iki çeşit strateji vardır. Bunlar tam depolama ve kısmi depolamadır (Dinçer, 2002). 3.1 . Tam Depolama Tam depolama stratejisi en yüksek soğutma yükünü, pik saatlerin dışındaki saatlere kaydırır. Bu strateji, pik yük saatlerindeki tarifenin pahalı olduğu zamanlarda veya pik yük sürelerinin kısa olduğu zamanlarda kullanılır. Aşağıdaki şartlardan bir veya birkaçı sistemde mevcut ise sistem tam depolama planına uygun şekilde çalıştırılabilir: t Yük eğrisindeki tepe noktalar kısa süreliyse, t Enerji kullanım tarifesi, kısa süreli pahalı periyotlara bölünmüşse, t En yüksek enerji üretim ve tüketim periyotları arasında kısa süreli kesişmeler varsa, t IED kullanımı için nakit teşviki varsa, t Pik-yük saatlerinde pahalı tarife varsa. Örneğin yüklerin ve elektrik tarifesinin saat 1 3:00 ile 1 9:00 saatleri arasında yüksek olduğu bir bölgede saat 17:00'den sonra soğutma ihtiyacı kalmayan bir okul için tam depolama uygun olabilir. İstenirse saat ................... Yilk ; --Çiller f-, 13:00 ile 1 7:00 arasındaki soğutma ihtiyacı çiller grubunun boyutlarını büyütülmeden tamamen IED sisteminden ekonomik olarak karşılanabilir. 3.2. Kısmi Depolama Bu metotta, soğutucu en yüksek periyottaki soğutma yükünün bir kısmını karşılamak için çalışır, geri kalanı depodan çekilmek suretiyle karşılanır. Çiller dizayn yükünden daha küçük bir kapasiteye göre boyutlandırılmıştır. Kısmi depolama sistemleri kademeli-yük ya da talep-limitli üniteler olarak çalışabilir. Bir kademeli-yük sisteminde çiller en sıcak günlerde 24 saat tam kapasiteyle çalışacak şekilde boyutlandırılmıştır. Bu metod pik yükün ortalama yükten çok fazla olduğu yerlerde etkilidir. Bir taleplimitli sisteminde çiller pik saatlerde düşük kapasiteyle çalışır ve pik yüklerdeki elektrik maliyetlerini azaltmak için kullanılır. Yükteki tasarruf ve ekipman maliyetleri kademeli-yük sisteminden fazla tam depolamadan azdır. Kısmi depolama çoğunlukla en ekonomik ve en çok tercih edilen metottur. Her ne kadar kısmi depolama sistemleri, tam depolama sistemleri kadar yük karşılamasa da kısmi depolama sistemleri ilk etapta daha düşük maliyete sahiptir. Birçok uygulama için kısmi depolamanın bir çeşidi olarak bilinen kademeli-yük sistemi minimum sermaye maliyeti ile kullanılabilir. Yaklaşık tam kapasiteyle veya devamlı çalışan ısıtma, soğutma ekipmanı ile kademeli-yük sistemi gün içi yüklerini beraber karşılayacak şekilde tasarlanmıştır. Böylece, minimum kapasiteye sahip ekipman kullanılabilir. Kısmi depolama pik yük saatleri dışında, tam depolama ile aynı işi görür. Örneğin; kış aylarında hacim ısıtma için dizayn edilen kademeli-yük kısmi depolama sistemi ilkbaharın başlarında ve sonbahar aylarında da tam depolama ile aynı işi görebilir (Dinçer, 2002). (a) Tam depolama (b) kademeli-yük kısmi depolama (c)talep-limitli kısmi depolama (A) Depo yükü karşılar, (B) Çiller yükü direk karşılar (C) Çiller depoyıı şarj eder Şekil 7. Depolama planları.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=