.., o o N ::ı z . "' "' 'üi eı ı!l 'iii Tablo J. ISO2372-TS2782 standardı çalıştırma hızları 10Hz 2-200 Hz olan makinelerin mekanik titreşimi değerlendirme standartlarını belirtmek için temel esaslar Kabul edilebilirlik limitleri Geniş Bant Efektif Titreşim Genliği mm/sn rms 1. Sınıf il. Sınıf 111. Sınıf iV. Sınıf iyi < 0.7 < 1 . 1 < 1 .8 < 2.8 Kabul edilebilir 0.7-1.8 1 . 1-2.8 1 .8-4.5 2.8-7.1 Sınırda 1.8-4.5 2.8-7.1 4.5-1 1 .2 7.1-18.0 Kabul edilemez >4.5 > 7.1 > 11.2 > 18.0 Amerikan Petrol Endüstri (API) ise özellikle pompalarAPI61O nolu standart, uygulamaktadır. Bu standartlar IS0 standartlarından daha detaylıdır. Ancak, bu standartta 0-peak verildiği göz önüne alınmalı ve rms olarak ifade edilmek istenirse, tam karşılığı olmayacağı hatırlanarak, yakın bir değer bulmak için 0.7 ile çarpım yapılabilir. Tablo 2. Geniş Bant Efektif Titreşim Genliği 1XRPM, 2XRPM Dar bant Titreşim Genliği mm/sn 0-peak Pompa Titreşim Hızı Yataklama Tipi Titreşim Deplasmanı Titreşim Hızı Titreşim Deplasmanı (mm/sn 0-peak) (mikron peak-peak) (mm/sn 0-peak) (mikron peak-peak) Rulmanlı pompada rulman yatakları 7.6 63.5 üstünde ölçülen Kaymalı yataklı pompada yatak 10.2 50.8 üstünde ölçülen Açıklama 1: Rulman yatak kepleri üzerinde, Geniş Bant seviye için 2500 d/dk pompa devrine kadar, 63.5 mm peak-peak; 3000 d/dk için 50.8 mm peak-peak. Beher pikde Dar Bant seviye için 1800 d/dk pompa devrine kadar, 63.5 mm peak-peak, 3000 d/dk için 38.1 mm peak-peak. Açıklama il: Kaymalı yataklar üzerinde, Geniş Bant seviye için 3000 d/dk pompa devrine kadar, 63.5 mm peak-peak; Beher pikde Dar Bant seviye için 4000 d/dk pompa devrine kadar, 63.5 mm peak-peak. Açıklamalar adı geçen standartta bulunan grafi klerin yoru mlanmasından elde edilmişlerdir. Bu satırların yazarı ise zaman içinde oluşan tecrübesi ile, Tablo 3'teki limitlerin oldukça gerçekçi olduğu kana atine varmıştır. Tablo 3. Geniş Bant Efektif Titreşim Genliği mm/sn rms iyi Kabul Kabul edilebilir edilemez Yatay Pompa < 3.5 3.5 - 5.0 Dikey Pompa < 5.0 5.0 - 7.0 > 5.0 > 7.0 Bu seviyeler "titreşimmetre" denilen (Resim 1) elde tutulan cihazlarla ölçülebileceği gibi, pompa üzerine monte edilmiş olan 4-20 mA çıkışlı "titreşim transmiteri" adı verilen sensörlerle (Resim 2) bir SCADA veya PLC sistemi ile ölçülüp değerlendirilebilir. İşletmede otomasyon sistemi yoksa ve 178 7.6 Bakınız Açıklama 1 7.6 Bakınız Açıklama 11 korunması gereken bir pompa varsa, o zaman "t itreşim sviçi" denilen (Resim 3) ve titreşim seviyesi belli limitleri aştığında alarm veren ve gerekirse motoru trip ettiren cihazlar kullanılabilir. Resim 1. Titreşimmetre Resim 3. Titreşimsviçi Resim 2. Titreşimtrans mi/eri Resim 4. Titreşim spekırum analizörü Titreşim ölçümlerinde diagnostik çalışma yapılabilmesi ancak spektrum analizörleri ile mümkündür (Resim 4). Spektrum analizörleri, titreşimin genliğini ölçmekle kalmaz, ölçülen her seviyenin içinde bulu nan sinüsoidal bileşenlerin genliğini ve frekansını verir. Böylelikle cihaz kullanıcısı, kendi seçtiği bir frekans aralığında, ki bu aralığı arızaların görülebileceği bir aralık olarak seçer, titreşimleri tahrik eden motor dönme devrine bağlı olarak hangi frekansta ne kadar genlik olduğunu görebilir. FFT denilen algoritma ile elektronik olarak gerçekleştirilen Fourier Dönüşü ile zaman dalga formları bu cihazlar tarafından otomatik olarak spektrum grafikleri olarak frekans düzlemine çevirilir. Arızalar da kendilerini değişik frekans "adres"lerinde gösterdikleri için, bir titreşim spektrumunu inceleyen kişi böylece arızanın sadece şiddetini değil kaynağını da bulabilir. 3. Titreşim Analizinin Pompalara Uygulanması Titreşim analizi ile pompalarda arıza bulunmasında iki ana hedef gözetilebilir: 1. Uyarıcı bakım• (Predictive Maintenance) hizmeti amaçlı periyodik ölçümler, 2. Şikayet konusu olan bir arızanın kay nağını bulma amaçlı diagnostik ölçümler. 3.1. Periyodik Ölçümler Uyarıcı bakım amaçlı ölçümlerin, her tür pompa için en fazla 1 ay aralıklarla yapıl ması ve sürekli olarak aynı noktalardan alınması gereklidir. Bazı işletmelerin, kendi 11 Hz = 60 çevrim/dk (CPM); makina devri olarak ifade edildiğinde 1 Hz = 60 dldk (RPM) 1 Gerçek hayatta titreşim gerçek bir sinüsoidal olmadığı için geniş bantta yapılan ölçümlerde peak'den rms değere döniişiim O. 7071 ile çarparak yapılamaz. Bu çarpım yapılırsa elde edilecek değer ancak yaklaşık değer olabiliı: "Bazı kullanıcılar, ingilizce Predictive Maintenance ifadesini kelime-kelime (mot-a-mot) tercüme ederek, "Kestirimci Bakım" olarak da kullanmaktadırlaı: Bu satırların yazarı, tercümenin kulağa hoş gelmesi ve anlamı taşıması gereğini belirterek Uyarıcı Bakım tanımını tercih etmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=