.., o t: .. .... C0 .. V) 'iii '§ Q) o -.. 'iii 1 ve il yönüne doğru giden ses gücü yansımaları, ilgili kanal kesitlerine bölüştürülmelidir. 1 ı ı ı ı ı ı ı ı ı 1 / -0 L,,ı R -ıı ttttttt/tt L, S K Q) Şekil 9. Kanalın ses emmesi. 3.5. Kapalı bir kanal üzerinden ses aktarımı: Ses aktarımın iki birbirinden ayrı bağlanmış tek kanaldan geçtiği mekanlarda (Şekil 1 O), [f1 3]'e göre hesaplanabilir (sadece difüz ses alanı için geçerlidir). Yan yol aktarımları kanal yüzeyleri üzerinden önemsenmeyecek kadar küçük ise ancak geçerli olur. Kritik koşullarda, gövde ses aktarımın kesilmesi tavsiye edilir (hareketli kanal geçişleri). s .s L = L - 2R -10 lg � -3 (dB] [fi 3] J ı A L, =Mekan 1 'deki ses basıncı, dB olarak L3 =Mekan 2'deki ses basıncı, dB olarak A =Mekanın absorbe edici (emici) yüzeyi m2 olarak R =Kanalın ses sönüm ölçüsü dB olarak SK, =Kanal 1 'in aktarım yüzeyi, m 2 olarak SK3 =Kanal 2'in aktarım yüzeyi, m 2 olarak Q) R ,.__t,,, s., 0 SKJ +-O-. ;( + \ı L, L3, A Şekil 1 O. Kapalı kanal üzerinden ses aktarımı. 3.6. Kanallar üzerinden ses aktarımları: Ses aktarımlarının iki mekan arasında, açık bir kanal ile birbirine bağlanması (Şekil 1 1 ) , pratik bir şekilde hesaplanabilir. Sesin emilmesi ve yansıtılması menfez açılımlarına bağlıdır. Bunlara ilaveten ses geçişi kanal elemanlarının şekillerinden de etkilenmektedir. Kabaca bir tahminin yapılabilmesi için, [f14] ilişkisiyle yapılabilir. Ancak mekanın giriş menfezi dikkate alınmamalıdır. s, ı 1 ı 1 1 1 1\ t;1 İL, -s3� -o- ı!pı ;( f'-1 'i L, L1, A1 - s Şekil 11. İki tarafı açık bir kanalın iki oda arasındaki ses aktarımını gösterir. 86 L = L + ıo ı 8 1 •8 2 •8, 3 1 g ((S0 + S2)(S3 + S4� . A3 + 6 - ALW ldBI [fl4] L , ,L3 =Mekandaki ses basıncı, dB olarak A3 =eşdeğerdeki absorbe edici (emici) yüzey, m2 olarak s,,S3 =Kanal çıkış yerlerinin açılım yüzeyleri, m 2 olarak S0,S2,S4=Kanal parçaların kesit yüzeyleri, m 2 olarak t. Lw =Ses şiddetinin düşürülmesi : - düz kanal yollarının sönümlenmesi ile - Kesit atlamaları, dirsekler, açılım refleks iyonları 4. Kanal Sistemi Yapımı İçin Ön Görülen Kurallar 4.1 . Genel kurallar Öngörülen genel kurallarda, tasarım ve yapıma yönelik hava teknolojisini kapsayan tesislerde, detaylı hesaplamalar yapılamıyorsa dahi aşağıdaki unsurlar titizlikle uygulanmalıdır: ❖ Kanallar içindeki hava geçiş hızı mümkün olduğunca düşük seçilmelidir. ❖ Hava kanalları katı bir şekilde duvar ve tavanlarla birleşik bağlanmamalıdır (özellikle duvar geçişlerine dikkat edilmelidir). ❖ Eğer bir havalandırma veya klima tesisinden büyük beklentiler varsa ya da çok özel hassas oranlar söz konusu ise, (örneğin konut, doktor muayenesi veya yönetim bürosu bir klima merkezi altında ya da bir kanal ağın çok yakınında bulunuyor ise), kanallar gövde ses yansımalarına ve titreşimlerine göre yalıtılmış bir şekilde asılmalıdır. Hava kanalları sızdırmaz olmalıdır. Özellikle yüksek basınçlı tesislerde, küçük sızıntılar bile rahatsız edici ıslık sesleri çıkartmaktadır. ❖ Saç kanallarındaki gürleme sesinden kaçınmak, "gümbürtülerden" sakınmak için, bunlar gürleme engelleyici tabakayla yalıtılabilir. Bu tabaka ise saçın yüzey ölçümünden %30 daha ağır olmalıdır (örneğin 1 mm kalınlığındaki kanalda yaklaşık olarak 2,Skg/m2 olmalıdır). Piyasada kendiliğinden yapışkanlı folyo şeklinde levhalar satılmaktadır. ❖ Bir tesisi projelendirirken, hava kanalların kılavuz yerleri özellikle odaların konuşlandırma yerlerine göre dikkat edilerek döşenmelidir. Saç kanalları gürültülü mekanların hemen ardından sakin ve havalandırılması gereken bir mekan geliyorsa geçirilmemelidir. Eğer mecburen böyle bir durum söz konusu ise, kapsamlı tedbirler alarak (ağır bir giydirme gibi) kanallarda hava ses yalıtımın iyileştirilmesi gerçekleştirilmelidir. ❖ Kanal sistemlerinde köprülerden, yön değişikliklerinden kaçınılmalıdır. Böylece çözülüp de gelen gürültüler oluşmayacaktır. ❖ Temel olarak hiçbir surette keskin kenarlara hava akımı verilmemelidir (örneğin iletken saç ya da çatallara). Zira bunlar yüksek dereceli hava hızlarında istenmeyecek ıslık sesleri oluşturacaktır. 4.2. Havanın hızı: Bir kanal sisteminde Reynolds sayısı ne kadar yüksek ise o kadar büyük dereceli girdap oluşur ve bununla birlikte büyüyen gürültüler ortaya çıkar. Buna karşın akış tekniğine dayanan düşüncelerde, küçük kanallarda büyük kanallara göre daha yüksek hızlara müsaade edilir. Karakteristik bir gürültü değişimi olan büyük kanallarda belirgin bir şekilde duyulan "gümbürtü" sesidir. 4.3. Hava hızı için planlı hedefli değerler: ❖ Alçak basınç tesisleri: 3'den 6 m/s'ye kadar ❖ Yüksek basınçlı tesislerde: 8'den 1 5 m/s'ye ve daha üstüne kadar. 5. Mekan Havası Tekniğine Dayalı Tesislerin Büyüklükleri Bu bölümde tüm bir tesisin hesaplanması örnekler yardımıyla gösterilmektedir. Hesaplamanın çekirdek noktası, sistematik bir şekilde ilerlemektir. Bunun dışında hatasız bir şekilde ve reel şartlara dayanmadan akustik oranın hesaplanması mümkün değildir. Ses tekniğine bağlı ebatların mekan hava tekniğine dayalı tesislerde, mekan akustiğine göre bir sanat değil, el işidir ve kesin bir şekilde kurallarla tanımlanmış ve uyulması gereken bir yaptırıma sahiptir. Aşağıda gördüğünüz örneklerde, bu kurallarla ilgili pratik uygulamalar gösteriImektedir. 5.1. Gerekli ses yalıtım tedbirlerinin tanımlanması: Kanal sistemlerini akustik bir şekilde hesaplayabilmek için, her bir oktav bandı için tesisten mekana yansıyan gürültü çıkartılır ve müsaade edilen en uygun ses seviyesi ile karşılaştırılır (örneğin NR-Eğrileri). Müsaade edilen bir sınır değeri eğrisinde A-ses seviyesi belirtilmiş ise, maksimum oktav seviyesi Lokt.max aşağıdaki gibi belirlenebilir:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=