.., 00 N .c :ı v,,. Uc )o i app ıca ıon hKai rvl iuaztuı k su tOetrsomyıkaatimk a dPel ağki aş tl ıi rıiscıi Ceo Ecoflex Şekil 1. Tekstilde ısı geri kazanımı sisteminin ekipmanları. Bu konudan bahsetmemizin nedeni, boyahanelerden atılan atık kirli sıcak suyun taşıdığı tasarruf potansiyelidir. Bu konuya biraz daha yakından bakmak gerekecektir. 2.1. Boyahanelerden Çıkan Boyalı Atık Sıcak Sudan lsı Geri Kazanımı Tekstil ürünlerinin yıkanması, boyanması gibi işlemler yoğun bir şekilde yumuşak temiz suyun kullanımını gerektirmekte, bu su bir çok uygulamada da 90°C'lere kadar ısıtılmakta ve tahliye edilmektedir. Boyalı olması ve diğer maddelerle kirlenmiş olması nedeniyle bu suyun direkt olarak kullanılması mümkün değildir. Boyahaneden çıkan boyalı atık su, ya fabrikanın kendi arıtım sistemine gönderilmekte ya da merkezi arıtma sistemine gönderilmektedir. Arıtma sistemine giden atık suyun giriş sıcaklığı etkili bir arıtma için 30°C'nin altında olmalıdır. Atık su kapasitesi günlük boyanacak kumaş miktarının yaklaşık 100 misli civarındadır. Atık sudan ısı geri kazanımına uygun olarak planlanmış bir fabrikada, boyama makinaları soğukvesıcak su tahliyelerinin ayrılmasını sağlayacak şekilde ekipmanlarla donatılmış, fabrika içerisindeki deşarj kanalları da soğuk ve sıcak atık sular için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Makinaların beslemesi de sıcakvesoğuk temiz su beslemesi olarak iki ayrı hattan gerçekleştirilmiştir. Böylece soğuk kirli su kanalındaki atık, direkt arıtma tesisine gönderilmekte, sıcak kirli su kanalındaki su, ısı geri kazanım sistemine alınmakta, ısısından yararlanıldıktan sonra soğumuş olarak arıtma tesisine gönderilmektedir. Ancak fabrikalarımızın çoğu yukarıdaki gibi düzenlenmemiştir. Yani makinalarda tek çıkış vardır, makina tek hattan soğuk su ile beslenmektedir ve makinadan çıkan soğuk ve sıcak tahliyelerin tümü mevcut tek kanala akmaktadır. Sıcak atık suyun ayrı kanaldan sevkedilmemesi ısı geri kazanımı uygulamasını zorlaştırmaktadır. 148 Çünkü ısıl olarak bir değer ifade etmeyen soğuk atık suyun sıcak suya karışmış olması, gereksiz yğ eı nr ıeddüeş bü ri ymi ea rkttı remd iar .k Bt aövyel eaot ılku ns uc ao dr taa l ıas mı gae rsi ı ck aazkal ı nımında kullanılacak ekipmanların kapasitelerinin daha büyük seçilmesi zorunluluğu doğmak ta ve doğal olarak yatırım masrafı ve işletmede kullanılan elektrik enerjisi giderleri artmaktadır. Ancak bu halde bile yatırım bir yıldan çok daha kısa bir sürede kendisini amorti etmektedir. 2.2. lsı Geri Kazanımı Sisteminin Ekipmanları Atık sıcak boyalı su bir filtreden geçirilerek, içerisinde olması muhtemel kirlilikler giderilir. Bunun içinde otomatize edilmiş dönel filtreler, statik filtreler veya kanala yerleştirilmiş bir dizi ızgara tipi filtre kullanılabilir. Böylece sisteme yerleştirilecek pompaların, plakalı tip ısı değiştircilerin ve diğer ekipmanların tıkanması önlenmelidir. Sıcak kirli su, deşarj kanalının kotuna uygun olarak düzenlenmiş bir dengeleme havuzuna al ınır (Şekil 1 ). Havuzun tabana yakın bir kottan santrifüj tipi pompayla (bir adedi yedek) alınan sıcak su plakalı tip ısı değiştiricinin (plakalı eşanjör) primer devresine gönderilir. Multipass (çok geçişli) olarak bilgisayarda dizayn edilen serbest akışlı plakalı eşanjörde ısısını temiz suya aktaran kirli atık su, soğumuş olarak arıtma tesisine sevkedilir. Plakalı ısı değiştiricinin plakaları AISI 316 kalite paslanmaz çelik olup, su ile temas eden yüzeylerde paslanma riski mevcutdeğildir. Kirli su giriş hattı üzerinde, otomatik olarak çalışması düzenlenen ters yıkama sistemi, eşanjöre girebilecek elyafların sistemden dışarı atılmasını temin eder. Soğuk temiz su, eşanjörün ilgili bağlantısından eşanjörün sekonder devresine girerek kirli suyun verdiği enerji ile ısıtılır ve temiz su deposuna gönderilir. Temiz su deposu tabanına yerleştirlen bir alıcıdan hidrofor ünitesine alınan temiz sıcak su, fabrika sıcak su dağılım hattına gönderilir. s Td ı e a c m ğ a ı k i lı z m s u Theamvuizzusu Çiziminde de görüldüğü gibi, havuzları zemin altında yapıp makina dairesini de iki havuz arasında, tamamen zemin altında oluşturmak mümkündür. Bu olanak özellikle yer sıkıntısına iyi bir çözümdür. Havuz kapasitelerini yaklaşık 1 00'er m3 yapmak yeterli olmaktadır. Havuzlar dıştan ısı izolasyonlu, içeriden ise sızdırmazlık izolasyonlu olarak imal edilmektedir. Havuz seviyeleri seviye şalterleri ile kontrol edilmekte, kirli su havuzu minimum seviyeye indiğinde kirli su pompası otomatik olarak durmakta, soğuk su giriş ventili de otomatik olarak kapanmakta, seviye normale geldiğinde ise pompa çalışıp ventil de açılmaktadır. Temiz su deposu minimuma geldiğinde hidrofor pompası durmakta, normale dönünce tekrar çalışabilecek konuma geri dönmektedir. Temiz su havuzu maksimum seviyeye geldiğinde kirli su pompası durmakta, temiz su giriş ventili otomatik olarak kapanmaktadır. Seviye normale dönünce pompa çalışmakta, ventil açılmaktadır. Ters yıkama ventillerine zaman roleleri ile kumanda verilerek belirli aralıklarla kirli su girişçıkış yönleri periyodik olarak değiştirilmektedir. Hidrofor pompaları başınç şalterleri ve seviye kontrolu ünitelerinin denetiminde otomatik olarak çalışmakta, eleman gözetimine veya denetimine gerek duyulmamaktadır. Sistemin kurulması havuzlar dahil 2 ayda mümkün olabilmekte, sistemin kendini amorti süresi yaklaşık 4-6 ay olmaktadır. lsı değişiminin gerçekleştiği plakalı ısı değiştiricilere plaka ilavesi yapılarak kapasite belirli sınırlar içerisinde artırılabilir. Plakaların sökülerek, kolayca temizlenip tekrar yerine bağlanması mümkündür. Plakalı eşanjör seçiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerin en önemlisi, plaka tipinin uygun seçilmesidir. Plaka üzerindeki kanalların yapısı ve plakalar arasındaki mesafe, atık su eşanjörlerinde büyük önem taşımaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=