s u p R o s E s D o s V A s 1 Prof. Dr. MUSTAFA ÖZTÜRK YıldızTeknik Üniversitesi Çevre Müh. Böl. İstanbul Üniversitesi Kimya fakültesinden 1975 yılında Kimya Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. I989 yılında çok kirli suların anaerobik arıtımı ile ilgili olarak Hollanda'daki kurslara katıldı. 1994 Ağustos ayında İstanbul Büyükıehir Belediyesinde Çevre Koruma ve Geliıtirme Daire Baıkanı olarak göreve baıladı ve 2002 Ağustos ayında bu görevinden ayrıldı. 1995 yılında Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümünde Prof. Dr. oldu. Halen Y.T.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümünde Çevre Bilimleri Anabilim Dalı Baıkanı olarak görev yapmaktadır. CC )) 'iii -� Q.. ÖZET Bu çalışmada, ters osmoz sistemlerinin uygulama alanları ile ilgili bilgiler verilerek, ters osmozfiltrasyonları ile diğer filtrasyonlar arasındaki farklılıklar sıralanmış, ters osmoz sistemi prosesi, hesaplama esasları ve reddetme yüzdesi anlatılmıştır. ABSTRACT in this study, information is provided on application fields ofreverse osmosis systems, diflerences between reverse osmosis filtrations and other filtrations are listed, reverse osmosis procedure, calculation principles and rejection percentage are explained. 'iii � 114 TERS OSMOZ SiSTEMLERLE SULARIN ARITIMI 1. Bölüm Purification of Water By Reverse Osmosis Systems - Part 1 1. Giriş Ters osmoz, yüksek basınçta yarı geçirgen membran arasından su geçirilerek istenmeyen maddeleri filtre etme işlemidir. Ters osmoz sistemleri, su kalitesini iyileştirmek amacı ile uygulanmaktadır. Ters osmoz sistemleri; t Çok tuzlu deniz suyunu veya az tuzlu suyu içme suyuna dönüştürmek, t Endüstriyel işletmelerde çözünmüş tuzları geri kazanmak, t Sanayide ve içme suyunda istenen kalitede su elde etmek, t Buhar kazanlarında kazan taşı oluşumunu önlemek, t Sulardaki sertliği gidermek, t Atık suları arıtmak, t Konsantre meyve suyu ve salca elde etmek, t Toksik maddeleri ve mikroorganizmaları bertaraf etmek, t Kimyasal işletmelerde daha kaliteli su kullanmak, amacı ile geniş olarak kullanılmaktadır. Özellikle içme suyunda koku, tat, renk, çözünmüş maddeleri ve sertliği gidermek amacı ile ters osmoz işlemi son yıllarda geniş bir şekilde kullanılmaktadır. Ters osmoz sistemleri, laboratuvarlar, kozmetik ve ilaç sanayi, akü üretimi, diyaliz merkezleri, fotoğrafçılık endüstrisi, batarya sanayi, buz yapımı, metal kaplama sanayi, hemodiyaliz, biomedikal uygulamalar, alkolsüz ve alkollü içecek sanayi, cam sanayi, elektronik sanayi, tekstil sanayi, hastanelerde işletme suyu ve son yıllarda ise daha kaliteli içme suyu üretiminde uygulanmaktadır. Son zamanlarda atık su arıtımında (bitkisel yağ sanayi ve tekstil atık suları gibi) ve metal sanayinde bazı metallerin geri kazanılmasında ve konsantre meyve suyu, asetik asit, fosforik asit, salca gibi maddelerin konsantre olarak elde edilmesinde kullanılmaktadır. Ters osmoz sistemleri kurulmadan önce su içersinde çözünmesi istenmeyen maddelerin ne kadar miktarda olduğu önceden tespit edilmelidir. Ters osmoz işleminden önce ve sonra sular sürekli olarak izlenmeli, ölçülmeli ve istenen kaliteye uygun üretilip üretilmediği mukayese edilmelidir. Ters osmoz sistemlerde yüzeysel ve yer altı suları gibi doğal sular, az tuzlu sular (1 5001 5000 mg/lt) ve deniz suyu (> 1 5000 mg/lt) (tuzluluk bakımından) olmak üzere iki grup altında toplanmaktadır. 2. Ters Osmozla Reddedilen Kirleticiler Ters osmozla su içerisinde düşük moleküllü halde bulunan, mikro filtrasyon ve ultra filtrasyonla giderilemeyen, anyon ve katyon gibi iyonları gidermek mümkündür (Şekil 1). Ters osmoz işleminde kullanılan membranların gözenek çapları 0.1 nm ila 1.5 nm arasında değişir. Ters osmozla, belli yüksek moleküllü organik kirleticileri, bazı deterjanları ve spesifik pestisitleri gidermekte mümkündür. Tablo l ' de ters osmozla giderilen, anyon ve katyonlarla bazı organik bileşikler, partiküller ve pestisitlerle bu bileşiklerin her birinin reddedilme oranı, ters osmoz membranın tipine ve sistemin işletme şartlarına bağlı olarak değişmektedir. Çok küçük molekül ağırlıklı organik maddeleri ters osmozla gidermek mümkün değildir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=