M o o N " "" " ' o ' "' 00 1 L artıc e bölgesi 400 m2'yi geçmemelidir. Her kontrol bölgesi bir dedektörle kontrol edilmelidir. Maksimum 500 m2'ye bir flaşör (alarm anında çalışacak) seçilmelidir. İsveç standartı BBR 94'e göre: Diğer Avrupa ülkelerini baz almakla beraber, burun hizasına montaj şeklinde bir yaklaşım mevcuttur. Dedektör tarama alanı ise 500 m2 olarak kabul edilmiştir. Avustralya Standartı 1 668.2-1 991 'e göre yerden 0,9 ila 1 ,8 metre aralığındaki yüksekliğe montaj yapılması gereklidir. Dedektörler arası mesafe maksimum 25 metre olacak şekilde tanımlanmıştır. 6. Sensör Tipi Günümüz teknolojisinde CO gazı algılanmasında iki çeşit sensör teknolojisi mevcuttur. Birincisi; endüstriyel pazarda kabul gören elektrokimyasal hücre (electrochemical celi) teknolojisidir. Diğeri ise son kullanıcı/tüketici pazarında kabul gören metal oksit yarı iletken teknolojisidir. Bu iki teknoloji karşılaştırılacak olursa; yarı iletken daha düşük maliyetlidir; fakat çevresel bozucu etkilere (nem ve sıcaklık değişimleri) karşı oldukça açıktır. Ayrıca yarı iletken teknolojisi CO gazı dışında diğer gazlara da çapraz hassasiyet gösterir. Bunun yanında elektrokimyasal hücre teknolojisi ise daha pahalıdır ve daha kısa (minimum 2 sene) bir çalışma ömrüne sahiptir. Otopark uygulamalarındaki tercih, evlerde kullanılan, yanlış alarm verebilen, ucuz yarıi !etkenli CO sensörleri ile bakımı daha hassas olan ve daha doğru, hassas ölçüm yapan elektrokimyasal hücreli CO sensörleri kıyaslandığında açık ara elektrokimyasal hücreli tip olarak karşımıza çıkmaktadır. 7. Ölçüm Reaksiyon Zamanları Hijyenik limit yaklaşımı tıbbi araştırmalara dayandırılmış ve insan kanının çeşitli gazları absorb edebilmesi araştırılmıştır. Sonuç semptomları ve sonraki etkileri ele alınmıştır. Risk faktörü; gaz konsantrasyonu, temas zamanı ve temas anındaki bireyin kalp/akciğer aktivitesi gibi faktörlerin artmasıyla artış göstermektedir. CO absorbsiyonu kanda "karboksihemoglobin" COHb artışına sebep olur ki, bu da oksijen yetersizliğine (hipoksiya) yol açar. ACGIH, kandaki limit COHb değerini o/c,3,5 (Coburn Formülü) olarak kabul etmiştir. Bu limit kalp/akciğer rahatsızlığı olan hassas insanlar için bile genellikle emniyetli bir değer olarak kabul edilir. Şekil S ve Tablo 1 kandaki COHb miktarının o/c,3,5 seviyesine ulaşıncaya kadar insan vücudunda üç değişik aktivite altında (O-seviyesi ve maruz kalınan süre arasındaki yaklaşık ilişkiyi göstermektedirler. 104 - Tablo J. Kandaki COHb konsantrasyonıııııııı %3,5 seviyesine ıılaşması için CO marıız kalma siiresi (ACGIH Aktivite 6 11/dak 1511/dak 20I1/dak çeşidi dinlenme hafif ağır çalışma çalışma co CO maruz kalma süresi konsantrasyonu (ppm) (dakika) 1000 18 10 8 500 24 13 11 300 34 18 15 200 46 24 21 150 58 31 27 100 86 46 39 75 117 62 53 50 191 102 87 Kandaıi CoHb sevı;esirin %3,5 değenne ueışmas;lı ıçın gereken CO m aruz kal mazamanı 120 ♦ dinlenme • 6 il/dk 1! 90 'j .. hafıfiş • 15 IVdk -� • BBR 94 {isveç) "' 60 E ♦VOl 2053 (Almanya) � N ,. 2 30 • - o o 100 200 300 400 500 600 Konsantrasyon, CO (ppm) Şekil 5. Kandaki COHb miktarınııı %3, 5 seviyesine ıılaşıııcaya kadar (Cobıırıı lformiilii)insan viicııdııııda iki değişik aktivite alımda CD-seviyesi ve mamz kalman siire arasındaki yaklaşık ilişki. lsveç, Almatı ve Amerikan standartları limit değerleri de ayrıca işareılenmiştiı: Amerikan standartı UL2034'e göre: CO alarmı için limit cevap zamanı, 100 ppm CO emisyonunda 90 dakika, 200 ppm CO emisyonunda ise 35 dakikadır, 400 ppm'de ise 15 dakikadır. Fakat 10/98 tarihinden itibaren geçerli olan UL2034 standartının son halinde ; 70 ppm'de 60-1 89(iki ay sonra bu değer 240 dakikaya düzeltildi) dakika,1 50 ppm'de 1 0-50 dakika, 400 ppm'de 4-1 5 dakika olarak tanımlanmıştır. Ayrıca bu standarta göre üst limit alarm seviyesi 400 ppm'dir. Kanada Standart, CSA CAN/CGA-6/.19- M93 (Rev.99) 'na göre: UL2034 Effective 10/98 ile tamamen aynıdır. ULC (Underwriters' Laboratories of Canada) 'ye göre CO için sesli alarm seviyesi 85 dB'dir. Alman standartı VDI2053'e göre: CO alarmı için limit cevap zamanı, 100 ppm CO emisyonunda 30 dakikadır (o/c,3,5 COHb seviyesi için). İsveç standartı BBR94'e göre: CO alarmı için limit cevap zamanı, 100 ppm CO Tablo 2. Değişik akıivasyonlardaki tahmini COHb değerleri (WHO). Tahmin edilen COHb seviyeleri co aşağıdaki konsantrasyonu Kritik durumlar için (ppm) süre Oy taupr aı l ar an k Hafif Mır çalışma çalışma çalışma 100 15 dak 1-2 2-0 2-8 50 30 dak 1-1 1 -9 2-6 25 1 sa 1-1 1-7 2-2 10 8 sa 1-5 1-7 1-7 emisyonunda 15 dakikadır. (o/o3,5 COHb seviyesi için) İngiliz standartı BS7860'a göre: CO alarm için limit cevap zamanı, 45 ppm CO emisyonunda 60 dakika, 1 50 ppm'de 1 O ila 30 dakika, 350 ppm'de 6 dakikadır. Ayrıca bu standarta göre üst limit alarm seviyesi 350 ppm'dir. Yukarıdaki limit değerler birbirleriyle kıyaslandığında Amerikan standartına ait değerlerin yüksek oluşu göze çarpmaktadır. Bunun sebebi, Amerikan yönetmeliklerinin insan sağlığına zararlı olmayan limit olarak o/c,10 COHb seviyesini hedeflemeleridir. Tablo 3'te artan COHb seviyelerinde insan vücudundaki reaksiyonlar gösterilmiştir. Buradan da görüleceği üzere o/o1 O COHb seviyesinde insan vücudunda bir rahatsızlık göze çarpmamaktadır. Tablo 3. Kandaki değişik COHb seviyelerine göre sağlıklı bir insan iizerinde olıışacak etkiler (Undenvriıers' Laboratories-ABD). Konsantrasyon Belirtiler COHb¾ 50 Kalıcı beyin hasarı-ölüm Koma ve 45 kalıcı beyin hasarı 40 Bayılma 35 Kusma 30 Baş dönmesi 25 Baş ağrısı ve mide bulantısı 20 Baş ağrısı 15 Hafif baş ağrısı <10 - 2-3 Doğal seviye (sigara içenler için) <1 Doğal seviye (sigara içmeyenler için) Havalandırma sistemi cevap zamanı da önemlidir ve birçok alt parametreye bağlıdır. Emisyon akışının kaynaktan sensöre yolculuğu (mahalin geometrisi, minimum akış ve sensörler arası mesafeye bağlıdır), gazın sensör koruyucu kapsülünden içeri difüzyonu için geçen zaman (sensör yapısı-�
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=