Amaç korozyondan etklenmeyi en aza indirme yönünde olmalıdır. Bilindiği gibi pompayı oluşturan malzemeler içerisinde yer alan metaller, metal halden metal iyonları, metal bileşikleri (metal oksitleri, hidroksitleri, tuzları vb) oluşturarak yükseltgenmiş hale geçerler. Böylece pompayı oluşturan metal malzemelerde, metalik dayanım istenmeyen yönde zayıflar, ya da tamamen yok olur. İşte genel olarak özdeklerin, özel olarak metallerin ve alaşımların pompanın çalıştığı içsel ve dışsal çevrenin etkileriyle kimyasal ve elektrokimyasal değişim ya da fiziksel çözünme sonucu aşınması pompalarda korozyon olarak ta nımlanır. Korozyon olgusu pompalarda malzeme kayıplarının artmasının yanı sıra sistem verimliliğinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. İster doğrudan ister dolaylı yönden olsun, korozyonun pompalarda mutlaka önleme yoll arı araştı rılmal ıdır. Önceleri bu sorun pompa tasarımında uygun malzemeler kullanılarak aşılmaya çalışılmış, ancak koruyucu yöntemleri içermediğinden dolayı yeterli olmam ıştır. Çünkü korozyonun çok çeştli tiplerinin oluşu her tipe bağlı etki faktörlerinin değişimi konunun tüm yönleri ile ele alınmasını gerektirmiştir. Sonuçta ilke ve kriterleri yeterince bilinen korozyondan koruma yöntemlerinin isabetli seçimi ve başarılı uygulanması halinde pompalarda korozyondan kaynaklanabilecek kayıpların küçümsenmeyecek ölçüde aza ltıl ab il eceği unutulmamalıdır. 2. Pompa Yapım Malzemeleri ve Özellikleri Günümüz teknolojilerine uygun olarak pompa yapım malzemelerinin de olumlu yönde değişmesi, pompalardan beklenen verimliliğin artmasına katkıda bulunmaktadır. Genel olarak bakıldığında bir pompayı oluşturan parçalar ve bu parçaların yapım malzemeleri Çizelge 1 'de verilmiştir. Çizelge 1'den an l aşıl acağı üzere, bir pompayı oluşturan yapı malzemeleri genel olarak; a. Çelik - paslanmaz çelik. b. Kır döküm (pik döküm) -sfero döküm c. Pirinç - bronz'dur. Pompalarda kullanılan çelikler genellikle %0,2 - 0,65 C içeren ıslah çelikleridir. Yüzeylerinin sertleştirme işlemine tabi tutu lm as ı korozyon direncinin artırılması konusunda olumlu etkisi bulunma ktadır. Paslanmaz çelikler yüksek alaşıml ı çelikler grubundad ır. Bu çelikler mekanik özellikleri aç ısınd an karbon çeliklerinden fazla bir fark göstermeyen çeliklerdir. Ancak bu çelikler bileşimlerinde bulunan yüksek Cr miktarından dolayı (>o/o 1O Cr) korozyona karşı oldukça yüksek dirence sahiptirler. Uygulamada; a. Mantensitik paslanmaz çelik b. Ferritik paslanmaz çelik c. Ostenitik paslanmaz çelik tiplerinde bulunmaktadırlar. Pompa yapım malzemeleri içerisinde kulla nılan paslanmaz çeliklerin türleri, özellikleri Çizelge 2'de verilmiştir. Paslanmaz çeliklerin korozyonuna etki eden başlıca faktörler; a. Alaşımı n krom içeriği, b. Ortamın oksitleyici gücü, c. Ortamdaki sald ırgan iyonlar, d. Alaşımın nikel içeriği, e. ısıl işlem, f. Alaşımın karbon i çeriği, g. Alaşımın molibden içeriği, h. Alaşımın bakır ve silisyum içeriği'dir. Çizelge ]. Pompaları olııştııran parçalar ve bu parçalarııı yapım malzemeleri Paslanmaz çeliklerin korozyon dirençleri pasifleşme ile ilgili o ldukl a rı ndan ancak pasifleşmenin oluşamadığı koşullarda tekdüze korozyona uğrarlar. Pasif filmin bölgesel tahribi sonucu oluşan korozyon türlerine paslanmaz çeliklerde daha sık rastlanır. Bunların başlıcaları taneler arası korozyon, oyuklama ve aralık korozyonu ve gerilme korozyonudur. Parça ismi Salyangoz gövde Pompa Mili Fan (Çark) Fan (Çark) Somunu Alıcı Gövde ~ - - Salmastra Burcu Salmastra Glen (Salmastra baskısı) Rulman yatağı Rulman Rulman kapağı Standart Malzeme Kır Döküm Çelik Kır Döküm Pirinç-Bronz Kır Döküm Pirinç-Bronz Yumuşak Tip Kır Döküm Kır Döküm Çelik Kır Döküm Özel Malzeme Paslanmaz Çelik-Bronz Paslanmaz Çelik Paslanmaz Çelik-Bronz Paslanmaz Çelik-Bronz Mekanik Pompa yapımında kullanılan malzemeler içersindeki diğer bir grup dökme demirlerdir. Dökme demirler demir esaslı alaşımlardır. Esasının o/o2-4°C içeren Fe-C Çizelge 2. Pompa yapım111da kııllaııılaıı paslanmaz çelikler ve özellikleri alaşımı oluşturur. C elementinin yapı içerisinde bulunuşunu kriter olarak ele alı ndı ğında dökme demirler kır (pik), beyaz, temper ve küresel (sfero) çeşitlerin de olmaktadı r. Paslanmaz Çelik Tipi ¾C ¾Cr ¾Diğer Özelliği Martensitik 410 0,15 12,5 Yüksek Mekanik Mukavemet+Korozyon Direnci Martensitik 420 0,15 13 - Korozyon Direnci+Tokluk Martensitik 431 0,2 16 Ni(1,90 maks.) Korozyon Direnci Ferritik 405 0,018 13 Al(0,20) iyi Mukavemet+Korozyon Direnci - - Ostenik 302/3028 0,15 18 Ni(%9) iyi Korozyon Direnci+lyi Şekillendirilebili rlik Ostenitik 317 0,08 19 Ni(%13) Korozyon Direnci TESİSAT DERGİSİ ım SAYI 83 KASIM 2002
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=