11. Nisan 1996 yılında Düsseldorf Havaalanı'nda çok zor alevlenebilen sert köpük alaşımlı yalıtım plakaların ve o bölgede bulunan kabloların yandığı tespit edilmiştir. Sadece tek bir asansör bölgesinde beş kişi hayatlarını kaybetmiştir; çünkü yoğun zehirli gazlardan, yakınlarındaki acil çıkış kapısını görememişlerdir. Bu tip felaketlerin getirdiği etkileri azaltmak için, özellikle acil çıkış yollarında belli bir güvence sağlamak amacıyla, bu tip hatları yayangına karşı dayanıklı tesisat kılavuzlarına/kanallarına döşenmeli ya da acil çıkış yollarıyla kesişen duvar veya tavanlarda koruyucu altına alınmalıdır. Bu konuyla ilgili bazı yasal düzenlemeler, eyaletlerdeki yapı düzenlemelerinde ve yangın koruma teknolojisiyle ilgili ön görülen hat tesisatlarındaki örnek kurallar (Muster - Leitu ngsa n lage n - Richtli n ie M LA R) bazında bulunur (1 ). Burada asgari gereksinimler tanımlanmıştır. Ekonomik açıdan da, genel ihtiyaçlar doğrultusunda düşük yapı masrafları dikkate alınmıştır. Tabi bunların yanı sıra ek emniyet tedbirlerinin alınması tavsiye edilir. Hatta büyük alanlı yaşam mekanlarında veya oturma bölgelerinde her bir mekan bir diğerine karşı izoleli olmalıdır. En düşük yangın direnci sınıfıyla yapılmış izole/koruyucu işlemleri dahi, orada bulunan kişilere oradan uzaklaşmak için yeterince zaman kazandırır. Havaalanı yangınındaki örnekte de görüldüğü gibi, bu konuya çok az dikkat edilmektedir. Resim 1 tipik bir büronun plastik alaşımlı ucuz kablo kanallarını duvara monte etmiş şekliyle göstermektedir. Bir çok yerde bunun böyle olduğunu, kanalların içinin elektrik hatlarıyla dolu olduğunu ve düşüncesizce duvarlar ve tavanlardan geçirildiğini bilmekteyiz. İzole ya da koruyucu işlemlerinden etkili bir şekilde faydalanmak için, düzenli bir şekilde bakımların yapılması şarttır. Özellikle de elektrikçilerin ya da başka kişilerin kendi kablolarını bu izole edilmiş ya da koruyucu altına alınmış yerlerden delerek, bastırarak veya genelde olduğu ANSLATION gibi "herhangi bir şekilde" geçirerek çektiği gibi, yaptığı işlemleri sonunda bakım yapılması gereklidir. Bu tip işlemler sonunda zayıflayan yerler, düzenli olarak sürdürülen bakımlar sonucunda, yangından koruma hususunda görevli kişilerce tespit edilmeli ve onarılması için gerekli talimatlar verilmelidir. Şimdi MLAR'ın ön gördüğü kabloların koruyucu altına alınmasını ve en etkili biçimde nasıl bir şekilde döşenmesi gerektiğini, koruyucu işlemlerinin taş yünü yalıtım malzemesiyle nasıl yapıldığını açıklayalım. Kabloların Koruyucu Altına Alınması DiN 4102'nin 9. bölümün (2). maddesinde açıklandığı gibi, kabloların koruyucu altına alınmasında, elektrik haltının bağlantı yerlerindeki uçlarının, özellikle; O Metal alaşımlı iletkenlik gösteren kablo ve hatlarda, O Elektrikli raylarda O Metal alaşımlı olmayıp da iletkenlik gösteren hatlarda, örneğin ışık dalgası dağıtım hatlarında; uygulama alanının yapı taşlarıyla kapanması gibi durumlarda, öngörülen yangın direnç sürelerine uygun nitelikte inşaat edilmelerini belirler. Kabloların koruyucu altına alınmasında etkinlik kazanan kriterler, yangın denetlemelerinde geçerli olan alev ve dumanın yayılması faktörlerini baz alır ve döşenen hatlardaki ısı artış sınırları ile yüklenebilirlik bilgilerini değerlendirir. Öngörülen unsurların yerine getirilmesi hususu, alevle teste tabi tutulan kablo koruyucusu tarafında; O Alevlenme görülmediğinde, O Yakınlarına getirilen bir pamuk demeti alev almadığında, O Duman sızıntısıyla ilgili herhangi bir şüphe görülmediğinde, O Elektrik hattını veya kabloyu taşıyan kanalın yüzey ısısı kablo koruyucusunda ilk değerine göre 180 K'lık ısınma artışı göstermediği durumlarda kabul görür. TESİSAT DERGİSİ IBII SAYI 82 EKİM 2002 DiN 4102-9 normunda da açıklandığı gibi, kablo koruyucusının kullanılabilirliği sadece bu norm ile değerlendirilmemelidir. Uygun niteliğini ispat edebilmek için, örneğin Genel Yapı Denetimi İzni altında (kısaca ABZaGYDİ) kontrol etmek mümkündür. Aleve gösterdikleri direnç sürelerine göre kablo koruyucuları farklı sınıflara ayrılabilir. Tablo 1. Tablo 1. S-sınıfında yangına dayanıklılık, DIN4102-9 'a göre koruyucu alıma alınan kabloların verilerini göstermektedif: Yangın Yangın direnç sınıfı direnci süresi s 30 2:: 30 s 60 2:: 60 s 90 2:: 90 s 1 20 2:: 1 20 s 180 2:: 1 80 MLAR'a Göre Kablo Koruyucularında Aranan Özellikler MLAR'ın 2000 yılı Mart ayındaki düzenlemesi, 1998 yılı Aralık ayında ön görülen düzenlemenin yerine geçmiştir ve teknikte kullanılan yapı kurallarını örnek veriler niteliğinde tanımlamıştır. MLAR tanımları, DIBt açıklamalarında yer almıştır (1 ). Bu durum muhtemelen 2001 yılının sonuna kadar tüm federal eyaletlerde uygulamaya alınacaktır. Lippe, Wesche (3) bu konuyla ilgili detaylı ve kapsamlı bir bildiriyi kolay anlaşabilir açıklamalarla yayınlamışlardır. MLAR için geçerli olan; O Gerekli görülen merdiven sahalarındaki tesisatlarda, merdiven sahasıyla acil çıkış koridor arasında bulunan odalarda, gerekli görülen koridorlarda ve bina dış duvarına giden geçitlerde, O Hatların bulunduğu kanalların belirli duvar ve tavanlardan geçmeleri hallerinde, O Yangın koşullarında elektrik hatlarının çalışması gereken durumlarda uygulanır. Elektrik tesisatları kablolardan oluşmaktadır, özellikle elektrik hatları veya boru hatları, sabitleştirmelerle ve kaplamalarla, yalıtım maddeleriyle, armatürlerle, kontrol ve ayar tertibatlarıyla
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=