3. Ömür Boyu Maliyet Elemanları 3.1 . Sistemin ilk yatırım maliyeti(C;) : Pompa sistemini tasarlayan mühendisin, sistemde kullanacağı boru çapı ve pompa gücü arasındaki ters orantıdan, ekonomik açıdan en uygun noktayı tespit etmesi ve buna göre boru çapını belirlemesi gerekmektedir. Eğer sistem boru çapı küçük seçilirse, boru ve bağlantı parçalarının yatırım maliyeti düşük olur (Şekil 2). Ancak sistemin ihtiyaç duyduğu pompanın gücü yüksek olur. Bir başka önemli nokta ise boru çaplarının küçük seçilmesi durumunda pompa emişindeki NPSHA'ın azalmasıdır. Bu durumda düşük hızlı pompa seçilmesi gerekir. Düşük hızlı pompaların fiyatı ise yüksek hızlı pompalara göre oldukça yüksektir. İlk yatırım maliyeti içerisinde oldukça önemli bir yere.sahip.ve tasarım aşamasında gö'ze alınması gereken diğer bir kriter ise, seçilecek ekipmanların kalitesidir. İlk yatırım maliyeti hesaplanırken aşağıdaki maliyetlerin göz önüne alınması gerekmektedir; t Tasarım müRendislik hizmetleri maliyeti, t Pazarlık prosesi maliyeti, t Satın alma prosesi maliyeti, t Test ve kabul prosesi maliyeti, t Yedek parça envanteri, t Eğitim maliyeti. Boru Çapı Artışı Şekil 2. Tesisat çapı ile maliyetin değişimi. 3a.l2m. aSimstaelmiyeintimontaj ve işletmeye (C): Pompa ve tesisat montaj maliyeti aşağıdaki elemanlardan oluşmaktadır; t Pompa sistemi inşaat maliyeti, t Pompa sisteminin yerine yerleştirme maliyeti, t Sistemin, proses borularına bağlantı maliyeti, t Sistemin elektrik bağlantılarının yapılması ve bunun için gerekli araçların maliyeti, t Sistemin performansının denetlenmesinin maliyeti, t Eğitim maliyeti. Genelde, bir pompa sisteminin montajı ya pompa sistemini satan kişi veya taşeron ya da kullanıcı tarafından yapılmaktadır. Montaj maliyeti, montaj esnasında ihtiyaç duyulan ekipman ve personelin kabiliyetine göre değişmektedir. Sistemin ilk işletmeye alınması taşeron firma veya kullanıcı tarafından koordine edilmektedir. Kullanıcı personelin sistem ile ilgili eğitilmesi, başarılı bir montaj ve işletmeye almanın en önemli aşamasıdır. İşletmeye alma esnasında yapılacak kontroller ekipmanın imalatçısı tarafından belirlenen özelliklere göre yapılmalıdır. 3.3. Mevcut sistemi sökme maliyeti (C): Kurulacak pompa sistemi mevcut bir pompa sisteminin yerine kurulacak ise, mevcut pompa sisteminin sökülmesi gerekmektedir. Özellikle toksin ve rad- --- Boru S:stEm :i:ın Ma}yeti Pompa M a}yeti. � Enerj.M alireti -+- Topl:ım M alyet TESİSAT DERGİSİ ım SAYI 81 EYLÜL 2002 yoaktif sıvıları pompalayan sistemlerin sökülmesi esnasında yasal olarak alınması gereken tedbirler vardır. Bu tedbirlerin maliyeti oldukça yüksektir. Diğer tehlike taşımayan pompa sistemlerinin sökme maliyeti çok düşüktür. Bu nedenle montaj maliyeti içerisinde yer alabilmektedir. m3.4al.iSyiesttiemin yıllık enerji tüketimi (C"'): Özellikle pompa çalışma süresi yılda 2000 saatin üzerinde ise, enerji tüketimi, ömür boyu maliyet analizinin temel maliyet unsuru olmaktadır. Enerji tüketimi sistem çıkışındaki datalardan hesaplanır. Sistem çıkışındaki datalar sabit ise enerji tüketimini hesaplamak çok kolaydır. Sistem çıkışındaki debi ve basınçtan aşağıdaki formüle göre pompa sisteminin şebekeden çektiği güç hesaplanır. Q.H P= ıoı:- (kW) [2] rıp rı., P = Pompa sisteminin şebekeden çektiği güç Q = Debi (m3/h) H = Basınç (mSS) rı,, = Pompa verimi TJın = Motor verimi Sistem debisi zamana göre değişken ise, sistemin zamana göre enerji tüketiminin belirlenmesi gerekmektedir. Enerji tüketim eğrisinin altında kalan alan, sistemin ön görülen süre için enerji tüketimini vermektedir. Buradan da sistemin elektrik tüketimi maliyeti kolaylıkla hesaplanabilir. 3.5. Sistemin yıllık işletme maliyeti (C"J İşletme maliyeti, pompa sisteminin işletilmesi ile ilgili işçilik maliyetidir. İşletme maliyeti pompa sisteminin büyüklüğü ve karmaşıklığına bağlıdır. Örneğin tehlikeli durumlar ıçın olan pompa sisteminin (yangın söndürme sistemi) işletilmesi ile ilgili işçilik gereksinimi yüksektir. Ancak tam otomatik ve tehlike durumuna sahip olmayan pompaların işletilmesi ile ilgili işletme maliyeti oldukça düşüktür.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=