!}:_blo 4. Hava kanallarındaki toz ölçüm yöntemleri, aralarındaki/arklar ve temizliğin ölçüsü. 1 Algılama .. verimi Toz yuzey konsantrasyonu (glm 2) Yöntem Tanım � (faktör) Düşük Orta Yüksek standart standart standart Toplam toz Solvent 1 Vakum bıçakla 0,9 Silme JADCA 0,5 Yapışkan band Gravimetrik 1 0,35 Vakum fırçayla 1 0,15 Vakum Wintest 0,1 Vakum NADCAIHVCA 0,02 larında soğutma serpantini gibi yoğuşmanın olduğu yüzeylerdir. Sistemdeki yoğuşma tavası sayısı kirlenme potansiyelinin bir ölçüsü olarak alınabilir. Klima sisteminin bu kirletme etkisi dolayısıyla, iç hava kalitesi ana çalışma konularından biri de HVAC sisteminin kendi temizliğidir. HVAC sistemlerinin yeni bakım yönetmeliklerini oluşturmak, belirli HVAC sistem bileşenlerinin temizlik tanımlarını yapmak üzere bir Avrupa projesi ve çalışma grubu oluşturulmuştur. Bu konuda mevcut en kapsamlı standart "Havalandırma ve klima sistemlerinin hijyenik standardı" adını taşıyan VDI 6022 Kısım 1-3 standardıdır. HVAC sistem bileşenleri içinde en önemlilerinden biri yukarıda ifade edildiği gibi hava kanallarıdır. Hava kanalları toplam yüzey alanı tipik uygulamalarda bina döşeme alanının o/o10'u mertebelerine ulaşır. Hava kanallarındaki toz yükünün tanımı, temizleme yöntemleri ve bunların etkinliği geniş ölçLide çalışılmaktadır. Hava kanallarındaki toz ölçüm yöntemleri, aralarındaki farklarve temizliğin ölçLis0 Tablo 4'te verilmiştir. Kanalların temizliği için VDI 6022 kısım 1 'de "süpürge temizliği" tanımı getirilmiştir. Bu değer 4 g/m2 gibi bir temizlik standardını ifade etmektedir. Yeni VDI 6022 Kısım 3 hava kanallarında Tablo 4'teki düş0k standartdeğerinin üzerinde toz oluştuğunda, temizliği şart koşmaktadır. Temizlikten sonra toz konsantrasyon değeri orta standart değerinin Lizerine çıkmalıdır. 20 10 5 18 9 4,5 10 5 2,5 7 3,5 1 ,8 3 1 ,5 0,8 -� 2 1 0,5 0,4 0,2 0,1 7. İç Ortam Sıcaklığı İç Hava Kalitesi İlişkisi Hava sıcaklığı ve nem oranının yüksek olması, daha fazla hasta bina sendromuna neden olmaktadır. Yüksek nemin insan sağlığına olan negatif etkisi daha iyi bilinmektedir. Rutubet ayrıca bir çok m i kroorgan iz ma n ı n gelişebi I mesi ne olanak sağlar. Nemli yüzeyler mikropların gelişmesi için en uygun ortamlardır. 1 . Yüksek sıcaklığın iç hava kalitesine ve insan sağlığına etkisi ise Grafik 2'de verilmiştir [Kaynak 2]. Bu şekilde sendrom sayısı ve sıcaklık arasındaki bağıntı görülmektedir. Sendrom sayısı ve sıcaklık arasındaki bağıntı 20° ile 26 °c arasındaki iç sıcaklık aralığında lineere yakındır. 2. Bir başka çalışmaya göre de hastalık riski iç ortam sıcaklıkları 20-21 °C üzerine çıkınca artmaktadır. Bunun üzerinde sıcaklığın her 1 °C artışı hastalık riskini %10-20 artırmaktadır [Kaynak 3]. 3. Sıcaklığın artması aynı zamanda algılanan iç hava kalitesini de düşürmektedir. Aynı iç hava, sıcaklık dLiştükçe daha temiz hava olarak algılanmaktadır [ Kaynak 3]. 4. İç sıcaklığı artması insan performansının da azalmasına neden olmaktadır. İç sıcaklığın 20 °C'den 24 °Cye çıkması halinde, daktilo ile yazma hızı olarak ölçülen çalışma performansı o/o1 8-49 arasında azalmaktadır [Kaynak 3]. Oda sıcaklığı ,::, 3.0 ,o.ı:ı ,::, 28 ,::, 2,6 ,::, 24 ..Q "' 22 c J : : :o 20 22 23 24 25 Grafik 2. Kışın 1000 işçi kapasiıeli bir iş yerindeki lıasıa bina sendromu sayısmm oda hava sısıcaklığ111a göre değişimi. (HSBS: Hasta bina sendromu) TESİSAT DERGİSİ 11!111 sAYl80 AĞUSTOS 2002 8. İç Hava Kalitesi Performans İlişkileri Ofis binalarında bina ömrü boyunca maliyetlere bakıldığında; a. Ofislerde çalışan personele ödenen ücretler toplam maliyetin o/o92'sini, b. Binanın işletme maliyetleri o/o6'sını, c. Bina ilk yatırım maliyeti o/o2'sini oluşturmaktadır. Bu açıdan insanların ısıl konforu ve üretkenliği esas maliyet unsurudur. Uygun olmayan iç hava koşulları nedeniyle personel Liretkenliğinde kaybedilecek o/o6 pay, binanın bütün enerji ve işletim maliyetlerine eşdeğerdir. İç hava kalitesinin önemi biraz da bu rakamların altında yatmaktadır. Buradaki rakamlara klima tesisatı açısından bakıldığında ofis binası toplam ömlir boyu maliyeti içinde; a. Klima tesisatı ilk yatırım maliyetinin oranı yaklaşık o/o1 , b. Klima tesisatı işletme maliyeti oranı yaklaşık o/o1 .5 mertebelerindedir. c. Yetersiz iç hava kalitesi nedeniyle klima tesisatının oluşturabileceği (veya kazandırabileceği) ücret maliyeti oranı o/o 6 mertebelerinde olabilmektedir. Bireysel sıcaklık kontrolünün üretkenlik 0zerine etkisinin incelendiği bir araştırmada, daktilo yazma gibi tipik bir ofis aktivitesi için, bireysel sıcaklık kontrolünlin, 0retkenliği o/oS.4 oranında artırdığı ifade edilmektedir [ Kaynak 4]. Aynı çalışmada ortalama nötr ortam sıcaklığındaki çalışma performansının, bu nötr sıcaklıktan 5 °C daha fazla ortalama sıcaklıktaki ortama göre o/o1 O daha fazla olduğu gösterilmiştir. Aynı kaynakta yer alan başka bir çalışmada ise, ABD ofis binalarında yapılan araştırmada mevcut yapılarda iç hava kalitesini artırmakla ilişkili toplam yatırım tutarı 87.9 milyar $ ve bunun getireceği ilave yıllık işletme maliyetlerinin 4.8 milyar $ olduğu; buna karşılık iyileştirilen sağlık ve üretkenlik nedeniyle yılda 62.7 milyar $ kar edilebileceği hesaplanmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=