' ; - ,,. h l f f- � ,e:,/ / r ,ı,�ı ,,, . � •�;i:� �ı•- 41J.�t; , , ,). . . ti,��; ı, ��.: ,t �;:: '·_t;:-�f;*.�� 2. Neden İyon Değiştirme (su yumuşatma) veya Aktif Karbon? Şu durumda RO'nun görevi suyun safl ığı nı sağlamak için kloraminlerin giderimini yerine getirmek olarak özetlenebilir fakat hiçbirzaman RO bu anlamda aşağı akışl ı su yumuşatma ve aktif karbon üniteleri ile görevleri açısından bir tutulamaz. RO'nun öncelikli görevi aktif karbon arıtımı ndan geçmiş, yapısı bozulmuş kloraminlerin giderimini sağlamaktı r. iyon değiştirme reçinelerinin katyonları ve anyonları yakalama özellikleri vardı r. Sülfat ve klorür gibi yüksek iyonlaşma kapasitesine sahip maddeler düşük iyonlaşma kapasitesine sahip kloramin gibi maddelere oranla reçineler tarafından çok daha yüksek oranlarda tutulurlar. RO önarıtması ile reçine aktif yüzeyi ile ilgili bu çekişme ortadan kalkar. Bazı kloraminler güçlü ve taze bazik iyon değiştirme reçineleri ile mümkündür fakat bu terci h edilebilecek bir model değildir. Bazı kloraminler ise tıpkı klorda olduğu gibi iyon değiştirme sistemi içinde oksitlenerek klorüre dönüşürler fakat bu da uygun bir model değildir. Arıtılacak suyun kalitesi ve reçinenin özellikleri arıtı mı n performansı nı etkileyen başlıca etkenlerdir. Reçinenin oksidasyonundan kaynaklanan indirgenme meydana gelebilir. iyon değiştirme kloramin giderimini etkilese ele bunun bazı sını rlamaları vardı r. Aktif karbonun 1-2 ppm olan giriş suyu kloramin içeriğini 0.1 ppm'den daha düşük değerlere kadar indirebildiği belirlenmiştir. Bu olay tı pkı suda serbest klor yıkı mı gibidir fakat kloramin yı kı mıyla amonyak, klorür ve nitrojen gazı açığa çıkar. Aktif karbon Cl2 ve NH2CI bileşiğini organik maddeleri tuttuğu gibi tutamaz. Doğal amonyak seçici zeolit olan Klinoptiolit, NH3 miktarını USP'ye (Amerikan Eczacı l ı k Standartları) getirmede etkili bir maddedir. Kuvvetli baz katyonları da NH3 miktarı nı azaltmada etkili olabilir fakat standartlara göre arıtmanı n son aşamasında RO ve distilasyon olması gerekmektedir. Aktif karbon metodu kloramin giderimi için uygulanabilir bir yöntemdir. Literatür kloramin giderimi için dizayn edilecek karbon yatakları ile ilgili bazı önemli tavsiyeler sunmaktadır: a. Kloraminler küçük tanecikli granüler aktif karbon ile daha hızlı reaksiyona girer. b. 1-2 ppm kloramin miktarı ile gelen suyun 4 ft yatak derinliği, 1 O - 1 5 dakika boş yatak kontak süresi ve 2 gpm/ft3 verileri ile 1 yıldan fazla 0.1 ppm'den daha düşük değerlerle çal ışmasını sağlar. c. Granüler aktif karbonun serbest klor giderim verimi kloramin giderim verimine göre çok daha yüksektir. Bundan dolayı eğer öncelikle kloramini serbest klor ve N,'ye oksitleyebilirseniz, serbest klorun reaksiyon hızının fazla olması ndan dolayı granüler aktif karbon yatak boyutları küçültülebilir. KLORAMİN GİDERİMİNDE YÖNTEM SEÇİMİ - İçme suyu arıtı mı nda kloramin kullanımı şimdilerde yaygın olmasa da kloramin kul lanımı yavaş yavaş klor dezenfeksiyonunun yerini almaktadı r. Bundan dolayı su arıtımı ile ilgilinenler için bu değişimin etkileri önem kazanmaktadır. 1930'larda kloramin içme suyunda kullanıl ıyordu. Fakat amonyak azl ığından dolayı 1940'Iarda kloramin kullanımı durduruldu. Son 15-20 yıldır kloramin kullanımı na ilgi artmaktadı r. Klor ve amonyak reaksiyonu sonucu ortaya çıkan kloramin uygun bir dezenfektandı r. Klor kullanılarak yapılan dezenfeksiyon sırası nda meydana gelen kanserojen özelliği olan kloroform gibi tri halometanlar(THM) kloramin kullanı ldığında meydana gelmezler. Klorlu suya amonyak eklendiği zaman monokloramin(NH2CI), dikloramin(NHCl2) veya trikloramin(nitrojentriklorür,NCI} meydana gelebilir. Oluşacak kloramin türü pH değeriYazan: David M Baııman Çeviren: Gürkan Göçmen Kaynak: Water Technology Magazine, Aralık 1999 ne ve kloramonyak oranı na bağl ıdı r. Az aşındırıcı etkisi olan pH seviyelerinde(>7) suda genelde monokloraminler gözlenir. Trikloraminler ise pH değerinin 4 civarında olduğu ve kloramonyak oranı nın yüksek olduğu durumlarda meydana gelir. Dikloramin pH değerinin 4.5 - 6 olduğu sularda ve kloramonyak oranının makul seviyede olduğu durumlarda meydana gelir. Monokloraminlerin dezenfektan etkisi kloraminler içinde en yüksek olandır fakat tüm kloraminler klora kıyasla daha yavaş dezenfeksiyon sağlar. TESİSAT DERGİSİ IIEII SAYI 80 AĞUSTOS 2002 1 . Müşterilerin İhtiya�ları Önceliklidir Bazı müşteriler için kloraminler sadece tat ve koku problemi yaratırlar. Kloraminlenmiş su kaynağı nda tat ve koku problemi olması ihtimalinden dolayı kloramin gideriminin yapı lması veya yapılmaması konusunda detaylı düşünmek beklenmemelidir. Klor miktarı yaklaşık 0.3 mg/L olduğu zaman tadılarak varl ığı anlaşı labilir. Monokloraminlerin ise çok yüksek miktarlarda dahi tadı larak farkına varmak zordur ve ancak analizle farkına varılabilir. Dikloramin ve trikloramin daha az miktarlarda dahi tadılarak farkedilse de içme suları nı n pH seviyelerinden dolayı dikloramin ve trikloramin oluşumu gözlenmez. Eğer kloraminden dolayı tat ve koku sorunu yaşanırsa arıtmadan önce alan testi uygulanmalı dı r. Eğer kloramin giderimi sağlanmazsa son kullanıcılar açısından bazı sorunlar yaşanabilir. Kloraminin balıklar üzerinde zararl ı etkisi olduğundan dolayı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=