Tesisat Dergisi 80. Sayı (Ağustos 2002)

olarak geliştirilen amaca dayalı performans kriterlerinin oluşturulması sonucu belirlenmektedir. Bu tür bir analiz için geçerli olan performans kriterleri de, üst kısımda yeralan duman tabakasının insanların bulunduğu katların yaklaşık 1 O feet (3 metre) üstünde bir noktaya kadar ineceği tahmini süreye bağlı olarak geliştirilmişti. Bu son ölçek de, Anaheim Bina İnşaat Mevzuatı­ 'ndaki duman kontrol sistemleri tasarımına ilişkin belirlenen performans kriterlerine uygundur. Belirleyici basit bir bölgesel yangın modeli ile dumanın oluşumu ve atrium lobisinin dumanladolması ile ilgili kolayca tahminler yapılabildi. "Detektörün harekete geçişi" tanımının kısaltması olarak kullanılan "detact" adl ı bir başka bilgisayar modeli kullanı larak Mevcut Güvenli Çıkış Süresi (ASET olarak da bilinir) ve detektör/sprinkler harekete geçiş süreleri için de tahminler geliştirildi. 1 ASET'e göre bir yangın sonucu oluşan duman yükselerek düzgün ve sıcak bir üst bölge oluşturur ve bu bölgenin hemen altında dumansız bir bölgeyi çevreleyen daha altta belirlenebilir bir sınır noktası bulunmaktadır. ASET'in tahminlerine göre, oluşacak duman ve üst bölgedeki ısıda yaşanacak artış aslında model olarak seçilen yangın senaryosunda da yer alan bir ısı çıkış oran temsilci değerine bağlı olarak belirlenmektedir. 1 Detact de, model olarak seçilen yangının ısı yayınımına bağlı olarak bir sprinklerin hareket geçmesi için gerekli süreyi tahminen belirler. Bu araç farklı yangın senaryolarındaki yangın büyüme potansiyelini belirlemede oldukça yararlı olmuş ve böylece tasarımlardaki yangın tipi kolayca seçilebilmiştir. Bu model ayrıca duman detektörlerinin harekete geçişine ilişkin tahminler için de uygulamaya alınabilir, çünkü bu değer çıkış için gerekli zamanı tahmin eden denklemdeki faktörlerden biridir. Tasarı ekibi bir de genel plana, bu geniş mekan için Anaheim Bina İnşaatMevzuatı'nın gerekli gördüğü mekanik bir duman yönetim sistemi ekledi. Kullanılan egzoz yöntemi atriumun tepesindeki dumandan kurtulmayı amaçlıyor, bir yandan da atriumun hemen bitişiğindeki alanları ayırmakta olan pasif bariyerler ile dumanı yönlendirmeye çalışıyordu. Bu da performans tasarım analizinde yer almaktaydı. Atriumun tepesine yerleştirilmiş olan duman egzoz fanları sayesinde atrium büyük bir egzoz mekanı haline dönüşüyordu. Fanların boyutları ise en üstteki sirkülasyon katı olan üçüncü katın yaklaşık 3 metre yukarısında bir duman tabakası elde edecek şekilde yeterli miktarda dumanı dışarı atma kapasitesine sahip olacak şekilde belirlenmişti. Yalnızca dumanı dışarı atacakfanlara ek fanlar da birinci ve ikinci katları n doğu duvarına ve atriumdan uzak alanlara yerleştirilmişti. Böylece "durgun cep" alanların azaltılması için çaba gösterilmişti. Ortamdaki dumanlı havayı telafi edecek yeni havanın yüzde 25'ini oluşturmak amacıyla barometrik pedallar (barometric damper) eklendi. Geriye kalan yüzde 75'Iik havanın ise üç kata dağı lmış bulunan mekanik destek sayesinde elde edilmesi planlandı. Riskler ve fiıkış noktaları Risk analizinin gerek gördüğü bir başka nokta da değerlendirmeye alınan bölgelerdeki ciddi bir yangın senaryosunu temsil edecek ısı yayılma hızına ilişkin elde edilen verilerin belirleyici özelliğe sahip bir yangın modeli içinde kullanılmasıydı. Binada kullanılması muhtemel potansiyel yakıt paketleri gözden geçirildi. Tasarım ekibi ayrıca sabit yangın söndürme sistemlerinin etkisini ve patlama olasılıklarını da incelemeyi ihmal etmemişti. İki model yangın kaynağı incelendi: sergi salonundaki fiberglas bir tekne ve normal kayıt alanı ndaki mobilyalar ile eşyalar. Yangın senaryoları sayesinde tasarım ekibi de ısı yayılımı, sprinklerlerin çalışmaya başlaması, sergi salonunu dolduran duman ve duman egzozu için gerekli koşullar gibi çözüme yönelik değişkenleri hisse sahiplerinin beklentilerini de göz ardı etmeden değerlendirme f ı rsatını yakalamış oldu. Benzer bir şekilde "zamanlamalı çıkış analizi" adındaki bir başka performansa dayalı yaklaşım kullanılarak bina için uygun çıkış süreleri saptanmaya çal ışıldı. Bilgisayar destekli bir optimizasyon akış modeli geliştirildi ve bina sakinlerinin tahliye için gerek duyacakları süre tahmin edilmeye çalışıldı. Bu model sadece tüm bina sakinlerinin belirli mesafe, uzaklık ve açıklıklardan belirli hızda geçerek binayı tahliye etmeleri için gerek duyulacak asgari süreyi tahmin etme konusunda yardımcı olabilmiştir, öngörülemeyen çıkış gecikmelerini veya insani davranışlardaki sapmayı hesaba katmaz. TESİSAT DERGİSİ IIfll SAYl80AĞUSTOS 2002 Matürihuemnddai skl e r i dm11 hııJdi modelledi/er. Bina sakinlerinin çıkış ve tahliye sürelerini hesaplarken, gerekli olan yerlerdeki çıkış mesafelerinin tüm uzunlukları için olası tehlikeli koşulların hepsi saptandı. Böylece alevler veya tutuşmaya neden olan malzemeler yangının çıktığı odanın dışına çıktığı takdirde, tahliye halindeki bina sakinlerinin üzerindeki olası etkileri de saptanabilecekti. Bina sakinlerinin yaşamlarını tehdit eder nitelikteki durumlara maruz kalmadan bir çıkış noktasına gidebilmelerine olanak tanıyan durum da "başarı lı çıkış" olarak tanımlandı. Bina sakinleri için gerekli olan çıkış süresi ile tehlike veya riskin doğması için geçecek süre arasındaki ilinti ise en basit haliyle bir matematiksel mantık ilişkisi halinde şöyle özetlenebilir: �. � t._. Buradaki denklem, t0v = 2 X (td + t, + t0 + � + 2.5 X t , ) ve kullanı lan kısaltma ve değişkenler de şöyle açıklanabilir; t1 , = tutuşma anından itibaren yaşamı tehdit eder duruma dek geçen süre. t.v= tahliye süresi. td = yangın detektörü tepki süresi. t, detektörün harekete geçmesinden bina sakinlerinin farkına varmasına elek geçen süre. Bu değer 0.1 dakika olarak hesaplanmıştır. t0 = bina sakinlerinin farkı na varma-sından itibaren tepki vermelerine dek geçen süre. Bu değer söz konusu analiz için 0.5 dakika olarak hesaplanmıştır. � Bina sakinlerinin yangının yerini saptama, eşyalarını toplama ve yangını söndürme girişimi için verilen süre. Bu değer söz konusu analiz için 0.5 dakika olarak hesaplanmıştır. t, Bina sakinlerinin güvenli bir yere gitmeleri için gereken süre.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=