H [m] r- --.ı 150 ı--�-ı-;� 100 50 J 1 80 üzerinde bulunan her türlü hidromekanik eleman ile boruların içindeki hareketli su kütlesinden oluşmaktadır. Sorulama sistemi mekanik ve akustik doğal frekanslara sahiptir. o ..L......-----1--------'----'------------' İşletmede pompanın yaratacağı uyarımın frekansının sistemin doğal frekanslarından biri ile çakışması halinde akuplaj olayı ortaya çıkacak (yani uyaran ile uyarılan arasındaki karşılıklı etkileşim sonucunda zorlanmış titreşimler görülecek), istenmeyen ve mutlaka önlenmesi gereken titreşim problemleri ile karşılaşılabilecektir. a mın 1000 2000 3000 Q(m3nt] Şekil 2. Değişken devirli pompaların hidrolik özellikleri. 3. Değişken Devirli Pompaların Hidrolik Özellikleri Değişken devirli olmaları halinde, pompaların basma yükseklikleri ve debileri benzerlik kuralları kullanılarak bulunabilmektedir. Dönme sayısının değişmesi ile verimde olabilecek değişme ise deney yaparak dağ eğrilerinin elde edilmesi ile bulunabilmektedir. Şekil 2'de bu değişimler sembolik olarak gösterilmiştir. 4. Hidrolik Sınırlamaların Değişken Devirli Pompadaki Muhtemel Değişimi Şekil 1 'de sabit devirli pompalar için sembolik olarak gösterilen alt ve üst sınırların, pompanın dönme sayısı ile yer değiştirmesi, beklenen bir olgudur. Muhtemel değişim Şekil 3'te şematik olarak gösterilmektedir. Q min. değeri ile çark içinde sınır tabaka ayrılmalarının arttığı, yaratacağı titreşim ve kararsızlık açısından pompanın çalıştırılmaması istenen alt sınır debisini göstermektedir. Q min. debisinin altındaki debilerde pompa kararsız çalışmakta, şiddetli uyarımlara yol açmakta, özellikle bağlı olduğu sistemi rezonansa zorlayabilmektedir. 5. Pompanın Mekanik Titreşim Özellikleri Pompalar, genellikle, uyarıcı motor, mil ve pompadan oluşurlar. Dönen motor rotoru, mil, kavrama ve pompa çarkı çeşitli kuwetlerin etkisi altında hareket ederler. Bu hareketin çeşitli çalışma modlarını tanımlamak mümkündür. Dönen bu kütle çeşitli şekillerde yataklanmış olmasına ve mekanik özelliklerine göre pek çok doğal frekansa sahiptir. İyi bir işletme için rezonans olayı ile karşılaşmak istenmediği gibi, titreşim değerlerinin belirli sınırlar arasında tutulması gerekmektedir. 6. Borulama Sisteminin Mekanik Titreşim Özellikleri Sorulama sistemi, pompanın su alma yapısından, emme kollektörü, basma kollektörü, basma boruları ve bunlar 160 PO i:?O JOI} :i: �1) "" ,,, :o o.o /Qminl . / - /Qmin2 / / imin3 / Qımn4 / ı.o nl 1.0Q(m3J"ı) 7. Pompa İstasyonunun Yapısal Titreşim Özellikleri Pompa istasyonunun betonarme yapısı ile, özellikle pompa, motorve ara yatak bağlantılarının yapılacağı betonarme plakların doğal frekansları, konacak pompa ve motorların uyarımları sonucunda zorlanmış titreşim hareketi yapabilirler. Bazen çalışan bir pompanın yarattığı titreşim aynı yapıya bağlı diğer bir pompayı titreşime sokabilmektedir. 8. Akuplaj Olayı Pompanın yaratacağı periyodik uyarımların yukarıda sözü edilen doğal frekanslardan biri veya bunun katları ile üst üste J.1) düşmesi ile rezonans olayı ortaya çıkabilmektedir. Yapıya verebileceği zararlar dolayısıyla bunlar istenmezler. Şekil 3. Hidrolik sınırlamaların değişken devirli pompalardaki muhtemel değişimi. Uyarım frekansları sabit devirli pompalarda sınırlı iken, değişken devirli pompalarda çok geniş bir alanı kaplamakta ve rezonansın ortaya çıkma riskini artırmaktadır. Ancak, bilinçli davranıldığı taktirde, değişken devirli pompalarla çalışmak, ortaya çıkan rezonanstan hızla ve kolayca kaçabilme olanağını da vermektedir. TESİSATDERGİSİ llllD SAYI 78 HAZİRAN 2002
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=