Prof. Dr. HALUK KARADOĞAN İ.T.Ü. Makina Fakültesi 1949 yılmda Mersiıı'de doğan Haluk Karadoğaıı, İ. T. Ü. Makina Fakültesinde 1971 yılında yüksek lisansını, l 978'de doktorasını tamamlayarak, 1984 yılda ayn ı fakülteden Doçent, 1992 y ılında ise Profesör iiııvanını aldı. Karadoğan'ın verdiği dersler arasında, "Akışkanlar Mekaniği 1 ve 11, Hidrolik Makinalaı; Boru Hatları Tasarımı, Pumpiııg Sysıems, Akışın Yarattığı Titreşimler, Measuremeııt Sysıems, Digital Sigııal Aııalysis" dersleri bulunuyor. İngilizce bilen Karadoğaıı evli ve 1 çocuk babası. Ayar kolaylığı ve enerji tasarrufu nedeııleri ile yeni tasarlanan pompa istasyonlarında değişkeıı devirlipompa kullanılmasmda işletme sırasıııda ortaya çıkabilecek problemlerin tartışmaya açıldığı bıı bildiride, tasarım ve işletme aşamalarıııda dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durulmaktadır. Örnek olarak alınan bir pompa istasyonıında karşılaşılan hidrolik kaynaklı bir titreşim sorıınıı ele alııımaktadır. ABSTRACT Iıı tlıis issııe, t/ıe main concept will be possibleprobleıns to arise wlıeıı vari able speedpıımps are installed iıı en ergy saving ııew design pıımping sta tioııs with easy adjustmeııt. Several importaııt guideliııes to be followed in design aııd operationprocess arepre sented a ııd a desigıı lıydraıılics based vibratioıı problem iıı a pıımpiııg station is discııssed to /ıold aıı example. DEĞİŞKEN DEVİRLİ POMPA KULLANAN BÜYÜK POMPA İSTASYONLARINI BEKLEYEN BAZI SORUNLAR<•> Problems That May Arise in Large Scale Pumping Stations Using Variable Speed Pumps 1 . Giriş Değişken devirli pompa kullanmak, yeni tasarlanmakta olan pompa istasyonlarında, genellikle, iki sebeple tercih edilmektedir: • ayar kolaylığı • enerji tasarrufu Oysa değişken devirli pompa kullanılması, pompa istasyonunda, işletme sırasında mekanik kaynaklı, hidrolik kaynaklı veya elektrik kaynaklı titreşim problemlerinin ortaya çıkmasına yol açmaktadır: Bu çalışmada büyük pompa istasyonlarının tasarımları sırasında, değişken devirli pompaların kullanıl masının düşünülmesi durumunda, su alma yapısı, emme kolektörü, pom palar, basma kolektörü, basma hattı ve diğer hidrolik elemanların seçimi, sistemin tasarlanmasında hidrolik olarak dikkat edilmesi gereken noktalartartışmaya açılmak istenmektedir. 2. Pompaların Hidrolik Sınırlamaları Şekil 1 'de gösterildiği gibi, her ne kadar pompaların karakteristik eğrilerinde sonsuz çalışma noktası varmış gibi görünürse de, gerçekte debi için bir minimum sınırı (titreşim li çalışmaması için), bir maksimum sınırı (kavitasyonlu çalışmaması için) bulunmaktadır.(2) Ayrıca, ekonomik çalışma için verimin en yüksek olduğu optimum debinin solunda 0.7, sağında 1.2 katına kadar bir aralık içinde çalışılması istenen bir özelliktir. Minimum debi değeri, radyal pompalarda optimum debinin %20 leri mer tebelerinde iken, karışık akımlı pompalarda %65 değerlerine çıkabilmektedir.(3) Maksimum debi sınırını, pompanın gerektirdiği NPSH ile pompa istasyo nunun geometrisi belirlemektedir. Pompalar başlı başına bir titreşim uyarıcısıdırlar. Sabit devirli pompa larda, istenildiği kadar iyi tasarlanıp üretilsinler, mekanik titreşimler vardır. Ayrıca, sonlu sayıda kanada sahip olmaları ve sınır tabaka ayrılmaları gibi nedenlerle hidrolik olarak bir titreşim uyarıcısıdırlar. Pompaların çıkış tarafındaki basınç ve debi çalkantıları ile ilgili olarak litera türde pek çok yayın bulunmaktadır. Qminımııın / """ , 0,7Qopı 1.2 Qort Qmak:siıııum / \ Q Şekil J. Pompalar ın hidrolik sınırlama/arı. !•! Prof Dr. Haluk Karadoğaıı 'ın bu makalesi, 4. Pompa Kongresi Bildiriler Kitabı 'ndan alınmıştır. TESİSAT DERGİSİ 1111!!1 SAYI 78 HAZİRAN 2002
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=