Deneyler: Şeması Şekil 2'de gösterilen deney tesisatı ile iki değişik pompa, su ile ve 3 değişik viskozitede yağ ile denenmiştir. Manometrik yükseklikler civalı manometre ve debiler hacimsel olarak ölçülmüştür. Moment ölçümü için askıya alınmış motorun çevirme momenti ölçülmüştür. Her iki pompa da 2000 d/d hız ile tahrik edilmiştir. Deney Sonuçları ve İrdeleme: Su ile birlikte 3 ayrı viskozitede yağ ile denenmiş pompaların H-Q karakteristikleri Şekil 3 a,b'de verilmiştir. Deneysel grafikler üzerinde deneysel noktalar dağılma ve rasgele belirsizlik hakkında bir fikir vermek üzere gösterilmiştir. Bu grafiklerden 22 centi Stokes kinematik viskoziteye sahip yağ ile elde edilen A - CEVIRMEVALFLERI B � AY.ARVANASI EMME DEPOSU OKLACBMIE DiNLENDiRME DEPOSU Şekil 2. Tesisat şeması. / Tablo J. Şekil 2 'deki deney lesisaıında denenen pompalar ile ilgili bilgiler ve sonuçları. Pompa 1 : (MAS Pompa ) Emme çapı 67 mm Z=7 Q= 36 m/saat Basma çapı 40 mm düz kanat Hm= Çark çapı 174 mm Nsq =23.8 N = 2850 d/d Pompa 2. (STANDART Pompa) Emme çapı 65 mm Z=6 Q= 34 m/saat Basma çapı 40 mm dönük kanat Hm = 28 m Çark çapı 154 mm Nsq == 22.9 N=2850 d/d Kullanılan yağlar ve özellikleri : Haspin AWS 22 0.865 gr/cm3 (15 °C) 22 st.Stokes (4 O °C mm/s) Energol GR-XP 100 0.885 " " 100 " " Energol GR- XP 460 0.900 " " 460 " " Ölçme Belirsizlikleri: Deneylerde ölçülen fiziksel büyüklüklerin mutlak belirsizlik oranları hesaplandığında aşağıdaki miktarlar bulunmuştur: Manometrik yükseklik o/o 0,3 Debi o/o 2,5 Deneylerdeki belirsizlikler daha ziyade tesadüfi hatalardan doğmaktadır; özellikle aynı çalışma noktasında deneylerin çok sayıda tekrarı çok güç olduğundan çalışma noktası sayısı çoğaltılarak eğri uydurma metodu ile ortalama alınması ve hatanın azaltılması yoluna gidilmiştir. Bu noktaların dağılımı tesadüfi hatalar bakımından bir fikir vermektedir. Mekanik güç o/o 1,2 Verim o/o 3 karakteristiklerin viskozitesi bundan 22 kez düşük olan su ile elde edilen H-Q eğrilerinden hissedilir bir şekilde ayrılmadığı saptanmıştır. Bununla H-Q karakteristiklerinin yüksek Reynolds sayılarında bu sayıya karşı duyarsızlığı teyit edilmiş bulunmaktadır. Ancak yağ 1 00 ve yağ 460 eğrilerine bakılınca bunlar için aynı şeyin söylenemeyeceği açıktır. TESİSAT DERGİSİ 1111B SAYI 76 NiSAN 2002 Deneysel olarak elde edilen verim karakteristikleri de Şekil 4'de gösterilmiştir. Burada Reynolds sayısının 22 kat azalmasının etkisi yağ 22 eğrisinden görülmektedir. Manometrik yükseklik ve debinin pratik olarak değişmemesine karşın verim ilk değerinin %20 mertebesinde azalmıştır. Üzerinde durulması gereken diğer bir nokta da, viskozitenin kendisini hissettirdiği bölgede yağ 22'den yağ 100 ve yağ 1 00'den yağ 460'a geçişlerin her ikisinde de viskozite yuvarlak olarak 5' er kat artmış olmasına rağmen verimdeki azalmanın, birincisinde %27, ikincisinde de %64 mertebesinde olmasıdır. Benzer temayül, yani Reynolds sayısının azalması ile Reynolds etkisi etkinliğinin artması, H-Q eğrilerinde de gözlenmektedir. Bunun nedeni yüksek viskoziteli yağlar halinde laminer bölgeye girilmiş olması ve Reynolds sayısının etkinliğini artırmasıdır. Viskoz sıvılar için performans tahminleri veren metotlardan bu gün için önerilen metot İSO 9906'da verilen Nomograf'ın kullanılmasıdır. Performans eğrisinin elde edilmesinde uygulanan prosedür şudur: Pompanın su ile elde edilmiş karakteristiklerinden optimum duruma tekabül eden H,Q, değerleri ve N devir sayısı kullanılarak; 0.6 Oopl' 0.8 Oopl ' 1 ,0 Oopt 1,2 Oopt debilerindeki CH basma yüksekliği düzeltme sayıları ile Oopt değerine karşı gelen debi için Cq ve verim için crı düzeltme sayıları saptanır. Bu düzeltme sayıları su ile elde edilmiş değerlerle çarpılarak viskoz sıvı değerleri elde edilir. H- Q eğrisi için bu suretle bulunan 4 nokta ve kapalı vanada basma yüksekliğinin değişmediği kabulü ile elde edilen 5. noktadan uygun eğri geçirilerek yeni performans eğrisi bulunur. Verim için 5. nokta verimin sıfır olduğunu bildiğimiz orijindir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=