işletme durumlarında (sıcaklıklar) belirlenirken, yıllık performans faktörünün büyüklüğü sistemin pratikteki işletmesi ile gerçek değerini bulmaktadır. Bu nedenle yıllık performans faktörü bir sistemin enerjiden faydalanma oranını ifade eden en önemli parametredir. Yeni sistemlerdeki su/su ısı pompalarının yıllık performans faktörü b = 4,0 ve hatta 6=4,5 düzeylerine ulaşmaktadır. lsı kaynağı toprak olması durumunda yıllık performans faktörü 6=3,8 ile 4,3 arasındadır. Sistemin yıllık performans faktörü direkt buharlaşma olması durumunda %1 O ile 1 5 arasında artmaktadır. Yüksek yıllık performans katsayılarına ulaşabilmek için ısı kaynağının yeterli büyüklükte boyutlandırılmış olması gerekmektedir ve ısıtma sisteminin gidiş suyu sıcaklığı mümkün olduğu kadar düşük olmalıdır (örn. yerden ısıtma sistemlerinde 35 °C). Eğer kullanma suyu da ısı pompası tarafından hazırlanıyorsa yıllık performans faktörü yerden ısıtma sistemindeki performansa göre biraz düşmektedir. Son zamanlarda yeni bir tanım sayısı daha kullanılmaya başlanılmıştır. Yıllık iş sayısı eWP. VDI 4650'de tanımı verilmektedir ve hesaplama yöntemi tarif edilmektedir. Buna göre yıllık iş sayısı eWP sisteme giren işin faydaya (burada ısı ihtiyacının karşılanması) oranıdır. Yıllık iş sayısı eWP prensipte yıllık performans sayısı b'nın tersidir. VDI 4650 laboratuarda ölçülen performans sayısı baz alınarak ısı pompası sisteminin yıllık iş sayısını önceden belirlemeye imkan sunmaktadır. Sadece mahal ısıtması yapan ve ısı kaynağı su veya toprak olan elektrikli ısı pompasının hesabı için VDI 4650 aşağıdaki formülü vermektedir: burada: ewP=---- E N·FM·Fo DiN EN 255'e göre ve aşağıdaki sıcaklıklarda ısı pompasının performans sayısı Toprak için BO/W35 Su için W10/W35 F60 Ölçüm ve işletmede kondenserdeki sıcaklık farkı değişimleri için düzeltme faktörü Fil Farklı işletme koşulları için düzeltme faktörü F P lsı kaynağını dikkate alan düzeltme faktörü - Planlamada : 1,075 - İşletmede: 1 + PP / PWP PP lsı kaynağı pompası tahrik gücü PWP Yukarıdaki norm koşullarda ısı pompası tahrik gücü F60 ve F� tablolardan okunmakta ve FP yukarıda belirtildiği gibi hesaplanmaktadır. Bu hesap şeklinin veya verilen tablo değerleri güvenilir olup olmadığını önümüzdeki yıllardaki pratik örnekler gösterecektir. 3. lsı Pompaları İçin Soğutucu Akışkan Geçmişte kompresörlü ısı pompalarında çoğunlukla tam ve kısmi hidroflorokarbonlar (FCKW ve HFCKW) soğutucu akışkan olarak kullanılmaktaydı (Tablo 2). Hidroflorokarbonlar stratosferik ozon tabakasının incelmesine sebep oldukR - İsim Formül rakamı !arından artık günümüzde ve gelecekte sadece ozon tabakasına zarar vermeyen soğutucu akışkanlar kullanılabilmektedir (Tablo 2). Tablo 2'de de görüldüğü gibi kompresörlü ısı pompalarında kullanılan soğutucu akışkanlar çoğunlukla kısaltmalar ile isimlendirilmektedir. Geçmişte kompresörlü ısı pompalarında çoğunlukla R12, R22 ve R502 soğutucu akışkanları kullanılmaktaydı. DiN 8962'ye göre yapılan bu isimlendirme maddelerin kimyasal bileşimi ile ilgilidir. İsimlendirmedeki "R" soğutucu akışkan (Refrigerant) anlamını taşımaktadır ve takip eden rakamlar veya harfler ise soğutucu akışkanın atomik bileşimini ifade etmektedir. Birinci rakam Karbon (C) atomları sayısının bir eksiğini göstermektedir. İkinci rakam Hidrojen (H) atomları sayısının bir fazlasını göstermektedir. Üçüncü rakam Flor (F) atom sayısını göstermektedir. Maddenin kalan serbest valansları Klor atomu olarak görülür. Florkloridmetanlarda (1 C atomu) birinci rakam yoktur. "a" harfi maddenin asimetrik olduğunu ifade eder ve bir izomeri tanımlar. Buna göre örneğin Tetrafloretan (C2H2F4) R134a olarak ve Diflordichlormetan (CF2Cl2) R12 olarak isimlendirilmektedir. Bu isimlendirme metodu florsuz hidrokart (°C) WGK ODP GWP FCKW, HFCKW ve buna benzer karışımlar (artık müsaade edilmemektedir): R11 Triklormonoflormetan CCl3F +24 2 1 ? R12 Diklordiflormetan CCl2F2 -30 2 0,56 ? R22 Monoklordiflormetan CHCIF2 -41 2 0,05 1700 R502 R22IR115 karışımı -46 2 0,23 ? Oran %48,8151,2 (R 1 55 = C2CIF 5 ) HFKW ve HFKW karışımları: R134a Tetrafloretan C2H2F4 -26 1-2 o 1300 R407c R32IR 125R 134a, -44 1 o 1610 oran %23125152 R410a R32IR125, -51 1 o 1890 oran %50150 ,R32 -CH2F2 ve R125 = C,HFsl Doğal soğutucu akışkanlar (propan ve propen yanabilen!): R290 Propan C3Ha -42 o 3 R1270 Propen C3Hs -48 o 3 R717 Amonvak NH3 -33 2 o o R744 Karbondioksit C02 -57 o 1 Tablo 2. Jsı pompası soğutucu akışkanların özellikleri t: Kaynama noktası, WGK: Su tehlike sınıfı, ODP: Ozon tabakasına zarar, potansiyeli (relatif, Rll = 1,0), GWP: Sera etkisi potansiyeli (relatif, C02 = 1,0 100 yılda). TESİSATDERGİSİ ıımıı SAYI 74 ŞUBAT 2002
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=