ayrıştırma akışkanı (örn. su) ve asıl çalışma akışkandan (örn. amonyak) oluşan absorbsiyonlu ısı pompasıdır. Sorbsiyonlu ısı pompası katı maddeler ile de çalışabilmektedir (örn. Zeolith ve çalışma akışkanı olarak su). Absorbsiyonlu ısı pompasının gerekli tahrik enerjisi mekanik yolla değil, ağırlıklı olarak termik enerji şeklinde (ayrıştırıcı içerisinde) sağlanır. Bu özelliği dolayısıyla sıvı ve gaz yakıtların yakılmasından elde edilen ısı ve atık ısı enerjisi tahrik enerjisi olarak kullanılabilir. Temel şekliyle absorbsiyon ısı pompaları buharlaştırıcı, absorber, akışkan pompası, ayrıştırıcı, kondenser, ve genleşme ventilinden oluşur. Prosesin gerçekleştirilebilmesi için bir çalışma maddeleri çiftine gerek duyulmaktadır. Yaygın olarak su/amonyak veya su/l ityumbromür kullanılmaktadır. Burada su çözücü madde ve ikinci maddeler ise çevrim akışkanıdır. Absorbsiyonlu ısı pompasında kondenser, genleşme ventili ve buharlaştırıcıdaki prosesler kompresörlü ısı pompasındaki gibidir. Buna karşılık sıkıştırma prosesi farklı bir şekilde gerçekleştirilir (Şekil 2) Absorberde buharlaştırıcıdan gelen gaz halindeki çevrim akışkanı (amonyak ve su) fakirleştirilmiş çözelti tarafından absorbe edilir ve bu esnada ısı açığa çıkar. Zenginleştirilmiş çözeltinin akışkan pompası ile basıncı artırılır ve ayrıştırıcıya pompalanır. Ayrıştırıcıda ısı verilerek (tahrik enerjisi) çevrim akışkanı çözücüden ayrıştırılır. Buradan yoğuşturucuya aktarılan çevrim akışkanı yoğuşma esnasında ısı verir. Çevrim akışkanı aynı adımlardan geçerek kompresörl ü ısı pompasındaki gibi genleşme ventili ve buharlaştırıcıdan geçerek absorbere ulaşır. Seyreltilmiş çözelti ise ayrıştırıcıdan bir kısma ventilinden geçerek doğrudan absorbere ulaşır. Absorberde seyreltilmiş çözelti tekrar çevrim akışkanı absorbe eder. Bu çevrim ile absorber ve yoğuşturucuda faydalı ısı oluşmaktadır (Şekil 2'de QA ve QCJ. Düşük sıcaklıktaki ısı (örneğin atık ısı) buharlaştırıcı ya verilir (Şekil 2'de QO). Tahrik enerjisinin ayrıştırı ya ve akışkan pompasına verilmesi gerekmektedir (Şekil 2'de QH). Tahrik enerjisinin büyük bir kısmı absorbere ısı enerjisi şeklinde verilmektedir. Bu nedenle bu işleme "termik kompresör" de denmektedir. Kullanılan pompa için gerekli olan enerji buna karşılık oldukça düşüktür. absorbsiyonlu ısı pompaları toprak kaynaklı ısı pompaları uygulamalarında çok büyük bir öneme sahip değiller. 90 °C üzerinde bir atık ısı veya jeotermal enerji kaynağı bulunması halinde soğutma amaçlı kullanımı ciddi avantajlar sağlayabilmektedir. Düşük güçlerde absorbsiyonlu ısı pompaları 25 kW ısıtma kapasitesinde pazarda bulunmaktadır. Kullanılan su/ amonyak ve su/lityumbromür karışımları O °C üzerinde sıcaklıklardaki ısı kaynakları için uygun olduğundan bu ısı pompaları genellikle toprak serme ve bazı özel hallerde sondajlı uygulamalarda kullanılmaktadır. Ancak 2. lsı pompaları -Tanım Sayıları Tablo 1'de ısı pompası veya ısı pompası sistemini değerlendirebilmek için en önemli tanım sayıları gösterilmektedir. Carnot çevrimi, i deal koşulları ve böylece en yüksek ulaşılabilecek performans sayısını ifade etmektedir (Şekil 3). 3 4 3 4 _/ g g \ t- 1-- 2 1 2 s (,J:kg) s (Jikg) Şekil 3. (sol) Carııot çevriminin T,s diyagramı (sağ) Gerçek ısı pompası çevrimi (ideal lıale getirilmiş). Tanım sayısı Hesaplanması I Anlamı İfade Performans sayısı DiN EN 255"e göre belirli bir sistem Elektrikli bir ısı e hacmine göre ve belirli bir çalışma pompasının verimliliğini noktasındaki (sıcaklık farkı) elde edilen ifade eder. anlık ısı gücünün alınan anlık elektriksel tahrik enerjisine oranı; lngilizce'de COP (Coeffient of Performance) olarak da bilinmektedir. ba VDI 2067'ye göre belirli bir sistem boyutuna göre elde edilen yıllık ısı Elektrikli bir ısı pompası gücünün alınan yıllık elektriksel tahrik enerjisine oranı; lngilizce'de SPF sisteminin verimliliğini (Seasonal Performance Factor) olarak da ifade eder. bilinmektedir. Isıtma faktörü VDI 2067'ye göre belirli bir sistem boyutuna göre ve belirli bir çalışma Primer enerjili'' 1 bir ısı noktasındaki (sıcaklık farkı) elde edilen pompasının verimliliğini anlık ısı enerjisinin alınan anlık yakıt ifade eder. enerjisine oranı. Yıllık ısıtma faktörü VDI 2067'ye göre belirli bir sistem boyutuna göre elde edilen yıllık ısı Primer enerjili''l bir ısı Xa gücünün alınan yıllık yakıt enerjisine pompası sisteminin oranı. verimliliğini ifade eder. cıı Yanma motorlu kompresörlü ısı pompası veya primer enerjili absorbsiyonlu ısı pompası Tablo /. lsı pompası tanım sayıları. TESİSATDERGİSİ 111!':11 SAY! 74 ŞUBAT 2002
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=