1. Giriş İçilecek suların arıtılması bü yük önem taşır. Bu çerçevede, su içi ndeki tüm patojen mi kroorganizmaların (bakteri, virüs, mantar, parazit gibi) etkisiz hale geti ri lmesi olarak özetlenen dezen feksiyon işlemi içme suyu tesisleri nde yaşamsal ağırlığı olan bi r basamaktır. Dezenfeksi yon kademesi, i nsan sağlığını tehdit edecek her türlü mi krobi yoloji k kirl i liği ortadan kaldırmalıdır. Ayrıca, kullanıcılara ulaşana değin suyun tekrar kontamine olma ihtimaline karşı suda yeterli dezenfeksiyon potansiyeli kal masını sağlamalıdır. İçme suları için mikrobiyoloji k standart lara örnek olarak Avrupa Bi rl iği (EC) standartları Tablo 1 'de gösteri lmiştir. Mikrobiyolojik Parametreler Escherichia cali 0/100 mi Enterococci 0/100 mi Mikrobiyolojik indikatör parametreler Clostridia perfringens 0/100 mi (sporlar dahil) Koloni sayısı @22 °c Anormal değişimler olmamalıdır - Koliform bakteri 0/100 mi Tablo 1. EC içme sııyıı standartlarına göre mikrobiyolojik parametreler. Çeşitl i dezenfeksiyon strateji leri değişik dezenfeksiyon teknoloj i leri ni n ortaya çıkmasını sağlamıştır. En yaygın olanları: t Klor ve klorlu bi leşi klerle dezenfeksiyon, t Ozonla dezenfeksi yon/oksidasyon, t UV ışınlarıyla dezenfeksi yon. 2. Rekabet Yerine İşbirliği Klor ve bi leşi kleri i le dezenfeksiyonun en önemli dezavantajı, klorun sudaki organik maddelerle reaksiyona girerek zehi rl i dezenfeksi yon yan ürünleri oluşturmasıdır. Buna karşılık önemli bi r avantajı da bulunmaktadır: Kalıcı dezen fektan etkisi. Sudaki bakiy e klor, şebe kedeki içme suyunu kullanıcıya ulaşana kadar korumaktadır. Ancak bu avantaj, ham sudaki zararlı mi kroorganizmaların gi deri ldiği "ana dezenfeksiyon kademesinde" klor ve bileşi kleri nin kullanılması için gerek ve yeter bir şart değildir. Bu nedenle, giderek artan sayıda su arıtma tesisi ana dezenfek siyon kademesi ola rak UV teknoloj isi ni u ygulamaktadır. $ auıtM,�A'J9,I AolMUSS-.11 Pdoowıa(M.ıl'ıc:ıtWy) -- ---- --- E�f� --- -- Ytftl'N� c-- -- ,,__ ._..,._ Ec:dlHCIOMt E.aılNCTCStJ.(EoolATCC23'51 Coo1ATCC 11229 � - o s ,o " ., 2S ., " .. uvo..enc--� ■1'101� -� Özelli kle yüksek kon santras yonda organi k karbon içeren (ör neği n humi k asitler gibi) yüzey sularında dezenfeksi yon i çi n yüksek miktarda klor dozaj ına i hti yaç duy ulmaktadır. Bu da yüksek sevi yelerde trihalometanların Şekil 1. %99.99 dezenfeksiyon eldesi için ııygıılanması gereken UV dozları. (THM) yani zehi rl i dezenfeksi yon yan ürünlerini n oluşması demektir. A ynı zamanda suyun tat ve kokusunda da rahatsız edici olumsuz etki ler ortaya çıkmaktadır. Oysa, ana dezenfeksiyon kademesi olarak UV kullanıldığında ve sadece bakiye dezenfektan etkisi için arıtmatesisi çıkışında klorlama y apıldığında, sarfe dilen klor mi ktarı y aklaşık %75 -80 azal maktadır. Koku ve tat problemleri de ortadan kalkmaktadır. Benzer uygulamalarda, UV kullanan içme suyu arıtma tesisi çıkışlarında 0.1 O - 0.1 5 µg/I serbest klor konsantrasyonları şebekede su yun korunması için yeterli olmuştur. THM sevi yelerinin ise 32 i la 72 µgll'den 1 o ila 25 µgll' ye düştüğü gözlenmiştir (yaklaşık o/o70 azalma). 3. UV Teknolojisi -Anahtar Kelime: Doz Su içindeki mikroorganizmaların gide ri m oranı, 250 -260 nm dalgaboy un daki UV-C ışınlarıyla suya uygulanan UV dozunun bir fonksiyonudur: Doz = UV intensitesi x Temas süresi U/m2] [W/m2] [s] Bu denklem, ki myasal dezenfeksiyon metodlarında kullanılan "konsantras yon x temas süresi" çarpımına karşılık gelmektedir. Şekil 1 'deki grafi k, içme sularında potansi yel olarak bulunan i ndikatör organizmaların, patojenlerin TESiSAT DERGiSi ım SAYI 74 ŞUBAT 2002 ve virüslerin 4 log (= %99.99) inaktivas yonu içi n gerekli UV dozlarını göster mektedir. Yetersiz UV dozuna maruz kalan mi k roorganizmalar, genelde gün ışığının (görünür alandaki dalga bo ylarının) harekete geçirdiği "fotoreaktivasyon" adı verilen bi r süreçle kendileri ni "onar makta" ve tekrar aktif hale gelebi l mektedir. Tüketilmeden önce suların gün ışığına uzun süre maruz kalma i htimali ola bi ldiğinden, uygulanacak UV dozu belir leni rken fotoreaktivasyon di kkate alınmalıdır. Şekil 1 'deki grafikte fotoreak tivas yon i htimal i ni engellemek i çin gerekli minimum UV dozları da görül mektedir. Üç Avrupa ülkesi (Avusturya, Almanya ve İsviçre) içme suyu uygulamaları için UV dozunu mi nimum 400 J/m 2 (= 40 mJ/cm 2=40,000 µWs/cm2) olarak beli r lemişlerdi r. Bu doz fotoreaktivasyon i htimal ini ortadan kaldırmaktadır. İçme sularında kullanılan UV sistem leri nin test edilmesi, diğer bir deyişle suya u yguladıkları UV dozunun ve güve nilirl iklerinin beli rlenmesi için bağımsız kuruluşlar tarafından aşağıda açıklanan geniş çaplı test çalışmaları yapılmakta ve UV sistemleri sertifikalandırılmaktadır:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=