Bu durumda bir HCPC 5/1 O pompanın fiyatı yaklaşık olarak 500 DM alınırsa pompanın yaptığı enerji tasarrufuyla (bu kadar küçük güçlere rağmen) 1 yıl gibi bir sürede kendini amorti ettiği görülür. (Hesabın güncel kalması açısından elektriğin fiyatı Alman Markı olarak alınmıştır.) Bu açıklamalar ve örneklerden anlaşıldığı üzere akış kontrol sistemlerinde, basamaklı veya bunun bir ötesi olan sürekli hız ayarı yapan sirkülasyon pompalarının kullanılması, vana kullanımını ve beraberinde getirdiği kayıpları azalttığı için en hesaplı çözümdür. Sonuç olarak sistemde kullanılacak pompa gücü vana ve benzeri elemanların sayısına bağlı olarak azaldığı için aynı işi daha küçük güçlü bir pompa ile yapabilir hale geliriz. Ayrıca frekans kontrolörleri sistemlerde hem gerilim hem de hız kontrolü yaptığı için kalkış akımlarını önemli ölçüde azaltır. Pompalar kalkış esnasında %600'e varan büyüklükte kalkış akımları çekebiImektedir. Frekans kontrolörü yumuşak kalkış özelliği ile bu akımları minimize eder. Frekans kontrolörü ile hız ayarının pompaya kazandırdığı bir önemli özellikte pompanın geniş bir aralıkta kullanılabilmesine imkan sağlamasıdır. 2. Yüksek Verimli Motor Kullanılması İle Enerji Tasarrufu: Akış kontrol sistemlerinde kullanılan pompaların tahrikinde %90 çoğunlukla Sincap kafesli asenkron motor kullanılmaktadır. Bu motorlar yapıları gereği diğer tahrik ünitelerine göre birçok avantajlara sahiptir. Yapımları daha kolay, daha dayanıklı, işletme güvenliği daha yüksek, bakım gereksinimi en az ve en yaygın şekilde kullanılan elektrik motorlarıdır. Aslında bu tür motorların verimleri oldukça yüksektir fakat kullanım oranları çok fazla olduğu için bu alanda yapılacak en ufak iyileştirmeler ciddi şekilde enerji tüketimini azaltır ve parasal tasarruf sağlar. Elektrik enerjisinin dünya çapında kazandığı önem karşısında bu motorların verimlerini yükseltmek için 1970'ten itibaren yeni çalışmalar başlatılmıştır. Aslında verimin nasıl artırılacağı eskiden beri biliniyordu ama ucuz enerji fiyatları buna gerek bırakmıyordu. Bu motorlarda verim açısından en önemli sakınca kısmi yüklenmelerdir. Dolayısıyla pompa gücü seçilirken bu noktaya dikkat edilmelidir. Sincap kafesli asenkron motorlarda verimi artırmanın başlıca yöntemleri: 1. Besleme geriliminin yüke uyumluluğunun sağlanması, 2. Etkin malzeme kullanma, 3. Daha ileri bir üretim teknolojisi kullanma. Bu bilgiler ışığı altında Alarko-Carrier firması 1998 yılında ODTÜ ile birlikte daha yüksek verime sahip bir dalgıç motor serisi geliştirmek amacıyla bir proje başlatmış ve bu projeye TÜBİTAK da destek vermiştir. Projenin sonunda önceki seriye göre yaklaşık %6 daha fazla verime sahip yeni bir motor serisi geliştirilmiştir. Bu verim iyileştirmesiyle elde edilen elektrik enerjisi tasarrufu ve parasal tasarruf Tablo 1 'deki gibi açıklanabilir. Tablo 1 'de de görüldüğü üzere, yüksek verime sahip yeni seri motor yaptığı enerji tasarrufu ile kendisini 1,5 yılda amorti edebilmektedir. 3. Tepkin Güç Gereksiniminin Azaltılması İle Enerji Tasarrufu: Pompa tahrikinde çok sık kullanılan sincap kafesli asenkron motorların, zayıf bir tarafı, güç katsayılarının özellikle düşük yüklerde çok küçük değerlere düşmesidir. Sistemin, düşük bir güç katsayısı ile çalışması, tüketilen enerjinin, küçük bir kısmının kullanılabilmesi, geri kalan kısmın kayıp şeklinde ortaya çıkması anlamındadır. Bu durumda, örneğin bir kondansatör ile sistemin güç katsayısını 1 'e yaklaştırmak enerji tüketimi açısından %5 ile %30 arasında bir iyileştirme sağlar. Güç katsayısını yükseltmek pompanın çekeceği akımı dolayısıyla oluşan kayıpları azaltır. Örneğin güç katsayısı 0.5 olan bir pompanın kayıpları, güç katsayısı düzeltme ile 1' yaklaştırılmış bir pompanın kayıplarına göre tam 4 kat daha fazladır. Çünkü kayıplar hat akımın karesi ile orantılıdır. Örneğin akımda yapılabilecek %20'1ik bir azalma kayıpları %36 oranında azaltır. Bu da pompanın güç katsayısında yapılacak iyileştirmenin enerji tasarrufunda ne kadar önemli olduğunu gösterir. Yüksek verimli motorların düşük magnetik akım yoğunluğu gerektirmelerinden dolayı güç katsayıları da diğerlerine göre yüksektir. Tablo !. %6 verim iyileştirmesi ile elde edilen elektrik eııeıjisi ve parasal tasarruf tablosu. Karşılaştırma Eski 40 HP Yeni 40 HP Verim (%) 80 86 Çıkış Güç (kW) 30 30 Giriş Gücü (kW) 37,5 34 Yıllık çalışma saati1 2,920 h 2,920 h - - .. Aktif Enerji Tüketimi (kWh/yıl) 109,5 99,28 Aktif enerji tüketim maliyeti (TL) 6,989,500,000 6,254,640,000 - - - Yıllık enerji tasarrufu (TL) 643,860,000 Motorun kendini amorti etme süresi (yıl) r 1 ,5 TESiSAT DERGİSİ 11B SAYI 72 ARALIK 2001
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=