1976'da Utah Üniversitesi'nde İnşaat Mühendisliği bölümünde son sınıf öğrencileri olan Dave Ayer, Mark Fuller ve Lee Sim laminer su akışı sağlayan fıskiye nozülü dizayn ettiler. Oluşan su jeti havada uçan cam boru gibi gözükmektedir. Benzer fıskiyeler Epcot Merkezi'nde olduğu gibi birçok parkta da kullanılmaktadır. Walt Disney tasarımcıları ile 6 yıl çalıştıktan sonra Fuller, WET Dizayn adındaki, su şekilleri yaratmada ihtisaslaşan kendi şirketini LosAngeles'ta kurdu. Şirket, A.B.D'de ve dünyadaki bir çok şehirde çeşitli fıskiye dizaynları yapmıştır. 1992'de Fuller ve diğer kaşif Alan Robinson, yere paralel ve bireysel olarak kontrol edilebilen platformlar üzerinde laminer akış nozüllerini kurdular. (ABD. Patent no: 5,115,973). Platformları sallandırarak, laminer akımların yay gibi güzel bir şekilde hareket etmeleri sağlandı. Bunun gibi fıskiyeler Kanada'daki Batı Edmonton Mall'da da görülebilir. Bu dizaynın başka bir örneği belirli zaman aralıklarında büyük ve teker teker su damlacıkları fışkırtan bir fıskiyedir. Bu fıskiyelerden bir dizi hazırlayarak ve senkronize bir şekilde harekete geçirerek su damlacıkları halinde büyüleyici üç boyutlu şekiller oluşturulabilir. Bir WET Design ürünü olan böyle bir tasarım örneği Suudi Arabistan'daki Kral Fahd Havaalanı'nda görülebilir. Fuller ve Robinson, 1987'de kinetik su gösterileri yapan bir cihaz keşfettiler. (ABD. Patent no. 4,715,136). Bu cihaz yüzeyinde ızgara benzeri delikler içeren yatay bir odacıktan oluşmaktadır. Su jetleri fışkırdıktan sonra yukarda, ızgara şeklindeki üstyüzeye paralel duran şeffaf bir plaka üzerine çarparlar. Çarpan sular görsel olarak keyifli bir görüntü yaratır. Tüm bu su gösterisi kaldırım yüzeyine - örnek olarak bir binanın girişi -şeffaf bir plaka ile zemin üzerine yerleştirebilir. WET dizayn ayrıca, Las Vegas'ta MCM Grand ine. tarafından işletilen Bellagio Otel'de de akıllıca ve incelikli fıskiyeler inşa etmiştir. Yaklaşık 1200 nozül, 27 milyon galon hacmindeki suni göle yerleştirilmiştir. Basınçlı hava 240 feet yüksekliğine ulaşan büyük çaplı su kütlelerini itmek için kullanılır. Su jetleri 4500 su altı ışığı ve sis ortamında dakikada 230 galonla ve müzik eşliğinde artırılır. Herhangi bir zaman süresince havaya 1 7 000 galon su fışkırtılabilir. Bir gösteri yaklaşık beş dakika sürer ve su püskürtmesini yapabilme'!< için 25.000 feet3 basınçlı hava kullanılır. Toplam yükü 705 megavat olup, 350 millik elektrik kablosu kullanılır. Motor Kontrol Teknolojisi Kullanmak Bazı nozüller suyun parlak bir şekilde kıvrılmasını sağlayan motor kontrol teknolojisi ile önce bir manevra ile kendi eksenleri etrafında dönebilirler. Sonuç olarak, su jetleri müzik çaldıkça dans etmeleri amacıyla yapılmıştır. Su jetlerinin hareketleri ve nozüllerin dönüşü özel müzik parçalarıyla işbirliği içinde olmak üzere bilgisayarlar tarafından kontrol edilir. Basınçlı hava ve dönen nozül teknolojileri WET dizayn tarafından patente alınmıştır. Firmanın hareket halindeki fıskiyeleri gösteren birvideosu kendiwebsitesi olan www.wetdesign .com/cl ient/bel lagio/i ndex/html'de gösterilmektedir. Temel ve genel olarak bir fıskiye sirkülasyonu için pompa, borulama, düzenleme vanası, nozül, filtre ve havuz gereklidir. Bir çok pompa çeşidi kullanılır. 0,25'ten 100 beygirgücüne kadardeğişen ve 0,05 hp'lik su altında kalabilen kuru santrifüjlü pompalar mevcuttur. 5 Mil Uzunluğundaki Borular Borular belirli bir uzunlukta plastik tüp ve küçük bir fıskiyedeki tek bir nozülü besleyecek akış düzenleyicisi veya büyük fıskiyelerdeki bir çok nozülün TESİSAT DERGİSİ 11D SAYl68 AĞUSTOS 2001 programlanabilir kumandalı ve düzenleyicili bir boru ağı şeklinde olabilir. Las Vegas Bellagio'daki fıskiyeler, yaklaşık beş mil uzunluğunda borulara sahiptir. Bazı fıskiyelerde, gaz boruları başka bir gösteri şekli olan havai fişeklerine yakıt sağlamak için kullanılır ki bunlar da başka bir gösterinin başrol oyuncularını oluştururlar. Filtre, genelde, sudan partikülleri ve yabancı maddeleri ayırır. Ayrıca suyosunları ve başka istenmeyen organizmaların oluşmasını da önleyebilir. Fıskiyenin sıçratma seviyesi ve yeterli miktarda su hacmini pompalamaya uygun olması açısından, zemin derinliği ve alanı büyük önem taşır. Üretici ticari olarak uygun olan fıskiye nozüllerini, kapasitesine (genellikle dakikadaki galon miktarına göre) ve nozül başına düşen basınç miktarına göre hesaplar. Bu faktörlere dayanarak, borular suyun belirli bir hızda nozüle dağıtılmasını sağlayacak şekilde ölçülebilir. Kapasite gereksinimi ve boru ölçüsü verildiğinde, bir mühendis bir fıskiyenin ne kadar su kaybettiğini hesaplayarak uygun olan pompayı seçebilir. Eğer nozül firma içinde üretiliyorsa, basınç kaybı deneysel olarak fıskiyedeki su kaybının hesaplanmasından önce hesaplanmalıdır. Bir çok belediye sokakları güzelleştirmek için fıskiye kullanır. Eğlence parkları ve dinlenme yerlerine ziyaretçileri çekmek üzere özel efektleri olan fıskiyeler inşa etmek için milyonlarca dolar harcanır. Ev geliştirme merkezleri ve iç tasarım şirketleri, keyiflendirici bir etki yaratmak için ev içine monte edilebilecek fıskiyeler pazarlarlar. Bilgisayar kumandalı teçhizatlarda kaydedilen gelişmeler, fıskiye dizaynı ve işletiminde etkileyici kumanda tekniklerinin kullanılmasına olanak verir. Makina mühendislerinin, yeni fıskiyelerin özellikle hidrolik sistemler ve diğer konulardaki bilginin önemli rol oynadığı büyük çaplı ünitelerin dizaynında önemli biryeri vardır. Daha da önemlisi, mühendislik eğitimi verenler öğrenciler için yaratıcı projeler keşfedebilir ve geçmişten günümüze devam eden, mühendislik ve sanatı birleştiren fıskiye dizaynının çok amaçlı doğasından yararlanabilmektedirler. it:ı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=