1. Ses İle İlgili Temel Kavramlar Ses şiddeti seviyesi "dB" ile ölçülür ve genel olarak bir insan, 0-130 dB aralığındaki seslere karşı duyarlıdır. Bu aralıkta ki 60 dB'lik ses şiddeti, normal konuşma durumundaki ses seviyesini ifade eder. Bu değerin altındaki sesler, giderek sessizleşir. Aynı değer aşıldığında ise insan kulağı üzerinde olumsuz etkiler başlar. Özellikle 80 dB'den itibaren bu ra hatsı z lıkla r daha da artar. 120-130 dB'den sonraki şiddetlerde ise sesin, psikolojik ve fiziksel hasarlara sebep olduğu kanıtlanmıştır. Ses, serbest ortamda yayılan basınç dalgalarıdır ve hava veya yapı içerisinden olmak üzere iletimi iki yolla gerçekleşir. Hava kana lları ve atmosferde gerçekleşen ses iletimi hava kökenli; döşeme, duvar gibi katı maddeler üzerinden gerçekleşen ses iletimi ise yapı kökenli ses iletimini oluşturmaktadır. Ses ile ilgili çalışmalar; akustik düzenleme, ses yalıtımı, titreşim yalıtımı ve darbe ses yalıtımı olmak üzere dört grupta toplanabilir. Akustik düzenleme, sesin bir ortamda bizi rahatsız etmesini önlemek için yapılan çalışmalar olup, reverberasyon süresiyle ilgilidir. Reverberasyon süresi, kapalı bir ortamda ses kaynağından çıkan sesin 60 dB değer kaybettiği süreyi ifade eder. Akustik düzenleme, reverberasyon süresini azaltıcı çalışmaları kapsar. Bu sürenin normalde 0-2 saniye arasında olması istenir. Normal müzik sesi için bu değer 1,05 ile 1,7 saniye; sinema için 0,8 ile 1,25 saniye; konuşma sesi için ise 0,65 ile 1,05 saniye arasındadır. 0-2 saniyelik süre aşıldığında, ses yutucu yüzey alanını artırmaya yönelik akustik düzenlemeler yapılır. Reverberasyon süresi hesabında kullanılan formüller aşağıda verilmiştir: Reverberasyon süresi V +-f= 0,16 - A Ses yalıtımında yapılan çalışmalar, ses basınç seviyesini dü şü rerek sesin bir ortamdan dışarı çıkmasını, bir ortama girmesini ya da her iki durumu da önlemeye yöneliktir. Ses basınç seviyesi mevcut ses basıncının 20 mPa değerine (sabit baz ses basıncı) oranının logaritmasının 20 katıdır. Ses basınç seviyesi aşağıdaki gibi ifade edilmektedir: 2.1. Poliüretan Köpük Esaslı Akustik Malzemeler Poliüretan esaslı malzemeler farklı renk ve tipleri ile bir mekanı sınırlayan döşeme, duvar ve tavanlarda en çok kullanılan ses yalıtım malzemeleridir. Poliüretan, rijit veya esnek olabilen karma gözenek yapı sına sahip bir malzemedir. Ses ile ilgili çalışmalarda, Ses basınç seviyesi - dB +-- p l =20IogP,, Ses basıncı üıPa) Sabit baz ses basıncı - 20 µPa Titreşim yalıtımında, mekanik sistemlerin ku l lanılması sonucunda titreşim yoluyla oluşan gürültünün kaynağında azaltılması çalışmaları yer alır. Burada ise amaç, makinadan yapıya geçen kuwetlerin etkisini azaltmak ve maki nayı yapının hareketlerinden koruyarak zarar görmesini engellemektir. Darbe ses yalıtımı ise yüzer döşeme vb. sistemlerle darbe ses kontrolüne ve ses köprülerinin ol uşumu nu önlemeye yönelik çalışmalardı r. 2. Akustik Düzenleme ve Ses Yalıtımında Kullanılan Malzemeler Günümüzde akustik düzenlemelerde ve ses ya lı tımında, poliüretan, melamin köpüğü, fiberglass, camyünü, taş yünü gibi çeşitli malzemeler kullanılmaktadır. Ancak bu malzemelerden poliüretan ve melamin köpüğü; yüksek ses yutma katsayılarına, estetik ve dekoratif bir görünüme sahip olmaları sebebiyle en çok tercih edilen malzemelerdir. TESİSATDERGİSİ llfZI SAYl67 TtMMUZ 2001 polyeterli (TPU) ya da polyesterli (SPU) esnek poliüretan köpükler kullanılmaktad ır. Bi li ndiği gibi açık hücreli gözenek yapısı , ses yutmada önemli bir etkiye sahiptir. Ancak iyi bir performans elde edebilmek için akustik malzemelerin kapalı ve açık hücre oranı arasında iyi bir optimizasyon ya pılm ası gereklidir. Polyeterli poliüretan köpüklerde, kapal ı hücre oranı % 20, açık hücre oranı ise % 80'dir. Bu oranlar polyesterli poliüretan köpüklerde ise açık hücre için % 20, kapalı hücreler için % 80'dir. Ancak polyesterli poliüretanlardaki kapalı hücre yapısı , ince bir zar ile örtülmüş hücre şeklindedir. Dolayısıyla ses zardan arkadaki havaya doğru iletilirken, zarı ti treşti rerek enerjisinin bir kısm ı nı kaybeder ve daha yüksek bir oranda yutma gerçekleşir. İşte bu öze lliğiyl e polyesterli poliüretan köpükler daha yüksek ses yutma katsayısına (a) sahiptirler. Buna karşılık polyeterli poliüretan köpükler ise, hammaddesi ucuz olan, suya ve neme dayanıklı, üretim kol ayl ı ğı na sahip malzemelerdir. Poliüretan köpükler farklı renk, yoğunluk ve yüzey şekillerine (piramit, yumurta vb.) sahiptirler. Bu yüzey özel liği ile yutucu yüzey alanı artırılarak daha yüksek bir performans elde edilir. Ayrıca yine
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=