+ Duktil Borular ve Polietilen Boruların Karşılaştırılması (Devamı) Kriter IDukÜI Borular Polietilen Borular Kaçak Analizi Gömülü boru hatlarında kaçak noktasının doğru tespiti, tamirat işleminin en az 1.80 x 0.80 m büyüklüğünde bir çukur kazarak gerçekleştirilebildiği düşünülünce, büyük bir önem taşır. Basınç testi yolu PE malzemelerin iç yapısında, aynı çapa sahip boru boyunca çeşitli fiziksel ve kimyasal özellikler farklılıklar gösterir. Akustik kaçak testlerinde, test mesafeleri ile test sayısı ters orantı lıdı r. Ses dalgalarının PE malzeme içinde sönümlemeler ile ve inhomojen ile kaçaklar yalnızca hidrantlar veya vanalar arası ndaki bölgelerde tespit edilebilirken, akustik testler ile kaçak noktası santimetreler mertebesinde saptanabilmektedir. Bu nedenle, bugün çok küçüklerden en büyük hatlara kadar akustik test sistemleri kullanılmaktad ır. Metal malzemeden boru hatlarında, metal malzemede ses dalga hızının homojen olarak yayılabilmesi sayesinde, 80 m'nin de üzerine çıkan mesafeler ile test yapmak ve doğru sonuçlara ulaşmak mümkün olmaktadır. hızlarla ilerlemesi nedeniyle, bu malzemeden borularda test mesafeleri kimi hallerde 20 m'nin bile altına inebilmektedir. Bu sorun, polietilen boru hatlarının işletme, bakım ve tamirini zorlaştıran önemli unsurlardan biridir. Bazı hallerde, metal hattan ayrılan PE branşmandaki hiçbir kaçağın noktasal olarak tespiti mümkün olmamaktadır. Boru Ha~ Ouktil demir döküm boru ve bağlantı parçalarında, Geliştirme ve dişli, flanşlı, soketli, flanş-soketli ve kaynaklı olmak Poiietilen borularda, özellikle belirli çapların üzerine çıkıldığında kaynaklı bağlantılar imkansız hale gelmektedir. Küçük çaplarda da hat çapının devamlılığı açısından sorunlu olan kaynak yerine soketli ya da sıkıştırma dişli bağlantılar kullanılmaktad ı r. Bu da boru hattına ek yapılması ya da hatta lokal yenileme işlemini oldukça uzun, zor ve pahalı bir hale getirir. Tamiratlar üzere birçok birleştirme teknik olarak mümkündür ve kullanılmaktadır. Bu nedenle, bu tip boru hatlarında hata yeni bir branşman eklemek ya da hattın tamiri ! amacıyla bir bölümünü değiştirmek kolayca gerçekleştiri-lebilmektedir. Kullanılan farklı birleştirme metodlarından işlem hızı açısından en önde geleni TYTONq contalı soketli (muflu) birleşmelerdir. TYTONq contalı olarak ON 80 ile ON 1000 arası tüm çaplarda uzun metrajların döşenip, devreye alınması !mümkün olmaktadır. EkonomiklBoru hatlarının malzemelerine göre teknık (ekonomık) 1980'1erden sonra malzemenin hafifliği ve fiyatının Ömür ömrünü inceleyen OVGW W401 Öneri Bülteni'nde, daha ucuz olması nedeniyle nedeniyle kullanımı Noktasal Yükler Hasar Oluşumu ! içten çimento, dıştan bitüm kaplı duktil demir döküm göreceli olarak yayg ınlaşan PE borular, ışık ve UV boruların, 100-140 senelik ömür ile birinci sırada ışınlarının etkilerine karşı koruma amaçlı olarak geldiği belirtil-mektedir. boyansalar da, ortalama 40 ile 70 yıl arasında teknik ömre sahiptir. Bu süre, boru hattının döşendiği 1 toprağın çeşitli hidrokarbonlar ile kontamine olması durumunda, borunun uğrayacağ ı erozyon ve difüzyon ı nedeniyle önemli ölçüde kısalmaktadır. 1 Boru hatlarının imalinde yatırım maliyetlerini arttıran! Polietilen boru malzemelerinden birçoğu üzerinde - en önemli unsur, hat güzergahındaki hafriyat ve max. 20 mm tanecik büyüklüğüne sahip killi kum dolgu malzemesidir. Bu sayede oluşan yüksek maliyetleri ortadan kaldırmak amacıyla düşünülen toprak üstü hatlarda karşılaşılacak en önemli sorun, boru malzeme-sinin toprak üstü bağlantılarda ortaya çıkacak noktasal yüklere dayanıp, dayanamayacağıdır. Metal malzemeden boru hatlarının toprak üstü mesnetler arasında döşenmesi, uzun yıllardan beri kullanılan ve emniyetli bir metottur. yapılan noktasal yük deneyleri göstermiştir ki, günümüzde kullanılan hemen tüm polietilen türleri, noktasal yükler karşısında , daha 1000 saat test süresi dolmadan yarılma ve yırtılma gibi hasarlara uğramaktadır. Sadece deney amacıyla geliştirilmiş olan çok az çeşit polietilen bu tür bir deneyden sadece akma izleri ile geçebilmiştir; ancak çapraz bağlı bu polietilen türleri de ilk yatırım maliyetlerini ciddi oranda arttıran bir üretim metoduna sahiptir. Bu nedenle bilim adamlarının ortak kanısı, polietilen boru hatlarının toprak altı uygulanmasının doğru olacağı ve hatta bu uygulama sırasında dolgu malzemesinin tarif edilen tanecik çapların uygun olmasına azami özen göstermenin gerekliliği yönündedir. ~ Toprak altı boru hatlarında mekanik dış etkenler, - DVGW'nin çalışmasında , 1995 yılında kayıtlı bulunan jzemin hareketleri, korozyon, hatalı boru birleşmeleri 1.350 km PE boru hattında, toplam 250 hasar tespit gibi nedenlerle çeşitli hasarlar oluşabilmektedir. Alman edilmiştir. Bunun anlamı, 100 km'de 18 hasardır. gaz ve Su Tesisatı şartnamesi OVGW'nin boru hatları ile ilgili gerçekleştirdiği, istatiksel çalışmada duktil ! dökme demir boru hatlarında, 1995 yılında kayıtlı bulunan 13.958 km hat için toplam 375 hasar; yani I 100 km başına 3 hasar tespit edilmiştir. TESiSATDERGİSi 1D SAYI 67 TEMMUZ2001 (tJ +
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=