Giriş Ülkemizde endüstri de ve büyük yerleşimlerde (üniversite, iş merkezleri, alış veriş merkezleri vb.), çok sayıda endüstriyel tip buhar kazanı faal vaziyette bulunmaktadı r. Yüksek kapasitelerde ve belli bası nçları n üstündeki kazan daireleri ve bunları n sisteml eri (çoğunlukla geniş bir yerleşime ve yüksek sarfiyata sahip büyük sanayi tesislerinde) azı nlık teşkil etmekle beraber; küçük ve orta ölçekli sanayinin ihtiyaçları na cevap veren ve imalatçı firmaları n standart üretimlerinin önemli kısmı nı oluşturan buhar kazanlarında ve degazörlerde kul lanı lan besleme pompaları bu yazı nı n esas konusunu oluşturmaktadır. Kullanılan Pompalara Genel Bakış Bu tesislerde çoğunlukla yatay, çok kademeli, pik dökümden mamul pompalar müşteri ve imalatçı tarafı ndan tercih edi l mekte ve kullanı l maktadır. Yatırım maliyetleri ucuzdur, yerli üretim olup temini kolaydı r. İki veya dört kutuplu motorlara akuple edi lmektedirler. Ancak, konu pompa olunca, yatırımcı tarafından gerek bilgi eksikliği, gerekse bilinçli olarak yatı rım maliyetinden tasarruf etme maksadıyla gözönüne alı nmayan bir husus mevcuttur: İşletme maliyeti. Pompanın İşletme Maliyeti Bir pompanı n gerçek maliyeti, yatı rım maliyeti değil dir. En büyük maliyet; işletme maliyetidir. Zira bu cihaz sürekli sarfiyata çalışmaktadır, yani iş yapmaktadı r ve yı pranmaktadı r. Bu yüzden biri m zamanda en düşük sarfiyatı yapan ve en düşük yıpranmaya uğrayan pompa için "gerçek anlamda ucuz pompa" deni lebilir. Ayrı ca buna bağl ı olarak, pompa malzemesinin "servis edi l ebilir" ol ması ve pompa konstrüksiyonunun "en az problem çı racak" şekilde gerçekleştirilmiş olmk a a sı gereklidir. Bunlara dayanarak, işletme maliyeti şu bileşenlerden oluşur: t Enerji sarfiyatı (elektrik), t Servis ve yenileme masrafları (servis edilebilirliğe elverişli/elverişsiz konstrüksiyon), t Servis elemanlarını n gerektiğinde fazla mesai yapması sebebiyle ilave işçilik masrafları , t Kazanın devre dışı kalması halinde ısıl atalet kaybı , ilave yakı t masrafı ve tesiste üreti m kaybı (çoğu kazan pompası yedekli çal ı ştı ğı ndan bu durum en az görülendir). En öneml i lerini detaylayal ım; Enerji Sarfiyatı Günümüzde her türlü tesiste, enerji tasarrufu amacıyla klasik sistemlere yönelik iyileştirme ve yenilemeler önem kazanmaktadı r. Gerek daha küçük güçte motor kullanan pompalar, gerekse devir kontrol sistemleri ilk akla gelenlerdir. Kazan besleme tesisatları na bakacak olursak; özellikle sanayileşmiş ülkelerde kazan i malatından başlayarak yapı lan iyileştirmelerle (düşük yakıt tüketi mi, ıs.-;======:;-----� 14 11 14 13 12 11 10 f 8 ;;:- 6 7 5 75 100 H0(mSS) ----6--- 5 mııtı DiKEY --O-- 5 m 1 ıtı YATAY 125 150 ;�rc======,-------ı 18 ----6--- 8 mıAı DiKEY 17 -0----------- 8m1"1YATAY 1 1 6 5 1 1 4 3 12 o:- ıı � 10 o.. 9 8 50 75 100 H0(mSS) 125 150 TESİSATDERGİSİ 111B SAYl66 HAZİRAN 2001 yüksek ısı l veri ml i dizaynlar, uygun emisyon değerleri, yeni kontrol sistemle ri, vb.) eş zamanlı olarak, pompa seçim lerinde de ciddi değişiklikler yapı l mıştı r. Geleneksel, eski tip yatay çok kademeli pik döküm pompalar, yerlerini d çük güçte motorlarla tahrik edilen a , h ad o k l ü a yısıyla daha az enerji tüketen dikey milli çok kademeli pompalara bı rakmaktadır. Teknik olarak durumu aydınlatmak için seçilmiş debi değerlerinde, hidrolik olarak biribirine muadil dikey ve yatay pompaları n motorları nı n nominal güçleri arası nda yapılan karşı laştı rmalı çalışmaya ait grafikl er aşağıda sunul maktadı r. Burada nominal 2m3/h ile 30m3/h debileri arası nda 12 ayrı debi değeri için, 40 mSS ile 150 mSS değerlerine tekabül eden aralı kta, nominal beygir gücü (HP) cinsinden karşı laştı rma yapı l mıştı r. fL� e o.. [ 8 ;;:- 7 6 5 20 15 -----ô-- 4 m1ıtı DiKEY -O--4ffl3"1YATAY 50 75 125 -6-- 6 m1"1 Di KEY --o-- em,"1YATAY 50 75 , , ,_ı�. 125 ----6--- 10 m1ıtı DiKEY --O-- 10m1ıtıYATAY 50 75 100 125 H0 (mSS) 150 150 150 Şengül D Tesisat 65-Makale-Uğur Melih-2-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=