A. Temiz Su Tesisatında Depolama ve Pompaj Alt yapısı tamam olan ve düzgün işleyen (su kesintisi ve basınç düşümü olmayan), binaların yüksek olmadığı (en çok 7-8 kat) yerleşim birimlerinde temiz su tesisatında depo veya pompa kullanma gereksinimi yoktur. Ancak ülkemizde bu şartlara uygun yerleşim birimi pek azdır. Özellikle büyük kentlerimizin tamamında zaman zaman su kesintileri ve basınç düşmeleri olağandır. Suyun sık sık ve belirsiz zamanlarda kesildiği yerlerde yapılacak ilk iş, alt seviyede yeterince büyük bir biriktirme deposu yapmaktır. Su geldiği anlarda depo doldurulur ve su kesildiği zaman bu su kullanılır. Deponun hacmi, binanın su ihtiyacı, suyun en uzun kesilme süresi gibi faktörlerdikkate alınarak hesaplanabilir. Temiz su tesisatından beklenen ideal konfor şartı tüm musluklarda en az 1 .5 bar basınçta temiz suyun her an hazır bulunmasıdır. Musluk basıncının üst değeri de 4 bar (max. 6 bar)'dan fazla olmamalıdır. Musluk basıncı işletme sırasında değişmemelidir. Hemen anlaşılabileceği gibi bu ideal şartın gerçekleştirilmesi çok zordur ve çok pahalıdır. Ancak her musluğa bir basınç regülatörü takılarak sağlanabilir. Şu halde ideale yaklaşan çözümler aramak zorundayız. Bugün kullanılmakta olan sistemleri kısaca inceleyelim. 1. Atmosfere Açık Üst Depo: İdeale en yakın sistem olarak düşünülebilir. Üst depo genellikle binanın çatısı içindedir. Atmosfere açık olan üst depodaki sabit seviye, boru kayıpları yeterince küçük tutularak hesaplanmış bir boru sisteminde, her çıkış için herzaman aynı basıncın elde edilmesini doğal yoldan sağlar. Ne varki depo seviyesine yakın olan üst katlarda gerekli minimum musluk basıncı sağlanamaz (yakalaşık son 5 kat yeterli basınca ulaşamaz). Eğer bina yüksek ise alttaki katlarda 4 barı aşan basınçlara ulaşılır (13 kattan yüksek binaların alttaki katları). Bu uygulamada pompaj sistemi çok basittir. Sabit manometrik yükseklikte üst depo seviye kontrolü ve alt depo seviyesi emniyet kontrolü ile çalışan tek veya çok pompalı bir sistem yeterlidir. Bu metod halen bir çok yüksek binanın üstten 5 ve üstten 1 3 katlar arasında uygulanmaktadır. Eğer ara katlarda atmosfere açık depo yerleştirmeye uygun alan ayrılmış binanın son 5 katı dışındaki bölgelerin tümünde uygulanabilir. Bu tip binaların en üstteki 5 katında hidrofor uygulaması zorunludur. 2. Bası nç Şalteri il e Kontrol Edilen Hidroforlar: En çok kullanılan hidrofor tipidir. Çok değişik tipleri yapılmakta ve kullanılmaktadır. Ortak özellikler sistemdeki pompa veya pompaların çalışma ve durma komutu veren basınç şalterleri tarafından çalıştırılması ve durdurulmasıdır. Bu çalışma sistemi basınç değişikliğine bağlı olduğuna göre konfor şartlarına (yani sabit muslu basıncına) ulaşmak imkanı yoktur. Alt ve üst basınç arasındaki farkı azaltarak basınç dalgalanmalarının genliğini düşürmek ve büyü hacimli basınçlı depolar kullanarak dalgalanmanın peryodunu büyütmek yollarına gidilmektedir. Çok kullanılan basınç şalteri kumandalı hidrofor tiplerini kısaca inceleyelim: a) Tek Pompalı Büyük Depolu Hidroforlar: Çok eskiden beri kullanılan klasik hidrofortipidir. Bugün de küçük hidroforlar bu sistemde imal edilmektedir. Pompa, pistonlu veya santrifüj olabilir. Pompanın bir saatteki çalışma sayısı motora bağlı olarak değişmektedir. Bu sayı sistemdeki basınç değişimin periyodunu etkilemektedir. Depo hacminin hesabında maksimum debi yanında, alt ve üst basınç değerleri ve saatteki çalışma sayısı etkili olmaktadır. Konfor şartlarına yaklaşmak için basınç salınımlarının genliğini azaltmak ve peryodunu büyütmek gerekir. Yani çalışma ve durma basınçları arasındaki fark az olmalı ve pompanın devreye girme aralığı uzun olmalıdır. Bu, depo hacminin büyük olması demektir. b) Çok Pompalı Hidroforlar: Basınç şalteri ile kontrol edilen sistemde birden fazla pompa kullanarak debiyi parçalara bölmek bazı önemli faydalar sağlar: t Kısmi debi kullanılması durumunda yeterli sayıda pompa devreye girer, böylece tek pompalı sisteme göre daha az enerji harcanır. t Motor güçleri daha küçük olacağı için yol verme için gereken elektrik akımı daha az olur. t Paralel çalışan pompaların sistem karakteristiği tek pompaya göre daha yatık olacağı için özelikle büyük debilerde çalışma peryodu daha uzun olur. t Gerekli basınçlı depo hacmi daha küçük olur. TESİSAT DERGİSİ SAYI 65 MAYIS 2001 .. Çok Pompalı Yiikek Kapasiteli Hidrafor. Bunlara ek olarak sisteme diğer pompalardan daha küçük debili bir joker pompa ekleyerek, çok küçük debilerin bu pompa ile sağlanması ve az su kullanılan zaman dilimlerinde büyük pompaların devreye girmesi önlenmiş olur. Bugün ülkemide kullanılan hidroforların en büyük bölümünü bu grup oluşturur. Bu tip hidroforlarda genellikle yatay veya düşey eksenli çok kademeli yumuşak veya mekanik salmastralı pompalar kullanılmaktadır. 3. Debi Kontrollü Hidrofolar: Konfor şartı sürekli sabit basınç olduğuna göre; pompanın çalışmasınını basıncın değişimine bağlama peşinen basıncın değişimini kabul etmek demektir. Bunun yerine sistem karakteristikleri yatay olan (genellikle tek veya iki kademeli) pompaları kullanmak ve bunlara debi ile kumanda etmek iyi sonuçlar veren bir uygulama olacaktır. Bu sistemde pompaların çalışması debi ile kontrol edilmektedir. Çok küçük debide birinci pompa devreye girmekte, debinin önceden belirlenen değerlerinde sıra ile diğer pompalar devreye girmekte ve debi azaldıkça aynı şekilde çalışan pompa sayısı azalmaktadır. Pompa karakteristikleri dikkate alınarak yapılan bir ayarlama ile basınç değişimi çok küçük bir aralıkta tutulabilmektedir. Anlaşılacağı gibi böyle bir sistemin depo gereksinimi de çok azdır. Bu sistemin tek sakıncası bu sistemde kullanılması gerekli olan tek veya iki kademeli pompa verimlerinin diğerlerine göre düşük olması yüzünden enerji sarfiyatının biraz fazla olmasıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=