Güncel Agenda Binadaki mevcut sisteml e bu alternatifl er bir önceki sayfada bel irtil en ana kriterler açılarından karşılaştırıldığında aşağıdaki çarpıcı sonuçlar açıkça görülmektedir: a) 1 ve 3 no.lu alternatifin ilk yatırım masrafları mevcut sistemden en az %1O, 2 no.lu alternatifin ilk yatırım masrafları ise mevcut sistemden en az %15 daha düşük olacağı kuvvetle tahmin edi lmektedir. Türkiye'de tasarlanan ve uygulanan örneklerle karşılaştırıldığında bu kolayca anlaşılabilir. b) Her üç alternatif sistemin işletme ve enerji masrafları mevcut sistemden daha düşüktür. Bunun sebepleri şu şekilde sıralanabilir: • Mevcut VAV + CAV sisteminde tasarını şartlarında %50 gibi yüksek bir taze hava oranı kullanılması enerji masraflarını hatırı sayılır ölçüde arttıracaktır. İç zonlarda kışın da soğutma gereksinimi olduğundan bu zonlara bütün yıl VAV kutuları vasıtası il e 1 6 ° C de hava üfl enecektir. Bu sebepten aynı VAV sisteminden çevre zonuna CAV kutuları vasıtası il e sabit debide (3.5 L/sn/nı2 ) üflenecek hava sıcaklığı da 16 ° C olacaktır. Yani, çevre zonuna veri lmesi gerekli minimum taze hava miktarının (ASHRAE 62-1 989'a göre yaklaşık 1 L/sn/m2 ) sağlanabilmesi için bilhassa ısıtma peryodunda CAV kutuları vasıtası il e gerektiğinden 3.5 misli daha fazla hava çevreye 1 6 ° C'de veri lmek mecburiyetinde kalınacaktır. CAV kutularında herhangi bir önlem alınmadığı takdirde kışın bu fazla havanın ortam sıcaklığına yükseltilmesi için gerekl i olan ısı enerjisi boşa harcanmış olacaktır. • Çevre zonda VAV sistemine bağlı sabit hava debili (CAV) kutularının kullanılması ve iç zonlarda gün içinde genel l ikle sabite yakın sayılabil ecek bir soğutma yükünün bulunması VAV klima santral fanlarının ve dönüş havası fanlarının yeteri kadar otomatik devir düşürmesi yapmasını ve fan enerjisinden tasarrufu engel l eyecektir. Tipik VAV sisteml erinin en önemli özel l ikl erinden biri kısmi yüklerde fan devrinin düşürülmesi ile fan enerjisinden yapılan tasarruftur. Fanlar bütün yıl boyunca çalışacağından yapılacak bu enerji tasarrufu da oldukça büyük meblağlar tutmaktadır. Mevcut sistemde bu tasarruf büyük ölçüde engel l enmiştir. c. Bakım kolaylığı ve bakım masrafları açısından 2 no.lu alternatif tam merkezi sistem olduğundan en avantajlıdır. 1 ve 3 no.lu alternatifl er ise mevcut sisteml e aynı kabul edi l ebi l ir. d. Sistemin ömrü, kalıcılığı ve basitliği açılarından en az sayıda çalışan maki na ihtiva eden ve sadece yüksek verimli merkezi klima santrallarından oluşan 2 no.lu alternatif diğerlerine nazaran en avantajlıdır. (diğer alternatifl erdeki fan-coil ve fanlı VAV fanlarının veriml eri ve ömürleri düşüktür). e. Şaftların darlığı göz önüne alındığında 1 no.lu sistem mimariye en uyumlu gözükmektedir. Bunun sebebi sadece iç zona servis verdiğinden VAV sisteminin küçülmesi ve çevre zonuna sadece gerektiği kadar (1 L/sn/m2) primer taze hava veri leceğinden şaftlar içine girecek ana dağıtım kanallarının küçülmesidir. f. Mevcut klima sistemi bütün ofis katlarında bir açık ofis (open space) bulunacağı mantığı ile dizayn edilmiştir. Dolayısıyla katlara gelebi lecek toplantı odaları, kafeterya gibi insan yoğun mahallerde sıcaklık, nem ve iç hava kalitesi kontrolu açısından önemli modifikasyonlar gereklidir. Açık ofis dışında, yönetici odaları gibi tam kapalı iç bölünmeler yapıldığı takdirde ise bu odalarda lokal sıcaklık kontrolu yapılabilmesi için kat dağıtım kanallarında ve VAV sisteminde değişiklikl er yapılmalıdır. Bu açıdan bakıldığında mevcut sistem fleksibilitesi diğer alternatiflere nazaran en düşük sistemdir. g. Arıza yapma ihtimallerinin çok düşük ve arızanın giderilme zamanının kısa olması sebebi ile merkezi klima sistemleri fan-coil sistemlerine nazaran daha güvenilir kabul edilirler. Bütün bunlardan bu binalar grubu için yurt dışında seçilmiş ve ön tasarımı yapılmış olan sistemin aslında seçilebi l ecek en pahalı sistem olduğu, hatta, deneyimli bir Türk mühendislik firması tarafından alternatif bir sistem olarak dahi kabul edilemeyeceği rahatlıkla anlaşılabilir. Böyle bir bina grubu için yukarda tanımlamış olduğum klima sistem alternatifleri tabii ki sadece 3 tane i l e sınırlı değildir. Veril enler sadece örnek olarak düşünülmüştür. Başka alternatifl er de mevcuttur. Diğer taraftan böyle bir sistemin diğer ülkelerde uygulaması olup olmadığı tarafımca detaylı bir şeki lde araştırılmış, VAV ve klima sisteml eri konularında yazılmış olan hemen bütün İngilizce ve Almanca kitaplar, birçok yabancı tesisat dergisi, A.B.D, Kanada, Avustralya, Singapur, Hong Kong, İngiltere, Almanya da ödül almış veya tanımı yapılmış prestij bina klima sistemleri incelenmiş, lnternet üzerinden çeşitli mühendislik kuruluşları il e yazışmalar yapılmış ve yukarda tanımı yapılan tarzda bu binalar grubunda mevcut olan klima sistem konfigürasyonuna haiz bir uygulamaya rastlanmamıştır. Ayrıca, Tesisat Dergisi okurlarından böyl e bir uygulamanın varlığından haberdar olan varsa hemen Dergi ile veya benimle temas kurmalarını özel l ikle rica ederim. Tesisat ön tasarımının ve sistem seçimlerinin yurt dışında yapılmasını, bir Türk mühendislik firmasının taşaron olarak kullanılması sureti il e detay tasarımın Türkiye'de yapılmasını ve şartnamelerin de yurt dışından gelmesini benimseyen hala çok sayıda İşveren bulunmaktadır. Bu İşverenlerimize böyle bir metodun aslında kendilerinin hiç de yararına olmadığının, aksine, bu tip bir sistemin kendi l erine büyük miktarlarda para kaybettirdiğinin bir şeki lde izah edi lmesi lazımdır. Bu konuda neler yapılabilir? Türk Tesisat Mühendislerinin saygınlığı ve güvenirliği nasıl arttırılabilir? TESİSATDERGİSİ SAYI 58 ....., EKİM2000 34 �
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=