Güncel . .. .. .. Agenda JAPONYA1DA ŞiRKET KULTURU •• • VE KARAR VERME SUREÇLERI Corporate Culture and Decision Making Process in Ja pony Dr. Üzeyir Carih Bir zamanlar Antalya'da Türk Japon Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu'nun toplantısına katılımştım. Japon yönetim teknikleri konusunda edindiğim izlenimleri okuyucularıma aktarmak isterim. Sözü edilen toplantıda Kobe Steel üst düzey yöneticilerinden Sayın Negami bu konuda çok ilginç bilgiler veren bir konuşma yaptılar. Bu konuşmasında sayın Negami meşhur Japon Profesörü Yoshimo'nun dünyaca meşhur kitabından da esinlendi. Japon sınai yönetim sistemi büyük oranda Japonya'nın sosyo ekonomik, kültürel ve siyasi ortamından esinlenmiş sistemdir. "Japon sistemleri diğer ülkelerde sosyalyapı nedeni ile aynen uygulanamaz ise de uyarlanabilir ve başarıya götürülebilir." Genelde yönetim ideolojileri, endüstri yapısı, rekabet davranışları, devletle ilişkiler ve kurum içinde yönetim uygulamaları Japonya'da ve her ülkede çevrenin etkisi altındadır. Japonya'da bir yüzyıl kadar önce başlayan sanayileşme atılımında Japon yönetim sistemleri ideolojisini ve uygulamasını çevrenin isteklerine uydurmaya çalışmıştır. Uzun yıllardan beri hatta tarihsel olarak Japonlar ülkelerinin diğer ülkelere nazaran daha üstün olduğunu veya olması gerektiğini kendi kendilerine vurgulamaya çalışmışlardır. Bunun sonucu olarak Japon yönetim sistemlerinin kendine özgü olduğunu bugün dahi vurgulamaya çal ışan Japonya'nın ileri gelen şirket yöneticilerinin halen var olmalarına karşın, globalleşen sanayide bu sistemlerin de globalleşme aşamasına girdikleri söylenebilir. Sayın Negaıni'den öğrendiğime göre, Japon girişimclik ideolojisi temelini Konfiçyüs eğilimli Saınuria ideolojisinden almaktadır. Saınurai anlayışının önemli nitelikleri, bunların halka karşı görev sorumluluklarının yanı sıra, kuvvetli bir ulusal ruha sahip olmaları idi. "Japon kurumlarında, ikinci Dünya Savaşı 'ndan önce kardan çok ülke çıkarları gözetilmiştir. " Japonların sanayileşme hamlesini oluşturan girişimciliklerinin kökeninde sanayiTESİSAT DERGİSİ SAYI 58 ....., EKİM 2000 24 � !eşmenin ülke gelişimini ve halkın mutluluğa erişmesi için vazgeçilmez bir öğe olduğu anlayışı yatmaktadır. Meiji evresinden kalına Konfiçyüs Samurai ideolojisi ile sanayileşme atılımının ortak noktaları, sanayileşmenin Japonlar için ülke yararına olduğu inancı ve sanayide çalışmanın ülke çıkarlarını koruma anlamını taşıdığının kabulü idi. Burada Japonlar için hedef kar olmamıştır. Sanayileşme hamlesinin amacı halk çıkarlarını korumanın yanında ülkeye hizmet görevi olarak tanımlanabilir. Japon iş hayatının gelişimini endüstride bir babaerklik olayına bağlayanlar var. Sanayileşmenin gelişmesi sonucu iş hayatının liderleri saygın bir simge yaratarak gelişen iş gücünün saygı ve itaatini kazanına gereğini hissetmişlerdir. Bunun i çin de liderler sorunun çözümünü geleneksel Japon aile ideolojisinde aramışlar ve bulmuşlardır. Bu durumda fabrika organizasyonu adeta bir Japon aile yapısı ile eşleştirilıneye çalışılmıştır. Lider veya yönetim baba, işgücü ise çocuk rolüne girmişlerdir. Zaibatsu olarak isimlendirilen bu sistem İkinci Dünya Savaşına kadar çok başarılı olmuştur. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra iş dünyasında yeni tip bir lider yönetici gelmiştir. Bu yeni tip yönetici ve buna bağlı olarak
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=