Makale '-------------------------�-;4-rtiele tankı, pompa ısıtıcı, kontroller, göstergeler, vanalar, boru tesisatı ve sıcak yağ kullanan makinelerden ibarettir. 4. Genleşme Tankı Genleşme tankı, genellikle, sirkülasyon sisteminin en az mühendislik hesapları yapılan ünitesidir. Halbuki, doğru şekilde dizayn edilmiş bir tank, arızasız işletme için çok önemli olup, sıcak yağın hava ile temasına imkan vermeden genleşmesini sağlayacaktır. Bir başka deyimle, genleşme tankı, artan hacmi, sadece belirli bir yüzeyi hava ile temas eden soğuk bir yağ kitlesi ile örten bir yağ kapağıdır. Bu yağ kapağının düşük sıcaklıkta olması, yağ ömrünün uzun ömürlü olmasında en önemli faktördür. Genellikle, tanktaki yağın sıcaklığı 60°C'dan daha yüksek olmamalıdır. 5. Tankın Boyutları Genleşme tankının hacmi, hesaplanan genleşme miktarının iki katı olmalıdır. Yani, sistemdeki yağ soğukken yağ seviyesi tankın dörtte bir kadar olmalı, sıcakken ise dörtte üçünü geçmemelidir. Böylece, genleşme tankının hacminin yarısı, genleşme için ayrılmış olmaktadır. Tank boyutları, yağı hava ile en az temas ettirecek şekilde tespit edilmelidir. İmkan olduğu takdirde dikey tanklar tercih edilmelidir. 6. Tankın Yerleştirilmesi ve Boru Tesisatı Genleşme tankının ikinci derecede, fakat önemli bir görevi de sisteme dolum esnasında veya pompa emişinden sızarak giren havanın kendiliğinden tahliye olmasını sağlamaktır. Bu nedenle, tankın nefesliği olmalı ve sıcak yağ kullanan bütün ünitelerden daha yüksekte bulunmalıdır. Genleşme tankı, pompa emiş hattına veya dönüş borusuna bağlanır. Tanktaki yağın soğuk kalmasını sağlamak için tanka bağlanan boru ve genleşme tankı izole edilmemelidir. Ve hatta bazı durumlarda da su gömleği ile soğutulması gerekebilir. Tanktaki yağın, konveksiyon akımları ile ısınmasına neden olabileceğinden, geniş çaplı boru kullanmaktan kaçınılmalıdır. Boru çapının, ani ısınma ve soğumaları karşılayacak ölçüde olmasına da dikkat edilmelidir. Boru hattına bir meme ilave ederek, konveksiyon akımını en az düzeye indirmek de ın ü ın kD nd ü r. 7. Tank Donanımı Yağ tankında bir yağ seviye göstergesi (genellikle cam seviye borusu kullanılır, fakat bazı tanklarda şaınandralı göstergeler vardır) termometre, nefeslik borusu, yağ boşaltma ve taşına bağlantıları ve ilave yapabilmek için bir dolum hattı mutlaka bulunmalıdır. Pislik girmesini önlemek için tank kapalı olmalıdır. 8. Su Tahliye Vanası Sistemdeki yağın hacmi sıcaklığa bağlı olarak artacak ve azalacağından, genleşme tankındaki yağ seviyesi de yükselip alçalacaktır. Seviye alçaldığı zaınan,rutubet içeren hava, sıcak genleşme tankına girecek ve tank soğuduğu zaman, rutubet yoğuşarak tank dibine çökecektir. Bu suyun sisteme girmesini önlemek için, yağ hattının genleşme tankına, tahmini su seviyesinin üzerinde, aynı zamanda en düşük yağ seviyesinin de altındaki bir noktadan bağlanması gerekecektir. Toplanan suyun periyodik olarak temizlenebilmesi için, tank tabanı konik şekilde olacak ve bir boşaltma vanası bağlanacaktır. 9. Gaz Örtüsü Bazı uygulamalarda, genleşme tankındaki yağın sıcaklığını 60°C'in altında tutabilmek mümkün olmayabilir. Bu gibi hallerde oksidasyon ihtimalini azaltmak için genleşme tankına düşük bir basınçla azot gazı basılır. 1 O. Pompalar lsı iletim sistemlerinde hem santrifüj hem de pistonlu pompalar kullanılabilir. Yağın viskozitesi sıcaklıkla değiştiğinden, bu durum pompa tasarımında dikkate alınmalıdır. Yağ soğuk iken gerekli pompalama gücü yDksektir. Yağ ısındıkça bu güç azalır. Santrifüj pompa kullanıldığı takdirde, yağı gereken debide sirküle edebilmek ıçın, pompa basıncı dikkatle belirlenmelidir. Doğal olarak pompa kapasitesi, kullanıcı ünite ve borulardaki 1 O ve 30°C'lik sıcaklık kayıplarını karşılayacak miktardaki yağı sirküle edebilecek yeterlilikte olmalıdır. Genellikle 205°C'in altında çalışan sistemlerde 1 .2 ın/s'lik yağ hızı, 315 °C'a kadar yükselen sistemlerde ise 2.1 ın/s'lik yağ hızı sağlanmalıdır. Bazı sistemlerde ise çift pompa vardır, arıza yapan pompanın yerine yedek pompa devreye girer. Kar eritme tesislerinde de çoğu zaman iki pompa vardır. İlk ısıtmada her iki pompa da çalıştırılır, kar eritme yüzeyi gerekli sıcaklığa eriştikten sonra, genellikle tek pompa yağan karları eritmeye yeterlidir. Pompalar sıcak yağ basabilecek şekilde özel olarak imal edilmelidir. Şaft keçeleri döner tipte veya derin kanallı ve petrol esaslı yağlarla çalışmaya uygun salınastralı olmalıdır. Pompa kaçakları bir haznede toplanmalı ve tekrar sistemde kullanılmamalıdır. Yataklar ve bazen de yağ keçeleri su soğutmalıdır. lsı iletim yağları, yağlama için yeterli olmadığından, yatak yağlanması ayrı yağlarla yapılmalıdır. Pompa çıkışları Şekil 1 'de görüldüğü gibi ısıtıcı kazana bağlanmalıdır. Pompa emiş ağızları ise pozitif basınç altında olmalı, dolayısıyla pompa şaft keçelerinde sistem yağına hava girmesi önlenmelidir. Aksi takdirde sisteme giren hava, yağın oksidasyonunu hızlandıracak, operasyon esnasında problemler yaratacaktır. Özellikle, pistonlu pompaların kullanıldığı sistemlerde yağ bünyesindeki yabancı partiküileri tutmak için pompa emişine filtre koyulmalıdır. 11. Kullanıcı Ekipman Kızgın yağın ısısını kullanan ekipman, maksimum ısı iletimini sağlayacak şekilde dizayn edilir. Kullanıcı ekipmanın içerdiği madde ile yağ arasında yaklaşık 10°C'lik sıcaklık farkı bulunur. TESİSAT DERGİSİ SAYI57 __________________ � EYLÜL 2000 M
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=