Article Buhar kazanlarında çalışma basıncı arttıkça su şartlandırma daha komplike hale gelir. Su yumuşatma sistemleri hemen hemen her tesiste sistemin bir parçası olarak kullanılır. Bu sistemler katyonik reçine ile iyon değiştirme prensibine göre çalışırlar. Sertliği meydana getiren kalsiyum ve magnezyum iyonları eşit miktarda sodyum iyonuyla değiştirilerek suların yumuşatılması sağlanır. Sistemin çalışması için tuz (NaCI) rejenerant olarak kullanılır. Aşağıdaki formüllerde yumuşatma ve rejenerasyon devreleri ayrı ayrı ifade edilmiştir. Yumuşatma 2R Na +Ca (HCO3) 2-->R2 Ca + 2 Na HCO3 Rejenerasyon R2 Ca + 2 NaCI ---> 2R Na + Ca Cl2 Su Yumuşatıcılar: Günümüzde su yumuşatıcılar genelde tam otomatik rejenerasyonlu modeller olarak kullanılmaktadır. Burada "rejenerasyon", katyonik reçinelerin tuzla yıkanarak sert suyun içerisinde bulunan kalsiyum ve magnezyum katyonları ile kendi sodyum iyonlarını değiştirerek bütün sodyumlarını kaybetmiş olan reçineyi tuzun sodyumu ile besleyerek yeniden hayata geçirme işlemidir (Yukarıda verilen formüller). Eskiden imal edilmiş manuel (insan müdahalesi ile çalışan) yumuşatıcılar, kullanımda meydana gelen birtakım zorluklar ve sorunlar nedeniyle, işletmelerde giderek terkedilmekte, ya otomatik tip yeni modellerle değiştirilmekte ya da manuel yumuşatıcılar yenilenerek otomatik hale getirilmektedir. Otomatik kontrol sistemleri piyasada aşağıdaki şekillerde bulunmaktadır. a) Zaman kontrollü b) Debi kontrollü c) Sertlik kontrollü Bu sistemler; tekli, ikili (tandem) veya üçlü reçine tanklı sistemler olarak gereksinime göre düzenlenebilirler. Zaman kontrollü sistemler genelde günde bir defa rejenerasyon yaptığından büyük kapasitelerde ekonomik olmazlar. Bu gibi durumlarda, belli tonajlarda rejenerasyon yapan ve geçen su miktarı impuls kontrollü su sayacı ile kontrol edilen Duplex (tandem) veya Triplex sistemler kullanılarak reçine tankları küçültül ür, ancak rejenerasyon sayısı arttırılır. Bu sistemler piyasada elektro-mekanik ve elektronik kontrollü olarak bulunabilirler. Yumuşatıcı Sistem Seçimi: Bir yumuşatıcı, kullanım şartlarına uygun seçilmelidir. Ne gerekli kapasiteden büyük seçerek yüksek ilk yatırım ve işletme maliyetine neden olunmalı ne de ucuz olacağı düşünülerek yetersiz kapasitede seçilmelidir. Sistem seçiminde rol oynayan en önemli faktörler aşağıda verilmiştir. a) Günlük Su Kullanımı (m3 / gün) b) Pik Debi (m3/ saat) c) Su Sertliği (F0 veya PPM) d) Basınç Kaybı (kg /cm2 /m yatak yük) e) Katyonik Reçine İyoniz. Kap. (m3 * F0 / it ) 1°F(Fransız Sertliği) =1,78 dH0 (Alman Sertliği) 1 °F (Fransız Sertliği) = 1 O ppm (mg / it) Burada kullanılan reçine Kuvvetli Asit Katyonik İyon Değiştirici reçinedir. İçme suyunda kullanılabilen, "Food Grade" tabir edilen bu reçineler insan tüketimine uygun olan reçinelerdir. Genelde EEC veya U.S. FDA (Food & Drug Administra tion) Code of Regulations, Section 21, paragraph 173.25 standartlarına uygun olurlar. Örneğin, tek rejenerasyonda gerekli olan 500 lt'lik, zaman· kontrollü sistem (böyle bir sistem aşağıda Şekil2 'de gösterilmiştir.) bir depodan önce kullanılacaksa ve rejenerasyonlar sırasında meydana gelecek kesintilerden etkilenmeyecekse günde 4 rejenerasyona kadar çıkılarak reçine miktarı 500: 4=125 lt'ye kadar düşürülür. Burada kullanılacak otomatik vana, debi kontrollü ve rejenerasyon sırasında sert su vermeyen tiplerden seçilmelidir. Her rejenerasyonun en az 2,5 saat süreceği ve günde 4 kez, toplam 1 O saat depoya su akmayacağı, böylece geriye kalan 1 4 saatlik yumuşak su akışıyla deponun dolu tutulacağı düşünülmeli, otomatik vana bu akış kapasitesi dikkate alınarak seçilmelidir. __________________ TESİSATDERGİSİ SAYI48 �ARALIK '99
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=