tür yarışmalar genellikle Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Proje Yarışma Şartnamesi veya TMMOB Mimarlar Odası Şartnamelerine göre yapılmaktadı r. Her iki yönetmelik arasında büyük bir farkl ı lık olmamakla beraber bakanl ık şartnamesi mimari değerlendirme için daha yasal görünmektedir. Güzel sanatları teşvik amaçlı düzenlenen mimari yarışmalardan beklenilen sadece mimari kurgu olmayıp, mimarlık, mühendislik ve sanat anlayışına uygun ekonomik yapı projelerinin elde edilmesidir. Bu maksatla yarışmalarda fikir projesi ötesinde ihtiyaç programına uygun fonksiyonel çözümler aranmaktadır. Genellikle jüriler 5 ile 7 asli üyeden o l uşmakta, bunun dışında konuda uzman danışmanlar ve yedek jüri üyeleri ile raportörler bulunmaktadır. Yasal yönden jüriler bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır. Bu bakımdan değerlendirme öncesi yarışma şartnamelerini, ihtiyaç programını tahkik ve tetkik ederek yarışma koşullarının uygun hale getirilmesi ile sorumludurlar. Bu doğrultuda görev ve yetkileri yönetmeliklerde belirtilmiş, ayrıca değerlendirme çalışmalarında belirli usül ve koşullar konulmuştur. Asli jüri üyelerinin seçiminde; deneyimli, yapıtları ile kendini kanıtlamış, yarışma kazanmış mimarlardan ol uşmasına özen gösterilir. Ayrıca yapıların uygulanabilirlik düzeyi için jürilerde yönetmelik gereği bir inşaat mühendisi görev al maktadı r. Tek sayılı jürilerin mimari değerlendirmesinde bazı hallerde asli jüri üyesi olarak inşaat mühendislerinin yer alması subjektif kararlara yol açmaktadır. Buna karşın yapı teknolojisinde ağırlık l ı etkinliğine karşın makina ve elektrik mühendislerine asli jüri heyetinde temsil hakkı ülkemizde hiç uygulanmamıştır. Bu uzmanlar genellikle danışman üyeler içinde yer almaktadırl ar. Birçok yarışmada danışman üyeler yatırımcı kuruluş veya yarışmayı tertipleyen kurumun üst düzey yöneticilerinden oluşmaktadır. Bu yönleriyle danışman üyeler değerlendirme ve seçmelerde çok etkili olmamaktadır. Ayrıca asli jüri değerlendirmes i çok önemlidir. Çoğunlukla jüri çalışmalarında jüri danışmanlara danışmaz, danışmanlar da sorunlara fazla karışmazlar. Bu uygulama ülkemizde jüri hizmetlerinde al ışılagelmiş bir yöntemdir. Jüri değerlendirmesi yönetmelik doğrultusunda ilk aşamada üyelerin serbest bir çalışması ile başlar ve ilk eleme projeler üzerinde hiç konuşulmadan asli jüri üyeleri arasında oylama ile yapılarak şeklen yetersiz birkaç proje elenir. İkinci elemede kısmi bir değerlendirme ile yaklaşık üçte bir proje elenerek ka l anların jüri kriterlerine göre hassas değerlendirmesine geçilir. İlk iki eleme çoğunlukla mimari değerlendirmeye dayanan bir elemedir. Bundan sonraki değerlend i rmeler jüri tarafı ndan belirlenen kriterlere göre yapılır. Kriterler; mimari tasarım zenginlikleri yönünden ağırlıklı olmakla beraber, u laşım, oriyantasyon, fonksiyon, ihtiyaç programı, yapısal tasarım, mekanik tesisat, enerji, çevre ve yatırım ekonomisi yönünden önem kazanır. Genellikle bu kriterleri jüri değerlendirmesinde eleme amaçlı ve subjektif tarzda kullanır. Esas olan mimari niteliklerdir. Neden, niçin, nasıl'lar arasında çoğu kez övülen bir proje, "güzel, ama bu giriş kapısı da olur mu?" şeklinde bir yaklaşımla elenebilir. Bu bakımdan ülkemizde jüri değerlendirmelerinin her zaman hakkaniyet sınırlarında yapıldığı söylenemez. Jüri heyeti üyelerinin arasında görülen bu tür farkl ılıklar kollekyumda yarışmacılar arasında daha büyük şekilde ortaya çıkar. Hiçbir yarışmada, hiçbir yarışmacının kendi projesi dışında bir . projeyi beğendiği görülmemiştir. Bu da mimari yarışmaların doğal bir olgusudur. Esas olan bu yarışmalardan elde edilen sonuçtur. Yukarıda belirtildiği üzere mimari gelişim için çok yararlı olan bu yarışmalara; yapıtları ile kendini kanıtlamış, deneyimli, profesyonel mimarlar, bu tür sınırsız yarışmalara çoğunlukla katılmazlar. Bu yaklaşım yatırımcı için büyük bir kay ı ptır. Bu nedenle yarışmaların ekonomik, fonksiyonel, kullanılabilir, sağlıklı yapı elde etme hedefi yön değiştirir. Yarışmanın değerlendirilmesinde mimari fikir projesi ön plana çıkar. Dolayısıyla yarışmalar tasarım ekibini seçme amaçlı olmayıp, müellif mimar elde etme maksatl ıdır. Bu nedenle genellikle yardımcı mühendislik hizmetleri yarışmacı mimarın istek ve seçimine bağlı mühendisler arasından taşeron arayışı içinde en ucuz hizmet verecekler arasından seçilmektedir. Bu durum önemli yapılar için çok sakıncalıdır. Bu nedenle özel sektör yapıları kamu kesimi yapılarından uzman seçim ve tercihi yönleriyle üstün kalitede sağlıklı yapılardır. Diğer önemli bir konu şartname ve yapı programı hazırlıklarında yapı tekniği kurallarına uymayan yarışma şartnameleridir. İşveren verilerini, isteklerini, yapı standartlarını, üretim kurallarını tam yansıtmayan bu hazırlıklar genel olarak ___________ _______ TESİSATDERGİSİ SAYI45______ ____________ ~ EYLÜL'99
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=