Acı gerçek şu ki ABD dışında enerjiye en çok gereksinmeleri olanlar, doğal kaynaklara sahip olanlar değil. Bu da önemli çelişkiler ve çıkar çatışmaları doğuruyor. Bugün için Çin ve Uzak Doğu'nun güneyindeki hızla gelişmekte olan ülkeler, önümüzdeki yıllarda enerjiye en çok gereksinimi olabilecek ülkeler görünümündedir. Petrol ve gazın rezervlerinden yarı fazlasının Ortadoğu'da olması ABD'nin bu yöredeki egemenliğini korumasını gerektiriyor. Bu bakımdan Orta Asya ve Kafkaslar'daki petrolün ve gazın gereksinim sahibi ülkelere erişebilmesi, bu doğal kaynakların fiyatını düşürecek, ekonomik bir sorun olarak ortaya çıkaracaktır. Bu bakımdan bir yandan Orta Asya ve Kafkas petrollerini akıtmak en uygun çözüm olmayabilir. Bu ulkelerin ele bu işi kendi aralarında çözümlemeleri olanaksız, zira yeterli bilgi, deneyim, finans ve yönetim olanaklarından yoksundurlar. Enerjiye en çok gereksinmeleri olanlar; doğal kaynaklara sahip olmadıklarından çıkar çatışmaları yaşanmaktadır. Diğer taraftan radikal İslamcı hareketin Suudi Arabistan'a egemen olması az ela olsa bir olasılık. İran'ın destekler gibi göründüğü ve bu nedenle boykota uğradığı, radikal İslam'ın Ortacloğu ülkelerine egemen olması halinde, ABD'nin bu konuda, bir girişim yapmaya hazı r olması dolayısıyla bu durum bazı sıkıntılar yaratabilir. Avrupa'nın resesyonu ve ekonomik problemlere düçar olması büyüme hızını doyuma ulaştırmıştır. Bu bakımdan gaz ve petrol tüketiminde önemli bir artış beklenemez. Cezayir gazının Cebelitarık altından boru hattı ile Avrupa'ya ulaşması, artan arz, daralan talep fiyat düşüşünü doğurabilir. Mısır ve Nijeryanın gaz ve petrolü de bardağı taşırabilir. Japonya Orta Asya gazının ve petrolünün Uzak Doğu'ya ulaşmasını istemektedir. Bu nedenle bu ülkelere ekonomik ve politik yatırım yapmaktadır. Afganistan Pakistan yolu ile Orta Asya petrol ve gazı Uzak Doğu'ya erişebilir. Petrol konusunda söz sahibi devletlerin görüşü; bilimsel, uluslararası dengeleri oturtma politika ve stratejilerin uygulanma zamanının geldiğidir. Afganistan'da iç harp buna mani gibi görünüyorsa ela buradan geçecek bir hat, Afganistan'a finansal güç ve dolayısıyla ekonomik ferahlama ve barış getirebilir. Eski Sovyet boru ağı, Orta Asya Petrol ve gazını Batı'ya taşıyabilecek nitelikte değildir. Agenda Boru hatlarının kesişme noktası Çeçenistan'ın Grozny'si. Belki ele Çeçenistan'daki olayların gizli ana sebebi de budur. Orta Asya ve Kafkasya'da mevcut boru hatları Sovyet politikası gereği buradaki ülkelerin egemenliklerini en azından ekonomik bakımdan kazanmalarına engeldir. Azeri petrolü için kurulan, içinde Türkiye'nin ele bulunduğu konsorsiyum sıkıntı çekiyor. Bu sıkıntıyı artırmak belki ele bazılarının işine geliyor. Supsa'ya ve Novorosisk'e inecek Azeri petrolü Batı'ya ulaşabilmelidir. Bakü Ceyhan hattı ideal görünüyor. Ancak böyle bir hat Türkiye'yi çok güçlendirir. NATO ülkesi olması sebebiyle bu hattın inşaatını isteyenler ve istemeyenler var. Çok güçlü bir Türkiye görmek istemeyenler çoğunluktadır. Ermeni-Azeri mücadelesinde bu çıkarların rolü acaba nedir? Karacleniz'in altından 2100 metre derinliğinde Rusya-Samsun arası bir boru hattından bahsediliyor. Ne kadar gerçekçi? Fizibilitesi var mı? Şüpheli! Bu arada Ukrayna, Kafkas petrolünü Oclessa'da inşa etmeye başladığı bir terminal ile Supsa ve Novorosisk limanlarından direkt Batı Avrupa şebekesine bağlamak ister Türkiye'ye çok ciddi bir rakip. Sıvılaştırılmış gaz nakli bir süre sonra gazın metanol'a dönüştürülmesi ile kolaylaşabilir LNG terminalleri ve nakil gemileri işsiz kalabilir. Elektrikli oto'nun 2000'li yılların başında geliştirilmesi dünya petrol-benzin ihtiyaç dengesini alt üst edebilir. Bakü Ceyhan hattı maalesef tam olgunlaşmamıştır. Türkiye'nin gaza şiddetle ihtiyacı var. Her taraftan Türkiye'ye gaz akışını önleme eğilimi hissediliyor. Denklem göründüğü gibi çok bilinmeyenli. Ancak, Türkiye bu konudaki politikasını dünyada çapraşık çıkarlardan yararlanma yolunu ela deneyerek kararlaştırırsa ülkemiz yönünden hedefe ulaşma olanağı artabilir. Bu güçler dengesinde; kararlı, bilinçli bir uluslararası dengeleri orturtma politika ve stratejisinin uygulanmasının zamanı gelmiştir. r· re->� � ,_____ .,.-·"/ // � ıi�//' {#?$ _ ___________ ________ TESİSAT DERGİSİ SAYI 44___ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ '-=1 AĞUSTOS '99
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=