20. Yüzyıl Başlangıcı Fanlı ısıtma sistemleri, 19. Yüzyılın ikinci yarısında gelişmiştir. Konfor soğutması için fan sistemleri projeleri de yine bu dönemde görülmüştür. Ancak,,soğuk veya evaporatifsoğutma kullanımı imkanlarıyla elde edilebilecek konfor sınırlanmış, yapay mekanik tesisat soğutma kolaylıkları anlaşılana kadar mekanik tesisatta havayı soğutma aracı olarak kullanmak düşünülmemiştir. Buhar kompresörlü soğutma ilk kez 1 805'de tasarlanmıştır. Uygulama bir modeli ise 1834'Ierde yapılandırılmış ve 1850'lerin başında daha gelişmiş deneyler sonuçlandırılmıştır. ABD'de mayalanma için soğutmaya ve buz yapımına talep; soğutma sistemlerinin imalatı, inşaası ve tasarımı için birçok üretim ve mühendislik hizmetlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu bağlamda klima mühendisliği hizmeti tam olarak 1900'Ierde görülür. Bu gelişim üreticilerin tıpkı buz yapımı gibi hava soğutması için mekanik havalandırma sisteminin uygulanmasını sağlamıştır. 20. asrın başlarında Birleşik Devletler'de ısıtma sistemleri de hızla yayılmaktaydı. ısıtmanın bir metodu- sıcak üfleme ya da fan sistemi diye adlandırılan yöntem-bina soğutmasının adapte edilmesiyle konfor kliması uygulanmıştır. Sıcak hava üfleme sistemi - (plenyum sistemi diye de adlandırılan yöntem)-su ısıtmalı bir yüzeye hava üfleyen bir fan sistemi içerip, bu hava kanallar aracılığı ile büyük yapıların arzulanan mahallerine dağıtılıyordu. Normal olarak; o/o1 00 dış hava kullanan bu sistemler ile toplam ısıtma yükünün bir kısmı karşılanabildi. Geriye kalan ısıtma yükü, binanın etrafına yerleştirilen dökme-demir radyatörler vasıtasıyla temin edilmiştir. Tarihsel gelişimde mekanik soğutmada olduğu gibi, imalat mühendislerinden bir kısmı komple fan sistemleri üzerine çalıştılar. Bu sistemlerdeki ısıtma yüzeyi, yazın soğutulmuş tuzlu su ile sağlanmıştır. 1890'larda, fan sistemlerinde, filtrelendirme ve nemlendirmenin yanı sıra hava yıkayıcı ekipmanlar hizmete girmiştir. Bu hava yıkayıcılar aynı zamanda soğutma sistemlerine adapte edilebilecek nitelikte üretilmiştir. Hava Şartlandırma Bilimi; 1890'Iardan önce tasarlanan ve uygulanan soğutma sistemleri bazı sonuçlara ulaşmış ya da teğet geçmiştir. Ancak en azından hava soğutması ve bazan kurutması bile başarılabildiği halde soğutma işlemlerini içeren bir bilim dalı anlayışı o dönemde gelişmemiştir. 1894 yılında Profesör Hermann Riechel ba,ıırdıgı ders kitabında havalandırma konusuna mühendislik bakış açısıyla bir yaklaşımın temellerini özetlemişti. Usemann, K. 1993'den. Soğutmaya; bilimsel bazda yaklaşma ihtiyacı, ekipmanların nasıl ebatlandırılacağı, istenilen sıcaklığa kadar havanın nasıl soğutulacağı, en önemlisi de istenilen bağıl nem yüzdesi için havadan ne kadar nem almak gerektiği gibi konular gündeme gelince duyulmuştur. Soğutmaya karşı gerçek bilimsel yaklaşımın orijini Almanya'dır. Alman lsıtmaMühendisleri Fransa'nın "Eugen Peclet" adlı ısıtma mühendislik metodlarını uyguluyorlardı. 1894'de, Berlin KraliyetTeknoloji Enstitüsü Profesörü, Hermann Rietschel'i n yayınlanan ilk kitabı "lsıtma Havalandırma Tesisat, Tasarım ve Hesapları üzerine Rehber" olup günümüze dek birçok baskıları yapılmıştır. Rietschel, kitabında, her dönem ısıtma ve Havalandırma Bilimini, tasarımcı ve müteahhitlere faydalı bir şekilde, oldukçaaçıkve sade bir dille anlatmıştır. Rietschel'in kitabında oda soğutması ile ilgili önemli bir bölüm olup, bu bölümde havaşartlandırma mühendislik biliminin ilk adımları, atılmıştır. Rietschel kitabında şu konuları işlenmektedir. • lsı kazancı hesabında en yüksek dış ortam sıcaklığı kabul edilmeli ve binanın dış duvar yüzeylerinin ısıya maruz kaldığı esas alınmalıdır. __________________ TESİSATDERGİSİ SAYI 42 __________________ -;,ı HAZİRAN'99
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=