ımmmııı Sera Gazlarının Kaynakları ve Bileşenleri Karbondioksit gazı (CO) aslında zararsız bir gaz olup, insanların nefes vernıesi sırasında oluşur. İşte bu gaz antropojen sera etkisinden % 50 sorunıludur. GCınlük hayatta karbonik asit olarak karşınııza nıaden suyu, bira, şanıpanya, asitli liınonata v.s. gibi içeceklerde çıkarken, hoşuınuza gider. Ancak yanlış dozajlarda yanlış yerlerde kullanıldığında tahrip edici zararlara neden olur. Zarar verici yi.iksek nıiktarlar, fosil yakıtlar elenilen könıür, petrol, doğal gaz hatta odun gibi yakacakların yakılnıasıyla ortaya çıkar. Özellikle son sayclığınıız odun yannıası iklinıe çok zarar verici olup, ornıan yangınlarının bu işteki sorunıluluk payı yüksektir. Zira biyoloji derslerinden bildiğimiz gibi bitkiler güneş ışınlarının yardımı ve fotosentezolayı ile karbonclioksiti tekrar oksijene dönüştürme yeteneğine sahiptir. Bu nedenle ormanlar, bir CO 2 kaynağı değil, CO 2 azaltıcısıdır. En önemli CO2 kaynakları Termik ElektrikSantralleri, ısıtma tesisleri, trafikteki araçlar, sanayi ve evsel yakmalardır. Bugün dünyamız çevresindeki sera etkisini artıran ikinci önemli faktör, Fluorklorkarbonsu (FCKW)'cl ir. Global ısınnıacla yaklaşık % 1 5 payı v;:ırclır. FCl<\ıVnin bir nıoleküleı CO2'clen binlerce defa daha fazla sera etkisine neden olur. Ayrıca FCKW, clüny;:ımızı koruyucu bir görev yapan ozon tabakasını ela parçalar. Bilindiği gibi ozon tabakasının parçalannıasıyla dünyadaki cilt kanseri vakaları ela artnıaktaclır. FCKW, soğutnıa sanayisinde, sprey kutularda itici gaz olarak, bazı köpük yalıtını nıalzenıelerincle yine şişirici gaz olarak kullanılnıaktaclır. Ancak Kyoto Toplantısı'ncla aıtık bu anıaçlarla kullanılması yasaklannııştır. Kacleıneli olarak kullanınıclan kaldırılması Montreal Toplantısı'nclaki protokol ile düzen altına alınnııştır. Ne var ki, bu gazın üretildikten sonraki çok uzun olan etkinliği nedeniyle atmosferin üst tabakasındaki zararlı etkileri daha devam edecektir. İkliıne zarar veren CıçCıncü bir etken Metan gazı (CH4) olup, clCınyaınızın ısınnıasınclaki payı % 15 dolayındadır. Organik maddelerin çCırümesiyle meydana gelir. Önemli bir metan kaynağı, geviş getiren hayvanların miclelericlir. Günde 5 kg ot yiyen bir inek, y;:ıkl;:ışık 200 litre nıetan gazı üretir. Dolayısı ile sığır üretiminin ;:ırtnı;:ısı, nıetan nıiktarının ela artnıasına neden olur. Diğer bir nıet;:ın kaynağı ela bataklıklarclır. Bu nedenle bu gaza "bataklık gazı" ela denilmektedir. DördCıncü sırada "Gülme Gazı" N.,O (azotoksit) bulun maktadır. Global ısınnıaclaki payı o/o 5 civarındadır. Fosil yakıtların yannıasınclan ve suni gübrelerden çıkar. Kyoto Konferansı'ncla Anıerika tarafından ayrıca üç sera gazı daha gündeme getirilmiştir. Bunlar kısmi halojenli Fluorkarbonsu (HFKW), perfluorlu Karbonsu (PFC) ve Kükürthexaflourid (SF/clır. HFKW, FCKW yerine gittikçe artan oranda ikame olmaktadır. PFC ise alünıinyum üretiminde ortaya çıknıakta, SF6 ise yalıtınılı canılarcla canı tabakaları arasında ses yalıtıcı gaz anıacı ile kullanılnıaktaclır. Zira SF6'nın ses hızı havadaki ses hızından küçüktür. Sorumlu Kim? "Bir gezegen yağmalanıyor". "Uygar dünya, sanki bagajında ikinci bir yedek globus varnıış gibi davranıyor". Bu tür nıanşetleri 70'Ii yıllardan hatırlıyoruz. Çevre bilinci ileçevre politikalarının artnıası sonucunda bugün daha olunılu bir cleızeye gelinnıişse ele, biz hala çevre sorunlarına önce konışunıuzun eğilmesi gerektiği, şeklinde baknıaktayız. Oysa global ısınnıa sorununa karşı suçluluk kartları açıktır: Dünya nüfusunun sadece 1/- ,'ünü oluşturmasına rağnıen, dünya enerji tüketiıninin 3/,'ünü oluşturan sanayileşnıiş Kişi Başına C02 Emisyonu* •••• 1 .... •••••••• •••• 19,81 Amerika 1 1 ,0 t Afrika 1 . 1 .2t Asyalı Gelişrnel<:c Olan Ülkeler 1 ... •••• •••• 10,91 iklimin kaldırabileceğı Mıktar ... •= 2.0 t Almanya ■ ■ L&tin Amenka ••••••• ·••-3,1 t 2,3 t pro Kop! Japonya I··- ••• ■■■s,st Eski Sev.Rusya Çin , .. ■==- 6,J \ İsviçre • 19<;.! deki mıkta:laı {lan). Aiman Parıar:'\C:nt�u ·ounya A:m::,sfennın 1<oru:1.11ası· komisyonuhesaplanrıa �orc-. _ KaynaK : OECC Wu:ıoer.aı ::.rıst _ ________ _ _______ _ TESİSAT DERGİSİ SAYI 42 _ _ ____ _ _ _ _____ __ _ '• ...., HAZİRAN '99 ' 125 ,� ~ 9;.; .... il
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=