46 TESİSAT • 02 / 2025 MAKALE kurutma için de basınçlı hava kullanılır. Toz temizliği, kalıp ve ekipman temizliği gibi işlemlerde basınçlı hava kullanımı, işlemleri hızlandırır ve verimliliği artırır. Bu geniş kullanım alanları, basınçlı hava sistemlerinin sanayide yaygın olarak tercih edilmesine neden olur. 3. BASINÇLI HAVA ÜRETİCİ (KOMPRESÖR) TÜRLERİ Kompresörler, basınçlı hava üretiminde kritik bir rol oynar. Sanayide farklı ihtiyaçlara ve uygulamalara göre çeşitli kompresör türleri kullanılır. Kompresörler genellikle pozitif deplasmanlı ve dinamik kompresörler olarak iki ana gruba ayrılır. [2] POZITIF DEPLASMANLI KOMPRESÖRLER: • Pistonlu Kompresörler: Bu tür kompresörlerde basınçlı hava, bir pistonun silindir içinde hareketiyle sıkıştırılır. Genellikle yüksek basınca ihtiyaç duyulan ve düşük kapasiteli uygulamalarda tercih edilir. Avantajları arasında yüksek basınç seviyelerine ulaşabilme ve güvenilirlik sayılabilir. Ancak, titreşim, gürültü ve yüksek bakım maliyetleri dezavantajları arasındadır. • Vidalı Kompresörler: Vidalı kompresörlerde iki dönen vida, havayı sıkıştırarak basıncı artırır. Daha az hareketli parçaya sahip olması nedeniyle, bakım gereksinimi düşüktür ve yüksek hacimli basınçlı hava gereksinimlerinde verimlidir. Ancak, ilk yatırım maliyeti daha yüksektir ve sabit basınç uygulamaları için daha uygundur. [3] DINAMIK KOMPRESÖRLER: • Santrifüj Kompresörler: Hava, yüksek hızla dönen bir çark ile merkezkaç kuvveti yardımıyla sıkıştırılır. Büyük ölçekli sanayi uygulamalarında yüksek kapasitelerde hava üretimi için idealdir. Avantajları, sürekli ve yüksek hacimli basınçlı hava sağlama kapasitesidir. Ancak, sabit bir hacim ve basınç seviyesine ihtiyaç duyulmadığı uygulamalarda daha az verimlidir ve yüksek yatırım maliyeti gerektirir. • Eksenel Kompresörler: Genellikle jet motorları ve diğer yüksek hacimli hava akışına ihtiyaç duyulan sistemlerde kullanılan eksenel kompresörler, havayı paralel kanatçıklar aracılığıyla sıkıştırır. Bu tür kompresörler sanayide nadir kullanılır ve daha çok havacılık sektöründe tercih edilir. Her bir kompresör tipinin kullanım alanı ve avantajları, sanayideki enerji verimliliği çalışmalarında dikkate alınmalıdır. Kompresör seçiminde, enerji tüketimi, basınç ihtiyacı, bakım maliyetleri ve işletme koşulları dikkate alınarak, en uygun kompresör türünün belirlenmesi, enerji verimliliği açısından büyük önem taşır. [4] 4. KOMPRESÖRLERDE ENERJİ PERFORMANS ANALİZİ PERFORMANSI ETKILEYEN PARAMETRELER Kompresörlerde enerji performansı, birçok parametreye bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu parametreler aşağıdaki gibidir: • Basınç Seviyesi: İdeal basınç seviyesi, sistemdeki kullanıcıların ihtiyacını karşılayabilecek en düşük basınçtır. Gereğinden yüksek basınç seviyesinde çalışmak, enerji tüketimini artırır. Bu nedenle, sistemin ihtiyaç duyduğu basınç seviyesi iyi belirlenmelidir. • Hava Sıcaklığı ve Nem Oranı: Sıkıştırma işlemi sırasında havanın sıcaklık ve nem oranı değişir. Yüksek sıcaklık ve nem, sıkıştırma sırasında daha fazla enerji gerektirir. Bu nedenle, emiş havasının soğutulması ve nem kontrolü enerji verimliliğini artırabilir. • Kompresör Yük Durumu: Kompresörlerin tam veya kısmi yükte çalışması enerji performansını etkiler. Özellikle düşük debi hava ihtiyaçlarında kompresörün yük-boş şeklinde çalışması performansı düşürür. Bu nedenle, yük taleplerine göre kompresörlerin uygun bir çalışma programına alınması gereklidir. • Kompresör Teknolojisi: Kompresör tipi sıkıştırma oranı ve çıkış sıcaklığını etkiler. Aynı zamanda yük profili ve çalışma basıncına göre uygun kompresör teknolojisi seçimi performansta önemlidir. • Soğutma Yöntemi: Havanın ve yağın soğutulması su veya hava ile gerçekleştirilebilir. Özellikle yüksek kapasitelerde su ile soğutma daha etkindir. ENERJI PERFORMANS GÖSTERGESI HESABI Kompresörlerde enerji performansını değerlendirmek için kullanılan en yaygın gösterge "Spesifik Enerji Tüketimi (SET)" olarak adlandırılan ve birim hava hacmi başına harcanan enerji miktarını gösteren bir ölçüttür. Denklem 1- Spesifik Enerji Tüketimi
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=