45 TESİSAT • 02 / 2025 SANAYIDE BASINÇLI HAVA KOMPRESÖRLERININ ENERJI VERIMLILIĞI GÖRÜNÜMÜ 1. GİRİŞ BASINÇLI HAVA NEDIR? Basınçlı hava, sanayi tesislerinde yaygın olarak kullanılan, temel bir enerji taşıyıcısı ve üretim sürecini destekleyen yardımcı bir sistemdir. Temel olarak atmosferik havanın, belirli bir basınca kadar sıkıştırılmasıyla elde edilen bu enerji kaynağı, farklı debi ve basınç seviyelerinde çeşitli uygulamalarda kullanılır. Basınçlı hava, özellikle üretim hatlarında otomasyon, malzeme taşıma, kontrol sistemleri ve temizleme gibi çok sayıda işlev sunar. Termodinamik açıdan değerlendirildiğinde, basınçlı hava sistemlerinde iç enerji, entropi ve özgül hacim vb. parametrelerin önem kazandığı bir dönüşüm süreci mevcuttur. Havanın sıkıştırılması sırasında enerji harcanır ve bu enerji büyük oranda ısıya dönüşür. İdeal gaz kanunu ve termodinamiğin ilk yasası bu süreçte etkilidir; hava sıkıştırılırken sıcaklığı artar ve entalpi yükselir. Ancak, bu termodinamik sürecin genellikle düşük verimlilikle çalışması enerji kayıplarına yol açar. Özellikle sıcaklık artışı ve ısı kayıpları, kompresörlerin toplam verimliliğini düşüren temel faktörlerdendir. Bu nedenle, sıkıştırma sürecinin verimli bir şekilde yönetilmesi büyük önem taşır. NEDEN ÖNEMLIDIR? Sanayide kullanılan enerjinin önemli bir kısmı, basınçlı hava sistemleri için harcanmaktadır. Küresel ölçekte sanayide kullanılan enerjinin yaklaşık %10'u basınçlı hava sistemlerinde tüketilmektedir ve bu oran, yüksek enerji ihtiyacı nedeniyle enerji verimliliği çalışmalarında öncelikli alanlardan biri olarak öne çıkmaktadır. Özellikle çimento, çelik, kimya, cam, otomotiv gibi enerji yoğun sektörlerde basınçlı hava sistemleri kritik öneme sahiptir. Ancak, basınçlı hava sistemlerinin çoğu, verimlilik açısından düşük seviyelerde çalışır ve bunun sonucunda, enerji kaybı ve maliyet artışı gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkar. [1] 2. BASINÇLI HAVA KULLANIM ALANLARI Basınçlı hava sistemleri, sanayide çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu sistemler, çeşitli üretim aşamalarında farklı amaçlarla kullanılarak üretim verimliliğini artırır ve birçok işlevi destekler. Basınçlı havanın sanayideki ana kullanım alanları, aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir: • Malzeme Taşıma: Özellikle ağır malzemelerin taşınması için kullanılan pnömatik sistemler, basınçlı havanın gücü ile çalışır. Bu tür uygulamalar, özellikle otomotiv ve metal işleme sanayilerinde yaygındır. • Üretim ve Montaj Hatları: Otomotiv, beyaz eşya ve elektronik sanayilerinde sıkma, kesme, delme ve temizleme işlemlerinde basınçlı hava vazgeçilmez bir güç kaynağı olarak görev yapar. • Kontrol Sistemleri ve Otomasyon: Basınçlı hava, kontrol valfleri, pnömatik aktüatörler ve otomasyon sistemlerinde yoğun olarak kullanılır. Bu tür uygulamalar, üretim süreçlerinde hassas kontrol sağlar ve otomasyon sistemlerinin hızlı ve güvenilir çalışmasını destekler. • Temizlik ve Kurutma İşlemleri: Yüzey temizliği ve ANIL DOĞUŞ - NİMA ALİZADEH ESCON ENERJİ A.Ş. MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=