67 TESİSAT • Ekim / 2024 Singer sıkı takipçi ama bilgili ve adil bir mühendisti. Mal sahibinin kontrol mühendisi Turan Kolak bey bütün imal edilen klima santrallarını fabrikada sevkiyattan önce ölçüm yaparak kontrol etmişti. Projeler önce Amerika’ya gider oradan tasdik edildikten sonra uygulanırdı. Daha sonra ‘The Marmara’ ismini alan otelin klima santralları bildiğim kadarıyla halen çalışıyor, 1990’lı yıllarda bazı soğutucuların ve soğutma grubunun değişmesi gerekmişti. Otel yönetimi tarafından bu değişim sırasında daha düşük enerji sarfiyatı ile çalışan eski absorpsiyonlu soğutma grubu yerine enerji sarfiyatı daha fazla olan Turbo santrifüj soğutma grubunun alınmış olmasına üzülmüştüm. Buna karşılık ismi sonradan İnter-Continental olan Sheraton Oteli 1990 yıllarının ortalarında esaslı bir revizyondan geçmişti. Selnikel olarak kompresör ihtiva eden klima cihazlarını 1975’lere gelene kadar pek imal etmemiştik. PETKİM Yarımca’da alınan kontrol odaları klima tesisleri taahhüdü için, içinde kompresör ihtiva eden dik dolap tipi klima cihazları imal etmiştim. Stokta mevcut Carrier kompresörlerini kullanacaktım ama gerekli su soğutmalı kondenser ithal edilemiyordu, mecburen kendimiz dizayn ederek kondenseri imal ettik. Soğutma devresinin montajdan sonra R11 likit gazla süpürülmesi gerekiyordu. Bizde böyle bir teşkilat yoktu. Soğutma tekniği ihtisası olan Form firmasından Bedi Bey’den rica etmiştik, onların Ankara’daki fabrikasında bu işlem yapıldı ve biz hem su hem de hava soğutmalı kondenserli klima cihazlarını başarı ile uygulayabildik. Türkiye’de ilk defa 29 katlı İş Bankasında uygulanan indüksiyon klima sisteminin avantajı, hava sevk kanallarında yüksek hava hızı olarak 15-18 m/s seçilebilmesinden dolayı hava kanal kesitlerinin küçük seçilebilmesi, hacimlerde dağıtım kanallarının az yer işgal etmesi, fan-coil gibi her terminal indüksiyon cihazında vantilatör ve motor olmamasından dolayı arıza ve ses kaynağının bulunmaması idi. Buna mukabil primer hava santrallarının dezavantajı, yüksek hava direncinden dolayı elektrik motor güçlerinin yüksek olmasıdır. Bu sistemde yüksek hava hızından dolayı hava kanallarında ve cihaz girişlerinde ses yapmaması için ayar klapeler olmaz. Her bir kanal branşmanındaki emre amade statik hava basıncı, bağlantı kanal ve cihaz basınç kayıplarına eşit olacak şekilde hesaplanmak zorundaydı. Son derece zor olan bu hesaplar Nickel’ de bilgisayar programları ile yapılırdı. O zamanlar Fortran, Algol gibi program dilleri kullanılırdı, ben hem üniversitede hem de Nickel’de program kurslarına gitmiştim ve bilgisayar ile çalışabiliyordum. Bizim sektör bilgisayar ile hesap yapmaya ancak 20 yıl sonra başlayacaktı. Ben Nickel’de proje bürosunda çalışırken Düsseldorf Posta binasının indüksiyon kanal hesabını masa bilgisayarı ile yapmıştım. İş Bankası’nın proje müellifi rahmetli İhsan Önen idi. İhsan Ağabey büyük bir titizlikle benim de doküman yardımımla kanal indüksiyon sistemi kanal projesini büyük bir başarı ile elde hesaplayarak yapmıştı. İhsan Ağabey çok müstesna bir mühendisti. Yeniliklere açıktı, araştırmacıydı, karşı görüşlere saygılıydı, projelerinde enerji tasarrufuna azami dikkat ederdi. Yaptığı projelerde işletme enerji sarfiyatlarını tespit ederek, ilerde yapacağı projelere ait veri toplardı. Onun sektöre çok büyük emeği vardır. Sektörü öksüz bırakarak çok genç yaşta ustalığının zirvesinde iken 2002’de hayata veda etti. Ben şahsen onu çok arıyorum, onunla 1970’lerden beri sayısız projede fikir teatisinde bulunmuştum, son derece mütevazı, muhteşem bilgi ve tecrübesini karşısındakileri hiç rahatsız etmeden aktaran, yeri hiçbir zaman doldurulamayacak kadar çok büyük bir insandı. Selnikel’deki önemli işlerimden biri de Türkiye’de eksikliği hissedilen hakiki endüstri vantilatörleri imalatının başlatılmasıdır. Her ne kadar Selnikel, Nickel’den sağladığı teknik bilgi ile havalandırma vantilatörlerini kısmen endüstride uygulamış olsa da, endüstri vantilatör imalatı ayrı bir vantilatör kategorisinde imal edilmekteydi. Afşin Elbistan Enerji Santralı projesinde de kullanılan Babcock-BSH vantilatörlerinin Türkiye mümessili Faik Hızıroğlu’nun dostu rahmetli Halim Dinçer’in tavassutu ile Selnikel 1976 yılında BSH ile Know-How anlaşması yaptı. Bu kapsamda ben ve vantilatör atölye şefimiz Ziya Dereli 4 haftalığına Almanya’nın Doğu Almanya sınırındaki BSH’ın Bad Hersfeld’deki fabrikasına gittik. Bu zaman zarfında gerek imalat gerekse konstrüksiyon ve hesaplar için gerekli bilgi ve dokümanları derleyerek döndük. BSH’da vantilatör seçimi ve mukavemet hesapları masa bilgisayarı ile yapılıyordu, bize kendi bilgisayarlarını 10.000 DM karşılığı satabileceklerini söylemişlerdi. Türkiye’nin o zamanki şartlarında Faik Bey’e bu para fazla gelmişti. Ben yıllar sonra 1991’de Selnikel’de çalışan bilgisayar mühendislerine seçim diyagramlarını matematiksel olarak formülleştirerek PC’lerde vantilatör ve klima cihazı seçimlerinin hesap programları ile yapılmasını sağlamıştım. Bu yüksek verimli (% 85’e kadar) ağır konstrüksiyonlu endüstri vantilatörlerinden yirmi den fazlasını ilk defa, yeni kurulmakta olan Çanakkale Çimento fabrikası siparişinde 1976’da uyguladık. Selnikel, geçmiş 48 yıl içinde bu vantilatörlerden binlercesini imal etmiş, bunların yurdumuza ithalatını durdurmuş, Avrupa ülkeleri de dâhil olmak üzere yurt dışına ihracat yapmıştır. Selnikel, uzun yıllar piyasanın en yüksek pazar payına sahip imalatçısı konumunda bulunmaktaydı. n Devamı gelecek sayımızda... BAŞARI ÖYKÜLERİ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=