Tesisat Dergisi 327. Sayı (Mart 2023)

54 TESİSAT • Mart / 2023 MAKALE NSEB ve Sürdürülebilir Binalar Sorunu Mekanik Sistemler Açısından Bir Değerlendirme GIRIŞ İ klimDeğişikliği, COVID süreci ve küresel enerji sorun- ları nedeniyle sürdürülebilirlik kavramı hiç olmadığı kadar önem kazandı. “Sürdürülebilir” bir yaşam ve şehirler için sürdürülebilir bölgelere ve binalara ihtiyaç olduğu açıktır. Bu durum, “Binaların Enerji Performansı Yönergesi” gibi çalışmalarla sayısal verilerle ortaya konulduğu gibi enerji verimli binaların vatandaşların yaşam kalitesini iyileştireceği, enerji yoksulluğunu hafifletirken ekonomiyi geliştireceği, daha konforlu ve sağlıklı iç mekân imkânı sağ- layacağı, yeşil işler gibi ek faydalar getireceği vurgulandı [1]. Sürdürülebilirlik geniş bir konu olup pek çok açıdan ele alınabilir, bu makalede çevresel etkileri bakımından bina ve mekanik sistemleri tartışılacak. Binalar enerji tüketiminin ve karbon ayak izinin yaklaşık %40’ından sorumludur [2]. Bina yapım süreçleri ve kullanım ömürleri dikkate alındığında çevresel etkileri bu orandan çok daha büyüktür. Dolaysıyla iklim değişikliğinin azaltılmasında ve enerji güvenliği/özerk- liğinde binalar çok önemli bir yer tutmaktadır. Binaların çoğunluğu konut (yaklaşık %75), geri kalan ise konut dışıdır (ticari ve kamu binaları). Bununla birlikte, ticari binalar konutlardan daha fazla enerji yoğun olduğu için enerji tüketiminin yaklaşık üçte biri konut dışı bina- larda, üçte ikisi konutlarda gerçekleşmektedir [3]. Eurostat verilerine göre 2020’de nihai enerji tüketiminin %27’sini haneler oluşturuyordu. (Türkiye için bu oran %21 olarak görülüyor.) Bu tüketimin önemli bir kısmı (yaklaşık %70- 75’i) ısıtma-soğutma enerjisi ihtiyacı. İstatistiksel verilerde “soğutma” oranı düşük görünse de iklim değişikliğinin de Özet: İklim Değişikliği, Covid süreci ve küresel enerji sorunları nedeniyle sürdürülebilirlik kavramı hiç olmadığı kadar önem kazandı. Sürdürülebilir bir yaşam ve şehirler için sürdürülebilir binalara ihtiyaç olduğu açıktır ve bu sorunun merkezinde “sıfır enerjili bina ve bölgeler” tasarımı yer almaktadır. Bu tasarım süreci elbette pek çok zor- luğu barındırmaktadır. Finansal çözümlerin eksikliği, standart-yönetmeliklerin yetersizliği gibi sorunların yanında, “bina kabuğu”, “enerji depolama”, “bölgesel ısıtma-soğutma” ve “entegre tasarım” gibi başlıklar gelmektedir. NSEB (neredeyse sıfır enerjili bina) uygulaması için zorunlu olan bu tasarım öğelerinin gerek kamu gerek özel kurumlarca yapılan çalışmalarda yeterince değinilmediği gözlemlenmektedir. Sürdürülebilirlik geniş kapsamlı bir konu olup pek çok açıdan ele alınabilir; bu makalede çevresel etkileri bakımından bina elemanları, bölgesel ısıtma-soğutma ve mekanik sistemler tartışılacak, bütünleşik bir tasarımın önemi vurgulanacaktır. ERCAN BAŞER Makine Mühendisi Toprak Akıllı Cephe Sistemleri Ltd. Şti.