Tesisat Dergisi 326. Sayı (Şubat 2023)

54 TESİSAT • Şubat / 2023 ÇEVİRİ MAKALE • Zaman ve malzeme tasarrufları (daha az boru, bağlantı, valflar ve tesisat işçiliği), • Sekonder lupta tek bir cins pompa geniş bir aralıktaki yük kapasitelerini kontrol edebilir; yani sistem tasarımdaki hatalara/değişikliklere karşı dayanıklıdır, • Toplam dağılmış (israf edilmiş) pompalama enerjisi olası tüm topolojilerin (bağlı elemanların büyüklük, yer ve diğer fiziksel özelliklerine göre) olabilecek en düşük durumdadır. • Tek boru sistemi karşılaştırılabilir, iki borulu sistemlere göre daha az ısı transfer sıvısı (su-glikol) gerektirir. Buna karşılık dezavantajları şunlardır: • Uygulayıcılarda yaygın olarak tek borulu sistemlerin verimsiz ve problemli olduğu ön yargısı vardır. Bu uzun süredir yüksek işletme maliyetli ve düşük konforlu kıs- malı tek borulu ısıtma sistemi uygulamasın getirdiği algı sonucuna dayanmaktadır [5]. Bu tek borulu sistemlerin tanınmasına öncesinden zarar vermektedir. • Sekonder luplarda (ısı alıcılarına giden luplar) sıcaklık ayarı sistem tasarımı sırasında dikkate alınmalıdır. Buna karşılık kullanılabilir tek-borulu sistem tasarımı ve doğ- rulama aracı mevcuttur. [8,9]. Ancak iki borulu sistem- lerin de daha iyiye doğru yenilenmeleri için çözümler de mevcuttur. • Bu çözüm ancak son zamanlarda kutu içine alınmış ıslak rotorlu pompalar ve elektronik olarak döndürü- len motorların kullanılmaya başlamasıyla uygulanabilir hale gelmiştir. Sistemin performansını gösterecek yeterli uygulama mevcut değildir. . Buna karşılık ABD’de çok sayıda tek borulu sistem çalışmaktadır Örneğin [3]. Daha fazla hidronik devre sistemi cinsleri ayrıntıları ve tek borulu sistem tasarım aracı tanımı için referans [6]’ya bakınız. Tek borulu sistem pompa kontrol cihazı Sekonder pompanın sürati pompalamalı tek borulu ağda ısı terminalinin güç çıkışını kontrol eder. Sekonder devrede herhangi bir değişken hidrolik direnç olmadığından, sekon- der akış sadece bu süratle kontrol edilir. Bu gibi durumlar Şekil 2’de gösterildiği gibi pompa güç değerlerinden akışı tahmin etmemizi mümkün kılar. Pompanın süratini, gücünü ve güç-akış karakteristiklerini bilmek pompadan ve dolayısıyla sekonder devrenin yani ısı terminalinin tamamının içinden geçen mutlak volümetrik/ kütlesel akışı tahmin etmek için ana özelliktir. Bir ısıtma/ soğutma gücü sekonder devrenin gidiş ve dönüş hatları üzerine bir çift sıcaklık sensörü ilave ederek hesaplanabilir. Kurumsal adı Q-pump (Qp) olan patentini aldığımız buluş [7,8] iki adet yakın olarak yerleştirilmiş T-fitings’i, bir pompa gövdesini, bir geri döndürmez (çek) valfı ve bir çift sıcaklık sensörünü bir cihaz içinde bir araya getirmektedir. Bu gibi bir cihaz doğrudan bir ısı kaynağı/terminali ana boruya bağlar. Şematik açıklama için Şekil 3’e bakınız. Not: Aynı prensip genel olarak ısı kaynaklarına uygulansa da, tek-borulu kontrol pompalı cihazlar sadece ısı terminal- lerine ısı dağıtımında resimle gösterilecektir. Aynı zamanda, sadece ısıtma daha ayrıntılı olarak ele alınmış olsa dahi, ayni prensip soğutma enerjisinin dağıtımına da uygulanır. Tasarım ve İmalat AB direktifi [9] ısı kaynaklarının tipik bina yükleri için, maksimal yükler yerine aşırı şartları karşılayacak tamamlayıcı ısı kaynağıyla, tasarlanmasını tavsiye etmektedir. Aynı pren- sibi ısı dağıtımına da uygulayarak, ana boru G5/4 dişleri olan DN32 olarak seçilmiştir, bu da AB’deki ticari binaların bir katının %75’i kadarı için [11] ekonomik bir basınç kaybını ifade eder [10]. Katın geri kalan ve yüksek yükleri içeren, ancak çalışma süresinin sadece %6’sını oluşturan %25’lik kısım, ana boru içinde daha yüksek, 1.2 m/sn’den daha fazla, akışkan hızları kullanır, dolayısıyla daha fazla basınç kaybı meydana gelir. Şekil 2. Pompanın elektrik yükünden okunarak akışın temel prensibinin gösterilmesi. Şekil 3. Tek borulu sistem kontrol pompası cihazının şeması. HX-ısı eşanjörü CHV-Geri döndürmez, çek, valf I- Boru, P- Pompa, TT-Sıcaklık sensörü. P güç [W] P devir [rpm] P kapasite [m 3 /h]