Tesisat Dergisi 324. Sayı (Aralık 2022)

70 TESİSAT • Aralık / 2022 ilişkin mevcut araştırma çok sınırlıdır, bu da sıklıkla varsa- yımlar yapılması gerektiği anlamına gelir. Daha yeni veya daha doğru araştırma yayınlandığında, emisyon değerleri modelde kolayca ayarlanabilir. Pişirme için, Poirier ve arkadaşlarının (2021) [9] çalış- masında nem emisyonu ile olan ilişkisine dayalı olarak PM2.5 emisyonları eklenmiştir. Kapsamlı pişirme, daha fazla nem ve PM2.5 üretimi ile sonuçlanmaktadır. Önemli olan, 200 m³/h akış hızına ve 0,7 yakalama verimliliğine sahip bir davlumbazın uygulanmasıyla pişirme emisyon- larının önemli ölçüde azaltılmasıdır. Bu, emisyonların %70'inin davlumbaz tarafından yakalandığı anlamına gelir. Duş faaliyeti için şampuan ve duş jeli kullanımı ilave edilmiş ve limonen [10] ve naftalin [11] emisyonları ile sonuçlanmıştır. Çamaşır yıkama etkinliği için, yıkama sıvısı (27 gramlık deterjan kapsülleri) kullanımı eklenmiş ve limonen emisyonları ile sonuçlanmıştır [12]. Deodorant kullanımı için, kullanıcının kendisine PM2.5 [13] ve limo- nen [14] ilave edilmiştir. Kullanıcı deodorantı günde 3 kez (0,5 gram) kullanmakta ve bu emisyonları evin her yerine taşımaktadır. Ayrıca, temizlik faaliyeti için emisyonlar da yolcunun kendisine eklenmiştir. Kullanıcı (binada oturan kişi) temizlik yaparken, bulunduğu yerde havaya nem [15] ve limonen [6] emisyonları salınmaktadır. Tüm bu emisyonlar Tablo 4'te özetlenmiştir. Refe- ranslar metin içinde ve tabloda verilmiştir. Emisyonların nasıl edildiklerine dair daha derinlemesine açıklama için Janneke Ghijsels (2022) tarafından yapılan “Health-based assessment method for residential DCV systems_ Konut DCV sistemleri için sağlığa dayalı değerlendirme” referans olarak verilmiştir. C. Bina sakinlerinden kaynaklanan emisyonlar Bina sakinleri (kullanıcılar) hem CO₂, H₂O hem de insan kokusu üretir. CO₂- ve H₂O-emisyonları metabo- lizma (aktivite derecesi) olarak 1.6 met'e eşit (çok etkin) bir faaliyet için Tablo 5'te gösterilmektedir. Simülasyonda bu üretimler her kullanıcının metabolizmasına göre her zaman adımında ölçeklendirilmiştir. 2.4. Değerlendirme yöntemi Talep kontrollü mekanik çekişli bir havalandırma siste- minin (DCV) iç ortam hava kalitesi (IAQ) üzerine etkisinin tam bir analizini yapmak için değerlendirme yöntemi iki aşamaya ayrılmıştır. İlk aşama binayı kullananlar için zararlı sağlık etkilerine sebep olacak maruz kalma kon- santrasyonlarının olasılığını ortadan kaldıracak sağlık per- formansı kontrol listesidir. Eğer bu kriter karşılanamazsa, kontroller uyarlanabilecektir (ör. nominal akış hızlarını, minimum akış hızlarını artırarak veya sınırları ayarlayarak.) İç ortam havasının kalitesi bina kullanıcılarının sağlığı için yeterli olduğunda, DCV sistemi bu değerlendirme yönteminin ikinci aşaması tarafından analiz edilebilir, yani sağlık ve enerji bakımından genel performans dere- celendirmesi yapılabilir. Sürekli fanlı-mekanik çekişli havalandırma (MEV) referans sistemi ile karşılaştırması yapılacaktır. Bu şekilde her bir DCV sistemi için içinde enerji ve sağlık performanslarının her ikisinin de referans MEV sistemi performansından daha iyi olduğu optimum bir çalışma koşulu (pareto noktası) ortaya çıkartılabilir. A. Sağlık performansı kontrol listesi Sağlık performansının değerlendirmesi için, ilk olarak içinde her kirleticinin maruz kalınacağı konsantrasyonların seçilen maruz kalma ölçütleri için sınır konsantrasyon- larıyla karşılaştırılacağı bir “check-list” (kontrol listesi) uygulanacaktır. Akut (çok şiddetli ve yoğun) ve kronik (ciddi ve tehlikeli) sağlık etkilerini ortadan kaldırmak için hem akut hem de kronik maruz kalma konsantrasyonları kontrol edilecektir. Pik (en yüksek) konsantrasyonlar 10-dakikalık AEGL-1 değeriyle (ABD EPA_Çevre Koruma Ajansı’ndan elde edil- miştir) [18] ve ortalama maruz kalma konsantrasyonları 1 saatlik ve 8 saatlik bir zaman aralığı içinde akut REL (Reference Exposure Level –Referans Maruz Kalma Sevi- yesi) değerleriyle (OEHHA’dan elde edilmiştir - Office of Environmental Health Hazard Assessment Çevre Sağlığı Tehlike Değerlendir Ofisi) kontrol edilecektir [19]. Kronik maruz kalma konsantrasyonları kronik REL değerleriyle (OEHHA’dan elde edilmiştir) kontrol edilecektir. Maruz kalma konsantrasyonlarının kontrol edilmesin- den sonra, ömür boyunca ortalama günlük doz (lifetime average daily dose (LADD)), her kirletici için hesaplanır [20]. Ömür boyunca ortalama günlük doz LADD Formülü aşağıda denklem (1)’de verilmiştir. LADD gerek vücut ağırlığı, gerekse soluma hızını dikkate aldığından hassas bina kullanıcıları, örneğin bebekler, için sağlık etkilerinin tahminini elde etmek mümkündür. Bebekler, maruz kalma konsantrasyonları aynı olsa bile, bir yetişkine göre daha yüksek, ömür boyunca ortalama günlük doz alacaklardır. Burada Ei zaman ağırlıklı maruz kalma (ug/m³). IR soluma hızı (m³/gün) [21], Ef maruz kalma frekansı (gün/ yıl), Ed maruz kalma süresi (gün), BW vücut ağırlığı (kg), ÇEVİRİ MAKALE