Tesisat Dergisi 320. Sayı (Ağustos 2022)

59 TESİSAT • Ağustos / 2022 MAKALE Poampa karakteristik eğrisini, verim optimumunun sağında tasarlayarak kısmi yükteki çalışmada (örneğin % 95’den fazla işletme süresine sahip ısıtma sistemleri) pom- panın optimumverim aralığında çalışmasının sağlanması. Kuşku duyuılan yerlerde, özellikle ısıtma sistemlerinde, büyük pompaların ilave ısı transfer etkisi küçük olmasına karşılık güç gereksinimi veya akım tüketimi yüksek oldu- ğundan (% 10 daha fazla pompa debisi % 2’den az ilave ısı transferi yaratmasına karşılık % 35 daha yüksek motor gücü veya güç tüketimi gerektirir) olduğunda daha küçük bir pompa çıktısı kullanılmalıdır. Ayrıca, alt akım şebe- kelerindeki akış gürültüsü tehlikesi yüksek pompa çıktısı durumunda daha da artar. 50 kW’dan büyük üreteç (kazan) çıktılarında, elektriksel güç tüketiminin otomatik uyarlaması için bir pompa çıktı kontrolü temel gerekliliklerden birisidir. Bu uygulama, değişken debili sistemlerde uygulanmalıdır. Bu genelde işeltme ekonomisi nedenleriyle kazan güç çıktısı 50 kW’dan küçük olan ısıtma sistemlerine ve soğuk su sistemlerine de uygulanır. Belirli bir sistem için pompa çıktı kontrolü için belirlenmesi gereken kontrol değişkeni, besleme sistemle- rine bağlı olarak aşağıdaki gibidir: • Diferansiyel basınç, Δp (sabit veya değişken) • Sıcaklık T (besleme veya dönüş) • ΔT veya diğer tesisata-özgü ölçülen değişkenler Kontrol edilen pompalarda, dikkatli tasarım, kurulum ve hidrolik dengeleme de gereklidir. Islak rotorlu pompalar, motora göre tüm karakteristik eğri aralığını kapsar. Kuru rotorlu pompalar durumunda, genellikle motora karşı gelen karakteristik eğri bölümlerinde sadece bir bölünüm (division) vardır. Böylece, pompa seçilirken olası aşırı yük- lenme durumları hesaba katılır ve daha büyük motor çıktıları ile dengelenir. Pompa çalışırken kavitasyondan kaçınmak için uygun bir giriş basıncı gereklidir. Kavitas- yon pompaya özgü kısım (üretici data’sı) ve sıcaklığa-özgü kısım (buhar basıncı) gibi iki kısımdan oluşur. Sudan farklı yoğunluktaki bir pompalama ortamı için, sadece boru şebekesindeki dirençler değil fakat aynı zamanda, pompa karakteristik eğrisi ve elektrik motorunun güç tüketimi de değişir. Tüketim birimlerinin kapalı olması pompanın artık su pompalamaması veya vananın kapalı olması anlamına geliyorsa, bu pompanın ısınarak çalışması ve, ortamın sıcaklığına bağlı olarak, pompa contalarının kritik limit koşullara gelmesine neden olabilir. Gerekli olduğunda, özellikle geniş tesisatlarda (üretici verileri) sıcaklığın den- gelenmesi için uygun bir bypass akımı sağlanmalıdır. Şekil 23. Kontrol vanasına bağlı şebeke kısmlarına örnek. 5.5. Radyatörlerdeki termostatik vanalar Tasarım koşulları altındaki gerekli basınç düşümü kont- rol vanalarındaki ile aynı biçimde belirlenir. Alternatif olarak, on radyatörden daha azına sahip küçük ısıtma şebekelerinde, en büyük dirence sahip devrelerde 2000 Pa’lik bir minimum basınç düşümü de kabul edilebilir. İlgili vana, kapama noktasının 2 K’den fazla olmamak koşulu ile (Şekil 24) yaklaşık 1 K altındaki tasarım koşullarına karşı gelen çalışma (görev) noktası elde edilecek biçimde üreti- cinin kataloglarından seçilir. Gürültüden kaçınmak için, örneğin kontrol edilebilir pompalarla, kısmi yük altında bile termostatik vanada 25000 Pa lik bir diferansiyel basınç değerinin aşılmaması sağlanmalıdır. 5.6. Pompaların Tasarımı Pompaların tasarımı, ana işletim döneminde pompanın aşağıdaki gibi optimum çalışma aralığında çalışmasını sağlamalıdır. • Değişken olmayan noktasına sahip tesisat. Pompanın optimal verim aralığında nominal tasarım noktası. • Değişken işeltme noktasına sahip tesisatlar. Şekil 23. Kontrol vanasına bağlı şebeke kısmlarına örnek.

RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=