Tesisat Dergisi 320. Sayı (Ağustos 2022)

54 TESİSAT • Ağustos / 2022 4.5. Pompaların Uyarlanması Doğru bir çalışmayı sağlamak için gerekli su akışını garanti etmek için pompalar transfer, dağıtım ve üreteç devrelerinde ya değişmeli ya da birlikte çalışmak üzere düzenlenirler. Bu amaç için gerekli hidrolik devreleri seri veya paralel olarak uyarlanabilir. Bir tek pompanın bulun- duğu veya birden çok devre için bir tek hidrolik ayırma bulunan yerlerdeki ilişkiler çok açık olmasına rağmen, basınç farkalrının bulunduğu yerlerde çok karmaşık basınç ilişkileri ortaya çıkar. Buna göre dağıtım şebekesinde ortaya çıkan basınç ilişkilerinin kolayca görülmesini sağlamak için bir basınç-yörünge grafiğinin çizilmesi yararlı olacaktır (Şekil 20). Bu tür bir sunum, boru tesisatında bulunulan yere göre basınç yüksekliğini gösterir. Bir hidrolik devrede bir pompa tarafından üretilen basınç, sistem kısımlarında, gidiş ve dönüş arasındaki basınç farkı, en gayri müsait transfer devresindeki basınç düşümüne eşit olana kadar içerisinden suyun geçtiği üreteç ve dağıtıcı devrelerinde azaltılır. Hem bu hem de daha uygun biçimde uyarlanmış transfer devreleri ilgili arayüzlerde basınç-yol diyagra- mından okunabilir. Her durumda kullanılabilir basınç farklılıkları. Eğer, tesisatın sıfır noktasındaki bu basınç-yol diyag- ramı, o noktada ortaya çıkan basınç ve tesisat kısımlarının kot farkı nedeniyle oluşan statik basınç nedeniyle yukarıya kayarsa, bu tasarım sırasındaki şebekede bulunan mutlak statik basınç yönünde bir basınç üretir. O zaman, minimum pompa basıncının korunup korunmadığı ve içerisinde negatif basınç bulunan alanların (örneğin, farklı yükselti- lerdeki bölgesel ısıtma şebekeleri ve besleme yapılan değişik yükseltilerdeki binalar) ortaya çıkıp çıkmadığı bu basınç-yol diyagramından (Şekil 21) açıkça görülebilir. Tesisatın sıfır noktası hidrolik şebekeye basınç koruma cihazının bağlandığı ve statik basıncın mevcut bulunduğu noktadır. Bu noktadaki basınç, pompa basıncına bakılmak- sızın yaklaşık olarak sabit bir değerde kalır. Bu noktada etki ettirilen basıncıun belirlenmesi (örneğin diyaframlı genleşme tankının işletme basıncı) aşağıdaki gibi değişik etkenlere bağlıdır: MAKALE Mekanik Tesisatta Hidrolik Devreler ve Kontrol Prensipleri DR. İBRAHİM ÇAKMANUS Makine Mühendisi Olimpos Danışmanlık Enerji Ltd. Şti EREN ABİCE Makine Mühendisi Olimpos Danışmanlık Enerji Ltd. Şti FERİDE AÇIKGÖZ Endüstri Mühendisi Olimpos Danışmanlık Enerji Ltd. Şti 2. Bölüm Şekil 20. Bağıl basınç-yol diyagramı