Tesisat Dergisi 319. Sayı (Temmuz 2022)

50 TESİSAT • Temmuz / 2022 Burada V₁ ilk debi değerini, V₂ ikinci debi değerini, P₁ V₁ için tüketilen enerjiyi, P₂ V₂ için tüketilen enerjiyi temsil eder. Bu örnekte, su debisini arttırarak sistem çıktısını 95 kW değerinden 98 kW değerine arttırmak için (yaklaşık %3 artış) pompa çalışmasında %74 oranında ek çalışma ve yıpranma maliyetine katlanmak gereklidir. Su debisini arttırmanın ΔT üzerindeki etkisine bak- mazsak sadeceye debiyi arttırarak sorunu çözdüğümüz yanılgısına kapılabiliriz. Bu sefer artan debinin kapasite üzerindeki etkisini daha net anlayabilmek için yine Q=m× C × ΔT formülünden türetilen aşağıdaki formülü kulla- nabiliriz. Bu formülde Q değeri kapasite ihtiyacını temsil eder ve bu örnek için 50 kW olarak kabul edeceğiz. İlk olarak ΔT değeri 6 K olduğu zaman 50 kW miktarında bir kapasite için ne kadar debiye ihtiyacımız olacağına bakalım; Formülün sonucunda da görebildiğiniz gibi 7,17 m³/ saat'lik bir debi, hem dış ünitenin çalışma aralığı içerisin- dedir hem de bir adet dış ünitenin karşılayabileceği bir miktardır. Giriş ve çıkış suyu sıcaklıkları arasındaki fark 6 K değe- rinden 4 K değerine düşer ise ve biz yine 50 kW kapasite ihtiyacını karşılamak istersek; Bu formülün sonucunda ise gereken debi 10,75 m³/ saat'lik bir değere çıkmış ve bunu tek bir dış ünite karşıla- yamadığı için ikinci bir dış ünite devreye girmek zorunda kalmıştır. Sistemin Balanslanması Sistem performansını olumsuz etkileyen konulardan bir diğeri de sistemin doğru ve dinamik bir şekilde balanslan- mamasıdır. Su en kolay yolu seçeceği için genelde pompaya en yakın hattan daha çok su geçerken, pompaya en uzak hattan yeterli miktarda su geçmez. Günümüzde bu sorun statik ve dinamik balans vanaları ile çözülmeye çalışılsa da bu çözümler sistemin değişikliklerini tepki vermekte yetersiz kalmakta ve ayar noktaları bir süre sonra kaymak- tadır ve kısmi yüklerde balanslama kabiliyetleri oldukça düşüktür. Daha gelişmiş teknolojiye sahip kontrol vanaları ise, bünyesinde bulundurdukları ve üzerinden geçen anlık debiyi ölçen ultrasonik debimetre ile ölçüm ve kontrol sağlayabilmektedir. Gidiş ve dönüş sıcaklığını ve dolayısıyla tasarım ΔT değerini yakalamak için vana açıklıklarını üstün seviyede ve anlık kontrol edebilirler. Sistem doğru ve dinamik olarak balanslandığında, sis- tem hem değişiklik ve kısmi yüklere cevap verebilecek hem de her ısı tüketim noktası ihtiyacı kadar su ile beslenebile- cektir. Aşağıdaki grafikte 3 farklı teknoloji kullanılarak 210 kW'lık bir ısı transfer değeri elde edebilmek için teknolojiye göre sağlanabilen ΔT değeri ve gereken debi verilmiştir. Grafikten de görebileceğiniz gibi, ilk örneğimiz her- hangi bir balanslama fonksiyonu bulunmayan kontrol vanası; bu vana kullanılarak 210 kW güç elde edebilmek için yaklaşık 60 m³/h debiye ihtiyaç duymuşuz ve ΔT yaklaşık 2 K ile 4 K değerleri arasında dalgalanmış. İkinci TEKNİK 1 2 Δ Q 95 kW 98 kW ~%3 V 10,3 m³/h 13 m³/h ~%16 P pompa P artış = (13 m³/h /10,8 m³/h)³ ~%74