Tesisat Dergisi 317. Sayı (Mayıs 2022)

63 TESİSAT • Mayıs / 2022 TEKNİK SERACILIK VE İKLIMLENDIRME Seralar, yazın yüksek sıcaklık, kışın ise düşük sıcaklık koşullarında bitki büyümesini desteklemek için plastik, cam veya fiberglastan yapılmış kapalı yapılardır. Seralarda bitki- lerin büyümesi ve gelişimi için uygun iklimin oluşması, sera içerisindeki sıcaklık, bağıl nem, güneş ışınımı gibi değişken- lerin kontrol altına alınmasıyla sağlanır. Seracılıkta temel hedef, en basit anlamıyla, bölgenin ortalama sıcaklığından daha yüksek, homojen bir sıcaklık sağlamak ve bitkileri rüzgâr, yağmur, dolu gibi çevresel etkilerden korumaktır. Bu nedenle sera iklimlendirmesi, seracılık uygulamalarındaki en hassas konulardan birisi olarak göze çarpmaktadır. Sera iklimlendirmesine etki eden önemli parametreler aşağıda belirtilmiştir. Sıcaklık: Bitkilerin genel sıcaklık talepleri ortalama olarak 17-27°C arasında değişmektedir. Alt ve üst sınır sıcaklık değerleri ise 10-35°C’dir. Genellikle dış hava orta- lama sıcaklık değeri 12-13°C’nin altında ise seraların uygun ısıtma yöntemleri ile ısıtılması gerekmektedir. Ortalama dış hava sıcaklığı 22°C’nin altındayken doğal havalandırma yapmak, sera içi sıcaklığın aşırı değerlere çık- masını önleyebilecek ve serada arzu edilen optimum iklim etmenlerinin sağlanması mümkün olacaktır. Sıcaklık bu değerin üzerine çıktığında uygun soğutma (chiller, fan-ped /evaporatif soğutma, sisleme, gölgeleme gibi) yöntemlerini kullanmak ürün kalitesini korumak için önemli olmaktadır. Sera içi sıcaklıklar 12-13°C’nin altına inmemeli ve uzun dönemde 30-35°C’yi geçmemelidir. Seralarda bitki gelişimi için gündüz ve gece sıcaklıkları arasındaki fark da önemli olup, bu farkın 5-8°C arasında tutulması uygun kabul edilmektedir. Nem: Genellikle sera içerisindeki bağıl nemin %60-85 arasındaki değişimi bitkiler üzerinde çok büyük bir etkiye sahip değildir. Ancak %60’ın altındaki nem seviyeleri, özel- likle havalandırmanın da yapıldığı anlarda, genç bitkilerin taze yaprakları üzerinde su stresine yol açabilmektedir. Diğer taraftan sera içerisinde bağıl nemin uzun dönemde %95’lerin üzerine çıkması bitkilerin transpirasyon (*) yapa- mamasına ve özellikle geceleri fungal hastalıkların hızlı bir şekilde yayılmasına neden olur. Sera içerisindeki nem oranı, serada yetiştirilen bitkinin nem ihtiyacına göre ayar- lanmalıdır. Işık: Yeşil bitkilerin özümleme yapabilmeleri için temel etmenlerden biri ve en önemli olanıdır. Bitkilerin gelişebil- mesi ve ürün vermesi için güneş ışığının farklı renklerdeki dağılımı, ışık yoğunluğu ve günlük ışıklanma süresinin çok büyük önemi vardır. CO 2 : Sera içerisinde oksijen bitkilerin solunum yapması için, karbondioksit ise özümleme yapmaları için gereklidir. Normal şartlarda atmosferde %0,03-0,04 oranında CO 2 bulunması bitkilerin özümleme yapmaları için yeterlidir. Bitkilerin istenilen ölçüde gelişebilmesi için CO 2 oranı, serada yetiştirilen bitkinin türüne, bitki yapraklarının kap- ladığı toplam alana, çevre sıcaklığına ve hava hareketine bağlı olarak değişir. FRITERM YARI KAPALI SERA MONO BLOK ISITICI (SEMI-CLOSED GREENHOUSE MONOBLOCK-HEATER) UYGULAMASI Seralarda sıcaklığın kontrol edilmesi için yapılan ısıtma, büyük miktarda enerji gerektirmesi nedeniyle üzerinde en fazla çalışılan konu olmuştur. Seralarda ısıtma ihtiyacının belirlenmesinde en önemli etmen, seranın inşa edileceği yöredeki meteorolojik verilere göre, en düşük çevre sıcak- lığı ile bu zamanda sera içerisinde istenilen uygun sıcaklık arasındaki farktır. Resim 3’te medikal bitki yetiştiriciliği prosesi için tasar- lanan Yarı Kapalı Sera Mono Blok Isıtıcı çalışma prensibi verilmiştir. Resim 4’te Friterm tarafından özel olarak tasarımı gerçekleştirilen Yarı Kapalı Sera Mono Blok Isıtıcı ürün çözümü yer almaktadır. Ürünlerin sera içerisinde konum- lanacağı yer itibari ile iki farklı tipte ürün tasarımı yapıl- mıştır. Ürünlerin ısıtma kapasiteleri yaklaşık 40 kW olup, Ø630 çapta 1 adet EC (Electronically Commutated) fanın sağladığı hava debisi 15.000m³/h’dir. Fan seçimi, 15.000 Resim 2. Seralarda doğal havalandırma (Kaynak: Timfog) Resim 3. Yarı Kapalı Sera Mono Blok Isıtıcı çalışma prensibi