Tesisat Dergisi 315. Sayı (Mart 2022)

79 TESİSAT • Mart / 2022 TEKNİK Tesisat için NPSH değerinin hesaplanmasını inceledi- ğimizde, pompanın emiş tarafında; vanalama, redüksiyon, boru çapı, sürtünme kayıpları, mesafe gibi hesabın içine giren, %150 debi noktasındaki su hızıyla beraber maksi- mize olan bir direnç durumu söz konusu oluyor. Bu direnç, metre cinsinden yüksek değerlere ulaşabiliyor. Örnekte görüldüğü üzere 8 m NPSH değerindeki çalışma koşulu, o pompanın emiş tarafındaki (+) yüke bağlıdır. Her ne kadar NFPA kuralları emmede pozitif yük zorunluluğu getirse de yangın esnasında bu değer (emme- deki pozitif yük) azalabiliyor. UL/FM kurallarına bakar- sak, pompada %150 debi noktasında (-) 4,5 metre suction lift değeri garanti altına alınıyor ve sertifikasyon testleri ile doğrulanıyor. EMIŞTEKI SU HIZI VE BASMA HATTINDAKI BASINÇ KAYBI NFPA 20’ye göre, %150 debide pompa emiş tesisatın- daki su hızı max. 4,6 m/s olabilir. Bu sebeple pompa emiş flanşının nominal büyüklüğü ile bu hızı sağlayacak tesisat çapı arasında, büyük bir oransal fark olması durumunda, ciddi bir basınç kaybı oluşacaktır. Aynı şekilde, basma tarafında pompanın nominal çapı, olması gereken çapın altında olursa, örneğin; 2000 gpm (454 m3/h) debide seçilen pompanın basma flanş ölçüsü DN 125 olsun. Q (debi) = A (alan) . V (hız) 454*1,5 /3600 = π.0,1252 . V → V ˃13 mss 4 Bu da pompanın çıkışındaki redüksiyonda ciddi bir basınç kaybı oluşturarak pompa performansının sisteme iletilememesine sebep oluyor. MOTOR SEÇIMI Yangın pompası motor seçimleri, sertifikasyon gereği normal santrifüj pompalardan farklı yapılıyor. NFPA 20’ye göre; pompa, söndürme esnasında olası artan debi ihtiyacında yeterli basıncı koruyabilmesi için %150 debi talebinde bile, istenen basıncın min. %65 ini sağlayabilmelidir. Düşük kapasitelerde ise tesisatın korun- ması amaçlanarak pompa çıkış basıncı nominal basıncın %140 ‘ını geçmemelidir. Bir yangın pompasının NFPA 20’ye uygun olabilmesi için pompanın %150 debide, min. %65 basınçta çektiği gücün altında seçilmemesi gerekiyor. Aksi halde motor yetersiz kalır ve sistem riske girer. Motor seçimi, pano seçi- mini de beraberinde getiriyor. Yetersiz pano seçimi, yetersiz şalt malzemesi kullanımına sebep oluyor. Bunun yanında yangın pompası motor gücü seçiminin UL/FM’e uygun olabilmesi için NFPA 20’nin istediği şartı sağlamasına ek olarak, pompanın motor gücünün pik güçte seçilmesi gerekiyor. Çünkü normal şartlarda eğriyi %150 debide teorik olarak kesebilir ;fakat gerçekte pompa, eğrinin son noktasına kadar çalışabiliyor. Son noktada çalışabilmesi için de pik güçte motor kullanmak gerekiyor. Aşağıda olması gereken pompa eğrileri ve motor gücü seçim nok- taları mevcuttur; % 150 debide NPSH değeri 8,02 çıkmış. Bu pompanın aynı kottaki suyu tranfser etmesi risk içermektedir.