Tesisat Dergisi 313. Sayı (Ocak 2022)

70 TESİSAT • Ocak / 2022 kontrolü sadece by-pass kullanılarak mümkündür ve bu yüzden nem verimi sıcaklık verimine benzer kontrol özel- liklerine sahip olacaktır. MIT 5: NEMIN ALINMASI IŞLEMI BINADA ÇOK YÜKSEK NEM SEVIYELERI OLMASINA SEBEP OLACAKTIR Nem alınmanın, soğuk iklimlerde özelliklerde konut binalarında, genelde çok yüksek nem seviyeleri olmasına sebep olduğu (pencere vb. üzerinde yoğunlaşma) ileri sürülmektedir. Bu bazı durumlarda doğru olabilir. Çok yüksek nem seviyeleri için olası neden havalandırma üni- tesinin yüksek nem seviyeleri önlemek için herhangi bir kontrol programı olmamasıdır. Ne yazık ki halen konut tip havalandırma ünitelerinin, eğer varsa da sadece birka- çında, böyle bir fonksiyon vardır. Dolayısıyla bu bir kontrol fonksiyonu sorusudur. Umarız ki yenilikçi, ileri düşünceli tedarikçiler bu alanda bir iş fırsatı bulacaklardır. Orta Avrupa iklim şartlarında, çok yüksek nem seviyesi tehlikesi hava sıcaklığı 0°C’ın altına çok fazla düşmediğin- den düşüktür. Enthalpi tip plakalı eşanjörleriyle, nem geri kazanım oranı kontrolü hava akışını by-pass etmeden mümkün değildir. Diğer taraftan, bu ürünlerin nem geri kazanım verimi de genellikle düşük, tipik olarak %55-65 dır. Konut dışı binalarda, çok yüksek nem seviyeleri nadiren bir sorundur, fakat gelişmiş kontrol sistemleri olası problem durumlarıyla başa çıkabilecektir. MIT 6: NEMIN ALINMASI SADECE EN SOĞUK KIŞ ŞARTLARINDA ÇALIŞIR VE NEM GERI KAZANIM VERIMI DÜŞÜKTÜR Özellikle Avrupa pazarında sıklıkla nem geri kazanımı ile ilgili şartnamenin yeterli olmadığını görmekteyiz. Sık- lıkla şartname higroskopik nem geri kazanım çarklarını talep etmektedir. Ne yazık ki, bu yaygın şartname her çeşit nem geri kazanımına ve herhangi bir kaplama kalitesine izin vermektedir. Higroskopik rotor şartnamesiyle hem verimi seviyeleri kışın %10-40 arasındadır ve düşüktür, yaz şartlarında ise neredeyse hiçtir. Enerji geri kazanım çarkları (Havadan havaya rejeneratif ısı eşanjörleri Air- to-Air Regenerative Heat Exchangers (AARE)) Eurovent için sertifikasyon programı enerji geri kazanım çarklarını yüksek nem geri kazanım verimliden sorption çarklarına doğru sınıflandırır. Bu ürünlerin nem geri kazanım oran- larının sıcaklık verimlerinin en az %70’i kadar olması gerekmektedir. Bunun anlamı; eğer sıcaklık verimi %80 ise, yaz test şartlarında nem geri kazanım oranının minimum %70 x %80=%56 olması gerekir. Aynı nem geri kazanım verimi aralığı kış döneminde de elde edilecektir. AARE programının Eurovent Sertifikasyonu ana say- fasından belgelendirme verilerine bakıldığında, 1 m/sn. hava akımlarıyla (rotor üzerinden hava sürati), %90’dan daha fazla geri kazanım verimi elde edebileceğimizi ve 2 m/sn. de birçok ürün ve tedarikçinin %80-90 değerlerine varan verim elde edebildiklerini görebiliriz. Dolayısıyla, %50 nem geri kazanım oranı enerji maliyeti hesaplamaları bakımından, gelişme için çok büyük bir potansiyele sahibiz. Nem geri kazanımı açısından, havalandırma çok daha düşük miktarda nemlendirme kullanıcısı olabilir. Modern enerji geri kazanımı elemanları nemin büyük kısmını binaya geri kazandırabilir ve bunun sonucu olarak nem- lendirme masraflarını önemli ölçüde düşürebilir. AÇIKLAMA VE ANALIZ Burada endüstrimizde dolaşan en yaygın söylentilerin bazılarını ele almaya çalıştım Sorption motorların mon- taj ve binanın enerji ekonomisi bakımından bazı çok iyi faydaları olduğu genellikle unutulmaktadır: • Soğutma kapasitesini ve soğutma enerjisi ihtiyacını düşürür. • Kuru soğutma sistemleri (soğutulmuş tavan ve soğutul- muş kirişler) son derece yüksek nemli hava koşullarında maksimum kapasitede daha uzun süre çalışabilirler. • En soğuk kış koşullarında defrost sınırını 5-8°C’a kadar düşürebilir. • Nemlendirme yapılan binalar önemli miktarda enerji masraflarından tasarruf sağlarlar. • Eski tesisatlarda çillerler ve ısı pompaları nem alma yükü nem/soğutma geri kazanımı ile düşürüldüğünde daha iyi enerji ekonomisi sağlayacaklardır. ABD, Orta Doğu ve Asya'da nem geri kazanımı soğutma kapasitesinde tasarruf nedeniyle yaygın olarak kullanılmaktadır (hatta bazı ülkelerde zorunludur). Avru- pa'da da aynı ve diğer birçok husustan kâr edebiliriz. Nem geri kazanımının elektrik ağının pik yüke sıcak yaz günlerine ulaştığı ülkelerde (güney Avrupa) oynayacağı önemli bir rol vardır. Nem geri kazanımının IAQ (iç ortam hava kalitesini) iyileştirme bina enerji verimliliğinde neler sağlayabileceği gerçeklerine daha yakından bakmaya değer. REFERANSLAR [1] Hoval şirketinin 10.09.2021 tarihinde Baden’de yapılan İsviçre Sağlık Konferansındaki sunumu - “Interne Leckagen bei Energierückgewinnung in Luftaufbereitungsgeräten _ Klima Santrallerinde Enerji Geri Kazanımında Dâhili Sızıntılar” ÇEVİRİ MAKALE